Zahartze Etno-erlijiosorako Nazioarteko Zentroaren Adierazpena Zahartzeari buruzko Nazio Batuen Erakundeko Lantalde Irekiaren 8. Saioko gai fokuei buruz.
Etno-Erlijiozko Bitartekaritzarako Nazioarteko Zentroak (ICERM) mundu osoko herrialdeetan bake iraunkorrari laguntzeko konpromisoa hartu du, eta ongi dakigu gure adinekoek egin ditzaketen ekarpenak. ICERM-ek Munduko Zaharren Foroa ezarri du zorrozki adinekoentzat, agintari/lider tradizionalentzat edo talde etniko, erlijioso, komunitario eta indigenen ordezkarientzat. Aldaketa teknologiko, politiko eta sozial harrigarriak bizi izan dituztenen ekarpenak gonbidatzen ditugu. Haien laguntza behar dugu aldaketa hauek lege eta tradizio ohizkoekin uztartzeko. Haien jakinduria bilatzen dugu gatazkak modu baketsuan konpontzeko, gatazkak saihesteko, elkarrizketa hasteko eta gatazkak konpontzeko indarkeriarik gabeko beste metodo batzuk bultzatzeko.
Hala ere, saio honetarako Galdera Gida zehatzen erantzunak ikertu ditugun heinean, etsigarria da ikustea gure erakundea dagoen Estatu Batuek adineko pertsonen giza eskubideei buruzko ikuspegi mugatuak dituztela. Lege zibilak eta penalak ditugu abusu fisiko eta finantzarioetatik babesteko. Legeak ditugu nolabaiteko autonomia mantentzen laguntzeko, nahiz eta tutoreak edo beste batzuk behar dituzten gai mugatuetan hitz egiteko, hala nola osasun-laguntza edo finantza-erabakiak. Hala ere, ez dugu gauza handirik egin gizarte-arauei aurre egiteko, adineko pertsonen inklusioa mantentzeko edo isolatuta geratu diren horiek birgizarteratzeko.
Lehenik eta behin, 60 urtetik gorako guztiak talde batean biltzen ditugu, denak berdinak balira bezala. Imajinatzen al duzu 30 urtetik beherako guztientzat hori egingo bagenu? Osasun arreta eta medikuntza modernorako sarbidea duen Manhattaneko 80 urteko emakume aberats batek argi eta garbi Iowa nekazaritzako 65 urteko gizon batek baino behar desberdinak ditu. Jatorri etniko eta erlijioso ezberdineko pertsonen arteko bereizketak identifikatu, bereganatu eta bateragarri egiten saiatzen garen bezala, ICERMek adinekoak eta baztertutako beste pertsona batzuk haiei eragiten dieten elkarrizketetara eramateko lan egiten du. Ez dugu ahaztu guri eragiten digunak haiei ere eragiten diela. Egia da agian ez dugula modu berdinean eragingo, baina bakoitzaren gutako modu berezian eragiten digu, eta gure esperientzia bakoitzak balio du. Denbora hartu behar dugu adinetik haratago begiratzeko, nolabait ere diskriminatzen ari garelako eta konpondu nahi ditugun arazoak beraiek iraunarazten baititugu.
Bigarrenik, AEBetan, adineko pertsonak diskriminaziotik babesten ditugu oraindik lanean ari direnean, baina badirudi onespen bat dagoela ondasun eta zerbitzuetarako, osasun-laguntza eta gizarte-laguntzarako sarbideari dagokionez. Gure aurreiritziak ditugu haien aurka, “produktiboak” ez direnean. Desgaitasunen bat duten estatubatuar Legeak babestuko ditu muga fisikoak murrizten diren heinean eta espazio publikoetan nabigatu behar dute, baina osasun-laguntza eta arreta sozial egokia izango al dute? Gehiegi diru-sarreren araberakoa da, eta heren bat baino gehiago edo gure biztanleria zahartzea pobrezia maila federaletik gertu bizi da. Azken urteetarako finantza-plan berdina dutenen kopurua handitzea besterik ez da espero, eta langile eskasietarako ere prestatzen ari garen uneetan.
Ez gaude sinetsi legedi gehigarriak adineko pertsonengan ikusten dugun diskriminazio asko aldatuko lukeenik, ezta gure Konstituzioarekin bat etorrita egingo denik ere. Bitartekari eta dinamizatzaile trebeak garen heinean, elkarrizketarako eta sormenezko arazoak konpontzeko aukera ikusten dugu zahartutako biztanleria barne hartzen dugunean. Oraindik asko dugu ikasteko munduko biztanleriaren zati handi hau osatzen duten hainbat pertsonari buruz. Beharbada, hau da entzuteko, behatzeko eta elkarlanean aritzeko unea.
Hirugarrenik, adineko pertsonak beren komunitateekin lotuta mantentzen dituzten programa gehiago behar ditugu. Dagoeneko isolatuta geratu diren lekuetan, berriro integratu behar ditugu boluntariotza, tutoretza eta beste programa batzuen bidez, haien balioa gogorarazi eta etengabeko ekarpenak bultzatzen dituztenak, ez zigor gisa baizik eta aukera gisa. Haurrentzako programak ditugu, 18 urtez soilik ume izaten jarraituko dutenak. Non daude ikasteko eta hazteko 60 urte edo gehiago izan ditzaketen 70 eta 18 urte bitartekoentzako programa baliokideak, batez ere helduek 18 urteetan haurrek baino ezagutza eta esperientzia gehiago partekatzeko dutenean? Ez dut esan nahi haurren hezkuntzak baliorik ez duela iradokitzea, baina aukera handiak galtzen ari gara adineko pertsonak ere ahalduntzen ez ditugunean.
Amerikako Abokatuen Elkarteko Harremanak seigarren saioan adierazi zuenez, “adineko pertsonen giza eskubideei buruzko konbentzio batek eskubideak biltzea eta zehaztea baino gehiago izan behar du. Zahartzearen paradigma soziala ere aldatu behar du». (Mock, 2015). Erretiratuentzako Amerikako Elkarteak ados daude, eta gaineratu du: "Zahartzea etenez, zahartzea zer denaren inguruko elkarrizketa aldatuz, lantokia eboluzionatzen duten, merkatua zabaldu eta gure komunitateak birsortu ditzaketen irtenbideak sor ditzakegu eta baliabideak erabil ditzakegu". (Collett, 2017). Horiek guztiak ezin ditugu eraginkortasunez egin zahartzeari buruzko geure joera inplizituak zalantzan jartzen ez ditugun arte, eta hori erraztasun trebearen bidez egiten dugu.
Nance L. Schick, Esq., Nazioarteko Etno-Erlijiozko Bitartekaritza Zentroko ordezkari nagusia Nazio Batuen egoitzan, New York.
