بررسی مکانیسم‌های سنتی حل تعارض در حل و فصل مناقشه دامداران و کشاورزان فولانی در نیجریه
چکیده:
نیجریه با ناامنی ناشی از درگیری دامداران و کشاورزان در مناطق مختلف این کشور مواجه شده است. این درگیری تا حدی ناشی از مهاجرت مارپیچی دامداران از مناطق دورتر شمالی به مناطق مرکزی و جنوبی کشور به دلیل کمبود اکولوژیکی و رقابت بر سر چراگاه و فضا است که یکی از پیامدهای تغییرات آب و هوایی است. ایالت های مرکزی شمال نیجر، بنوئه، تارابا، ناساراوا و کوگی کانون درگیری های بعدی هستند. انگیزه این تحقیق نیاز به تغییر توجه ما به رویکرد عملگرایانه تر برای حل یا مدیریت این تعارض پایان ناپذیر است. نیاز قانع کننده ای به کشف یک روش عملی برای ایجاد صلح پایدار در منطقه وجود دارد. مقاله استدلال می کند که مدل غربی حل منازعه قادر به حل این مشکل نبوده است. بنابراین، یک رویکرد جایگزین باید اتخاذ شود. مکانیسم های سنتی حل مناقشه آفریقا باید به عنوان جایگزینی برای مکانیسم حل مناقشه غربی در بیرون آوردن نیجریه از این باتلاق امنیتی عمل کند. تعارض دامداران و کشاورزان ماهیتی بیمارگونه دارد که استفاده از روش سنتی قدیمی حل و فصل اختلافات درون جمعی را توجیه می کند. مکانیسم‌های حل اختلاف غربی ناکافی و ناکارآمد بوده و به طور فزاینده‌ای حل منازعه را در چندین بخش از آفریقا متوقف کرده است. روش بومی حل اختلاف در این زمینه به دلیل اینکه مصالحه‌آمیز و توافقی است مؤثرتر است. بر اساس اصل است شهروند به شهروند دیپلماسی از طریق مشارکت بزرگان جامعه که مجهز به حقایق تاریخی هستند، از جمله. این مقاله از طریق یک روش کیفی تحقیق، ادبیات مربوطه را با استفاده از آن تحلیل می‌کند تضاد چارچوب تقابل از تجزیه و تحلیل این مقاله با توصیه هایی به پایان می رسد که به سیاست گذاران در نقش قضاوتی خود در حل منازعات جمعی کمک می کند.
این مقاله را دانلود کنید
پیشنهاد استناد:
اتو، FO (2022). بررسی مکانیسم‌های سنتی حل تعارض در حل و فصل مناقشه دامداران و کشاورزان فولانی در نیجریه. مجله زندگی با هم، 7(1)، 1-14.
اطلاعات مقاله:
@Article{Ottoh2022}
عنوان = {کاوش مکانیزم های سنتی حل تعارض در حل و فصل مناقشه دامداران و کشاورزان فولانی در نیجریه}
نویسنده = {Ferdinand O. Ottoh}
آدرس = {https://icermediation.org/مکانیسم‌های حل تعارض-سنتی-کاوش-در-تسهیل-فولانی-گلهداران-کشاورز-درگیری-در-نیجریه/}
ISSN = {2373-6615 (چاپ); 2373-6631 (آنلاین)}
سال = {2022}
تاریخ = {2022-12-7}
مجله = {Journal of Living Together}
حجم = {7}
شماره = {1}
صفحات = {1-14}
ناشر = {مرکز بین المللی میانجیگری قومی-مذهبی}
آدرس = {White Plains، New York}
نسخه = {2022}.
مقدمه: پیشینه تاریخی
قبل از آغاز قرن بیستم، درگیری بین دامداران و کشاورزان در کمربندهای ساوانا در غرب آفریقا آغاز شده بود (Ofuokwu & Isife، 20). در یک و نیم دهه گذشته در نیجریه، موج فزاینده ای از درگیری دامداران و کشاورزان فولانی مشاهده شد که باعث تخریب جان و مال و همچنین آواره شدن هزاران نفر از خانه های خود شد. این به قرن‌ها حرکت دامداران با گاوهایشان از شرق و غرب در سراسر ساحل، منطقه نیمه خشک جنوب صحرای صحرا که کمربند شمالی دور نیجریه را شامل می‌شود، قابل ردیابی است (گروه بحران، 2010). در تاریخ اخیر، خشکسالی در دهه 2017 و 1970 در منطقه ساحل و مهاجرت تعداد زیادی از دامداران به منطقه جنگلی مرطوب غرب آفریقا منجر به افزایش بروز درگیری کشاورزان و دامداران شد. علاوه بر این، درگیری از واکنش های خودجوش به تحریکات و حملات برنامه ریزی شده یک گروه علیه گروه دیگر رخ داد. این درگیری، مانند سایر درگیری‌ها در این کشور، بعد جدیدی با وسعت بالا به خود گرفته است و ماهیت مشکل‌ساز و نامطلوب دولت نیجریه را به منصه ظهور رسانده است. این به ساختاری نسبت داده می شود چگونه متغیرهای مستعد و نزدیک
دولت، از زمانی که نیجریه استقلال خود را از بریتانیا به دست آورد، از مشکل بین دامداران و کشاورزان آگاه بود و در نتیجه قانون ذخیره چرای دام در سال 1964 را به تصویب رساند. شامل حفاظت قانونی از اراضی چرا از کشاورزی، ایجاد ذخایر چرای بیشتر و تشویق دامداران عشایری برای استقرار در ذخایر چرا با دسترسی به مرتع و آب به جای پرسه زدن در خیابان با گاوهای خود (Ingawa et al., 1989). سوابق تجربی شدت، ظلم، تلفات هنگفت و تأثیر درگیری را در ایالت هایی مانند بنوه، ناساراوا، تارابا و غیره نشان می دهد. به عنوان مثال، بین سال‌های 2006 تا مه 2014، نیجریه 111 درگیری دامداران و کشاورزان را ثبت کرد که 615 مورد از مجموع 61,314 تلفات در این کشور کشته شدند (Olayoku, 2014). به طور مشابه، بین سال‌های 1991 و 2005، 35 درصد از تمام بحران‌های گزارش‌شده ناشی از درگیری بر سر چرای گاو بود (Adekunle & Adisa، 2010). از سپتامبر 2017، درگیری با بیش از 1,500 کشته تشدید شده است (گروه بحران، 2018).
مکانیسم حل منازعه غربی در حل این درگیری بین دامداران و کشاورزان در نیجریه شکست خورده است. به همین دلیل است که تعارض دامداران و کشاورزان را نمی توان در یک سیستم دادگاه غربی در نیجریه حل و فصل کرد، تا حدی به این دلیل که این گروه ها در سیستم قضایی غربی سرنوشتی ندارند. این مدل به قربانیان یا طرفین اجازه نمی دهد که نظرات یا نظرات خود را در مورد بهترین راه برای بازگرداندن صلح بیان کنند. فرآیند قضاوت، آزادی بیان و شیوه حل اختلاف مشارکتی را در این مورد دشوار می کند. این تعارض مستلزم اجماع بین دو گروه در مورد راه مناسب برای رسیدگی به نگرانی هایشان است.
سوال مهم این است: چرا این درگیری در زمان های اخیر ادامه یافته و ابعاد مرگبارتری به خود گرفته است؟ در پاسخ به این سوال به دنبال بررسی ساختاری هستیم چگونه علل مستعد و نزدیک با توجه به این موضوع، نیاز به بررسی مکانیسم های جایگزین حل تعارض برای کاهش شدت و فراوانی درگیری ها بین این دو گروه وجود دارد.
روش شناسی
روش اتخاذ شده برای این تحقیق، تحلیل گفتمان، بحثی باز در مورد تعارض و مدیریت تعارض است. گفتمان امکان تحلیل کیفی مسائل اجتماعی-اقتصادی و سیاسی که تجربی و تاریخی هستند را فراهم می‌کند و چارچوبی برای تحلیل تعارضات حل‌ناپذیر فراهم می‌کند. این همچنین شامل بررسی ادبیات موجود از جایی است که اطلاعات مربوطه جمع آوری و تجزیه و تحلیل می شود. شواهد مستند امکان درک عمیق تری از موضوعات مورد بررسی را فراهم می کند. بنابراین، مقالات، کتب درسی و سایر مواد آرشیوی مرتبط برای استخراج اطلاعات لازم مورد استفاده قرار می گیرند. این مقاله دیدگاه‌های نظری را ترکیب می‌کند که به دنبال توضیح تعارض لاینحل است. این رویکرد اطلاعات عمیقی را در مورد صلح‌سازان محلی (بزرگان) که به سنت‌ها، آداب و رسوم، ارزش‌ها و احساسات مردم آگاه هستند، ارائه می‌کند.
مکانیزم های سنتی حل تعارض: یک مرور کلی
تعارض از پیگیری منافع، اهداف و آرزوهای متفاوت توسط افراد یا گروه ها در محیط های اجتماعی و فیزیکی تعریف شده ناشی می شود (Otite, 1999). درگیری بین دامداران و کشاورزان در نیجریه در نتیجه اختلاف نظر بر سر حق چرا است. ایده حل تعارض مبتنی بر اصل مداخله برای تغییر یا تسهیل روند یک درگیری است. حل تعارض فرصتی را برای طرفین درگیر فراهم می کند تا با امید به کاهش دامنه، شدت و اثرات آن تعامل داشته باشند (Otite, 1999). مدیریت تعارض یک رویکرد نتیجه گرا است که هدف آن شناسایی و آوردن رهبران طرفین درگیر به میز مذاکره است (پافنهولز، 2006). این شامل بسیج شیوه های فرهنگی مانند مهمان نوازی، همراهی، رفتار متقابل، و سیستم های اعتقادی است. این ابزارهای فرهنگی به طور مؤثر در حل و فصل منازعات به کار گرفته می شوند. به گفته لدراخ (1997)، «تغییر تعارض مجموعه‌ای جامع از لنزها برای توصیف چگونگی ظهور و تکامل تعارض در درون، و ایجاد تغییرات در ابعاد شخصی، رابطه‌ای، ساختاری و فرهنگی، و برای توسعه پاسخ‌های خلاقانه است که باعث ارتقاء می‌شود. تغییر مسالمت آمیز در آن ابعاد از طریق مکانیسم های غیر خشونت آمیز» (ص 83).
رویکرد تبدیل تعارض بیشتر از یک راه حل عملی است، زیرا به طرفین فرصتی منحصر به فرد برای تغییر و بازسازی روابط خود از طریق کمک یک میانجی شخص ثالث می دهد. در محیط سنتی آفریقا، حاکمان سنتی، کاهنان اعظم خدایان، و پرسنل اداری مذهبی برای مدیریت و حل و فصل درگیری ها بسیج می شوند. اعتقاد به مداخله فراطبیعی در تعارض یکی از راه های حل تعارض و دگرگونی است. «روش‌های سنتی روابط اجتماعی نهادینه‌شده هستند... نهادینه‌سازی در اینجا صرفاً به روابطی اشاره دارد که آشنا و به خوبی تثبیت شده‌اند» (Braimah, 1999, p.161). به‌علاوه، «روش‌های مدیریت تعارض در صورتی سنتی تلقی می‌شوند که برای مدت طولانی اعمال شده باشند و در جوامع آفریقایی تکامل یافته باشند، نه اینکه محصول واردات خارجی باشند» (Zartman, 2000, p.7). بوگ (2011) اصطلاحات، نهادها و مکانیسم‌های «سنتی» دگرگونی تعارض را توصیف کرد که ریشه در ساختارهای اجتماعی بومی محلی جوامع پیش از استعمار، پیش از تماس یا ماقبل تاریخ در جنوب جهانی دارد و در آنها به کار رفته است. جوامع در یک دوره قابل توجه (ص.436).
وهاب (2017) یک مدل سنتی را در سودان، مناطق ساحل و صحرا و چاد بر اساس رویه جودیه تحلیل کرد - مداخله شخص ثالث برای عدالت ترمیمی و تحول. این به طور خاص برای عشایر شبانی و کشاورزان مستقر طراحی شده است تا از همزیستی مسالمت آمیز میان آن گروه های قومی که در همان منطقه جغرافیایی زندگی می کنند یا به طور مکرر در تعامل هستند اطمینان حاصل شود (Wahab, 2017). مدل جودیه برای حل و فصل مسائل خانگی و خانوادگی مانند طلاق و حضانت و اختلافات بر سر دسترسی به چراگاه و آب استفاده می شود. همچنین برای درگیری‌های خشونت‌آمیز شامل آسیب اموال یا مرگ، و همچنین درگیری‌های بزرگ بین گروهی کاربرد دارد. این مدل به تنهایی مختص این گروه های آفریقایی نیست. این در خاورمیانه، آسیا انجام می شود و حتی در قاره آمریکا قبل از تهاجم و تسخیر آنها استفاده می شد. در سایر نقاط آفریقا، الگوهای بومی دیگری مشابه جودیه در حل و فصل اختلافات اتخاذ شده است. دادگاه گاکاکا در رواندا یک مدل سنتی آفریقایی برای حل منازعه است که در سال 2001 پس از نسل کشی در سال 1994 ایجاد شد. دادگاه گاکاکا تنها بر عدالت تمرکز نکرد. آشتی در مرکز کار آن بود. این یک رویکرد مشارکتی و نوآورانه در اجرای عدالت داشت (Okechukwu، 2014).
اکنون می‌توانیم مسیری نظری از نظریه‌های خشونت زیست محیطی و رویارویی سازنده در پیش بگیریم تا مبنای خوبی برای درک موضوع مورد بررسی قرار دهیم.
دیدگاه های نظری
تئوری خشونت زیست محیطی شالوده معرفت شناختی خود را از دیدگاه بوم شناسی سیاسی که توسط هومر-دیکسون (1999) توسعه یافته است، می گیرد، که به دنبال توضیح رابطه پیچیده بین مسائل زیست محیطی و درگیری های خشونت آمیز است. هومر-دیکسون (1999) اشاره کرد که:
کاهش در کیفیت و کمیت منابع تجدیدپذیر، رشد جمعیت و دسترسی به منابع به تنهایی یا در ترکیب های مختلف باعث افزایش کمبود زمین های زراعی، آب، جنگل ها و ماهی ها برای گروه های جمعیتی خاص می شود. افراد آسیب دیده ممکن است مهاجرت کنند یا به سرزمین های جدید اخراج شوند. گروه‌های مهاجر اغلب هنگام نقل مکان به مناطق جدید باعث درگیری‌های قومی می‌شوند و در عین حال کاهش ثروت باعث محرومیت می‌شود. (ص 30)
ضمنی در تئوری اکو-خشونت این است که رقابت بر سر منابع کمیاب زیست محیطی منجر به درگیری خشونت آمیز می شود. این روند به دلیل تأثیرات تغییرات آب و هوایی، که کمبود اکولوژیکی را در سراسر جهان تشدید کرده است، تشدید شده است (Blench, 2004; Onuoha, 2007). درگیری دامداران و کشاورزان در یک دوره خاص از سال - فصل خشک - رخ می دهد که دامداران گاوهای خود را برای چرا به سمت جنوب حرکت می دهند. مشکل تغییرات آب و هوایی که باعث بیابان زایی و خشکسالی در شمال می شود عامل بروز بالای درگیری بین این دو گروه است. دامداران گاوهای خود را به مناطقی منتقل می کنند که در آنجا به علف و آب دسترسی خواهند داشت. در این فرآیند، گاو ممکن است به محصولات کشاورزان آسیب برساند که منجر به درگیری طولانی شود. اینجاست که نظریه رویارویی سازنده مطرح می شود.
تئوری رویارویی سازنده از یک مدل پزشکی پیروی می کند که در آن فرآیندهای تضاد مخرب به یک بیماری تشبیه می شود - فرآیندهای آسیب شناختی که به طور نامطلوب بر افراد، سازمان ها و جوامع به عنوان یک کل تأثیر می گذارد (برجس و برگس، 1996). از این منظر، به سادگی به این معنی است که یک بیماری را نمی توان به طور کامل درمان کرد، اما علائم را می توان مدیریت کرد. مانند پزشکی، برخی از بیماری ها گاهی اوقات به داروها بسیار مقاوم هستند. این بدان معناست که فرآیندهای تعارض خود آسیب‌شناختی هستند، به ویژه تعارضی که طبیعتاً غیرقابل حل است. در این مورد، درگیری بین دامداران و کشاورزان به دلیل موضوع اصلی درگیر، که دسترسی به زمین برای امرار معاش است، همه راه حل های شناخته شده را آلوده کرده است.
برای مدیریت این تعارض، یک رویکرد پزشکی اتخاذ می شود که مراحل خاصی را برای تشخیص مشکل بیمار مبتلا به یک بیماری خاص پزشکی که غیر قابل درمان به نظر می رسد، دنبال می کند. همانطور که در حوزه پزشکی انجام می شود، رویکرد سنتی حل تعارض ابتدا یک مرحله تشخیصی را انجام می دهد. اولین گام این است که بزرگان جوامع در نقشه کشی تعارض شرکت کنند - شناسایی طرف های درگیری همراه با منافع و موقعیت های آنها. فرض بر این است که این بزرگان در جوامع، تاریخچه روابط بین گروه های مختلف را درک می کنند. در مورد تاریخ مهاجرت فولانی، بزرگان در موقعیتی هستند که می توانند نحوه زندگی خود را در طول سال ها با جوامع میزبان خود بیان کنند. مرحله بعدی تشخیص، تمایز جنبه‌های اصلی (علل یا مسائل زمینه‌ای) تعارض از همپوشانی‌های تعارض است، که مشکلاتی در روند تعارض هستند که بر مسائل اصلی گذاشته می‌شوند و حل تعارض را دشوار می‌کنند. در تلاش برای وادار ساختن دو طرف به تغییر مواضع تندرو خود در جهت دستیابی به منافع خود، باید رویکرد سازنده تری اتخاذ کرد. این منجر به رویکرد رویارویی سازنده می شود.
رویکرد رویارویی سازنده به دو طرف کمک می کند تا درک روشنی از ابعاد مشکل از دیدگاه خود و مخالف خود ایجاد کنند (برجس و برگس، 1996). این رویکرد حل اختلاف افراد را قادر می‌سازد تا موضوعات اصلی در مناقشه را از موضوعاتی که ماهیت انحرافی دارند جدا کنند و به توسعه استراتژی‌هایی کمک کند که برای هر دو طرف مورد علاقه باشد. در سازوکارهای سنتی تعارض، جداسازی موضوعات اصلی به جای سیاسی کردن آنها که از ویژگی های مدل غربی است، وجود خواهد داشت.
این نظریه ها توضیحی برای درک مسائل اصلی در مناقشه و چگونگی مقابله با آن برای تضمین همزیستی مسالمت آمیز بین دو گروه در جامعه ارائه می دهند. مدل کار، نظریه رویارویی سازنده است. این اعتبار به چگونگی استفاده از نهادهای سنتی در حل این تضاد پایان ناپذیر بین گروه ها می دهد. استفاده از بزرگان در اجرای عدالت و حل و فصل اختلافات مستلزم رویکرد مقابله سازنده است. این رویکرد شبیه نحوه حل و فصل درگیری طولانی Umuleri-Aguleri در بخش جنوب شرقی نیجریه توسط بزرگان است. هنگامی که تمام تلاش ها برای حل و فصل درگیری خشونت آمیز بین دو گروه با شکست مواجه شد، یک مداخله روحانی از طریق کشیش اعظم صورت گرفت که پیامی از اجداد در مورد عذاب قریب الوقوع که قرار بود برای دو جامعه رخ دهد، ارائه کرد. پیام اجداد این بود که اختلاف باید از طریق مسالمت آمیز حل شود. نهادهای غربی مانند دادگاه، پلیس و گزینه نظامی نتوانستند اختلاف را حل کنند. صلح تنها با یک مداخله فراطبیعی، پذیرش سوگند، اعلام رسمی "دیگر جنگ نیست" که با امضای یک معاهده صلح و انجام پاکسازی آیینی برای کسانی که درگیر درگیری های خشونت آمیز بودند، برقرار شد. جان و مال بسیار آنها معتقدند ناقض صلح با خشم نیاکان روبرو می شود.
متغیرهای مستعد ساختاری
از تبیین مفهومی و نظری فوق، می توان ساختار زیربنایی را استنباط کرد چگونه شرایط مستعدی که مسئول درگیری دامداران و کشاورزان فولانی است. یکی از عوامل کمبود منابع است که منجر به رقابت شدید بین گروه ها می شود. چنین شرایطی محصول طبیعت و تاریخ است که می توان گفت زمینه را برای بروز درگیری بی وقفه بین دو گروه فراهم می کند. این امر با پدیده تغییرات آب و هوایی تشدید شد. این با مشکل بیابان زایی ناشی از یک فصل خشک طولانی از اکتبر تا مه و بارندگی کم (600 تا 900 میلی متر) از ژوئن تا سپتامبر در شمال دور نیجریه که خشک و نیمه خشک است (گروه بحران، 2017) همراه است. به عنوان مثال، ایالت های زیر، بائوچی، گومبه، جیگاوا، کانو، کاتسینا، کبی، سوکوتو، یوبه و زامفارا، حدود 50 تا 75 درصد از مساحت زمین را به بیابان تبدیل کرده اند (گروه بحران، 2017). این شرایط اقلیمی گرمایش زمین که باعث خشکسالی و کوچک شدن اراضی مرتعی و مزرعه می شود، میلیون ها دامدار و سایرین را وادار کرده است که در جستجوی زمین های مولد به شمال منطقه مرکزی و جنوب کشور مهاجرت کنند که به نوبه خود بر شیوه های کشاورزی و کشاورزی تأثیر می گذارد. معیشت بومیان
علاوه بر این، از بین رفتن ذخایر چرا در نتیجه تقاضای زیاد افراد و دولت ها برای مصارف مختلف، زمین های محدود موجود برای چرا و کشاورزی را تحت فشار قرار داده است. در دهه 1960، بیش از 415 ذخیره گاه چرا توسط دولت منطقه شمالی ایجاد شد. اینها دیگر وجود ندارند. تنها 114 مورد از این ذخایر چرا به طور رسمی بدون پشتوانه قانونی برای تضمین استفاده انحصاری یا اتخاذ تدابیری برای جلوگیری از هرگونه تجاوز احتمالی ثبت شد (گروه بحران، 2017). معنای این امر این است که دامداران چاره ای جز اشغال هر زمین موجود برای چرا ندارند. کشاورزان نیز با همین کمبود زمین مواجه خواهند شد.
یکی دیگر از متغیرهای مستعد، ادعای دامداران است که کشاورزان به طور نابجا مورد حمایت سیاست های دولت فدرال بوده اند. استدلال آنها این است که در دهه 1970 برای کشاورزان محیطی مناسب فراهم شد که به آنها کمک کرد تا از پمپ های آب در زمین های کشاورزی خود استفاده کنند. به عنوان مثال، آنها ادعا کردند که پروژه های توسعه ملی فاداما (NFDPs) به کشاورزان کمک می کند تا از تالاب هایی بهره برداری کنند که به محصولات آنها کمک می کند، در حالی که دامداران دسترسی به تالاب های پر علف را از دست داده اند، که قبلاً با خطر کمی برای سرگردانی دام ها به مزارع استفاده می کردند.
مشکل راهزنان روستایی و خش خش گاوها در برخی ایالت های شمال شرق باعث حرکت گله داران به سمت جنوب شده است. فعالیت خش خش گاوها در مناطق شمالی کشور توسط راهزنان رو به افزایش است. سپس گلهداران به حمل سلاح متوسل شدند تا از خود در برابر خش‌خش‌ها و سایر باندهای جنایتکار در جوامع کشاورزی دفاع کنند.
مردم کمربند میانه در منطقه شمال مرکزی کشور ادعا می کنند که گله داران معتقدند که کل شمال نیجریه متعلق به آنهاست زیرا بقیه آنها را تسخیر کرده اند. که احساس می کنند تمام منابع از جمله زمین مال آنهاست. این نوع تصور غلط باعث ایجاد احساسات بد در بین گروه ها می شود. کسانی که این دیدگاه را دارند معتقدند که فولانی ها از کشاورزان می خواهند که ذخایر چرای ادعایی یا مسیرهای احشام را تخلیه کنند.
علل رسوبی یا تقریبی
علل تسریع درگیری بین دامداران و کشاورزان به مبارزه بین طبقاتی مربوط می شود، یعنی بین کشاورزان مسیحی دهقان و دامداران فقیر مسلمان فولانی از یک طرف، و نخبگانی که برای گسترش تجارت خصوصی خود به زمین نیاز دارند. دیگری. برخی از ژنرال‌های نظامی (چه در حال خدمت و چه بازنشسته) و همچنین دیگر نخبگان نیجریه که در کشاورزی تجاری، به‌ویژه پرورش گاو درگیر هستند، با استفاده از قدرت و نفوذ خود، برخی از زمین‌هایی را که برای چرا در نظر گرفته شده بود، تصاحب کرده‌اند. آنچه به عنوان شناخته شده است زمین گرفتن سندرم در نتیجه باعث کمبود این عامل مهم تولید شده است. تقلا برای زمین توسط نخبگان باعث درگیری بین دو گروه می شود. برعکس، کشاورزان کمربند میانی بر این باورند که درگیری توسط دامداران فولانی با هدف نابودی و نابودی مردم کمربند میانی از سرزمین اجدادی خود در قسمت شمالی نیجریه به منظور گسترش هژمونی فولانی سازماندهی شده است. Kukah، 2018؛ Mailafia، 2018). این نوع تفکر هنوز در قلمرو حدس و گمان است زیرا هیچ مدرکی برای تأیید آن وجود ندارد. برخی از ایالت ها قوانینی را برای ممنوعیت چرای آزاد، به ویژه در Benue و Taraba وضع کرده اند. چنین مداخلاتی به نوبه خود این درگیری چند دهه را تشدید کرده است.
یکی دیگر از دلایل این درگیری، اتهام دامداران به این است که نهادهای دولتی در نحوه رسیدگی به مناقشه، به ویژه پلیس و دادگاه، بسیار تعصب دارند. پلیس اغلب متهم به فاسد و جانب داری است، در حالی که روند دادگاه به صورت غیر ضروری طولانی شده است. دامداران همچنین معتقدند که رهبران سیاسی محلی به دلیل جاه طلبی های سیاسی نسبت به کشاورزان دلسوزی بیشتری دارند. آنچه می توان استنباط کرد این است که کشاورزان و دامداران اعتماد خود را نسبت به توانایی رهبران سیاسی خود برای میانجیگری در مناقشه از دست داده اند. به همین دلیل با انتقام جویی به عنوان راهی برای رسیدن به عدالت به خودیاری متوسل شده اند.
سیاست حزبی چگونه مذهب یکی از عوامل اصلی دامن زدن به تضاد دامداران و کشاورزان است. سیاستمداران تمایل دارند برای دستیابی به اهداف سیاسی خود، تعارض موجود را دستکاری کنند. از منظر دینی، بومیان که عمدتاً مسیحی هستند احساس می کنند که توسط هاوسا-فولانی که عمدتاً مسلمان هستند تحت تسلط و به حاشیه رانده شدن هستند. در هر حمله، همیشه یک تفسیر مذهبی نهفته است. این بُعد قومی-مذهبی است که دامداران و کشاورزان فولانی را در برابر دستکاری سیاستمداران چه در حین و چه پس از انتخابات آسیب پذیر می کند.
خش خش گاو همچنان عامل اصلی درگیری در ایالت های شمالی بنو، ناساراوا، فلات، نیجر و غیره است. تعدادی از دامداران در تلاش برای محافظت از گاوهای خود در برابر سرقت جان خود را از دست داده اند. مجرمان گاو را برای گوشت یا فروش می دزدند (Gueye, 2013, p.66). خش خش گاو یک جنایت بسیار سازمان یافته و پیچیده است. این امر به افزایش بروز درگیری های خشونت آمیز در این ایالت ها کمک کرده است. این بدان معنی است که هر تعارض دامداران و کشاورزان نباید از طریق منشور خسارت زمین یا محصول توضیح داده شود (Okoli & Okpaleke, 2014). دامداران ادعا می کنند که برخی از روستاییان و کشاورزان این ایالت ها درگیر خش خش گاوها هستند و در نتیجه تصمیم گرفتند برای دفاع از گاو خود مسلح شوند. در مقابل، برخی از مردم استدلال کرده اند که خش خش گاو را فقط عشایر فولانی می توانند انجام دهند که می دانند چگونه با این حیوانات در جنگل حرکت کنند. این برای تبرئه کشاورزان نیست. این وضعیت باعث ایجاد خصومت بی مورد بین دو گروه شده است.
کاربرد مکانیزم های سنتی حل تعارض
نیجریه کشوری شکننده با درگیری های خشونت آمیز گسترده بین گروه های قومی مختلف در نظر گرفته می شود. همانطور که قبلاً اشاره شد، دلیل آن با شکست نهادهای دولتی مسئول حفظ قانون، نظم و آرامش (پلیس، قوه قضائیه و ارتش) دور نیست. اگر بگوییم که فقدان یا تقریباً غیبت نهادهای مؤثر دولتی مبتنی بر دولت برای کنترل خشونت و تنظیم درگیری وجود ندارد، کم گفته است. این امر رویکردهای سنتی برای مدیریت تعارض را جایگزینی برای حل تعارض دامداران و کشاورزان می کند. در شرایط کنونی کشور، بدیهی است که روش غربی به دلیل ریشه دار بودن درگیری و اختلاف ارزشی بین گروه ها، کمتر در حل این مناقشه حل نشدنی مؤثر بوده است. بنابراین، مکانیسم های سنتی در زیر بررسی می شوند.
می توان نهاد شورای بزرگان را که نهادی دیرینه در جامعه آفریقاست بررسی کرد تا متوجه شد که این کشمکش لاینحل قبل از اینکه به نسبت غیرقابل تصوری افزایش یابد، در جوانی فروکش می کند. بزرگان با تجربه و آگاهی از مسائل مسبب اختلاف، تسهیل کننده صلح هستند. آنها همچنین دارای مهارت های میانجیگری هستند که برای حل مسالمت آمیز مناقشه دامداران و کشاورزان بسیار مورد نیاز است. این مؤسسه در تمام جوامع فعالیت می کند و دیپلماسی سطح 3 را نشان می دهد که شهروند محور است و نقش میانجی بزرگان را نیز به رسمیت می شناسد (Lederach, 1997). دیپلماسی بزرگان را می توان در این کشمکش بررسی و به کار برد. بزرگان تجربه، خرد و آگاهی طولانی دارند و با تاریخ مهاجرت هر گروهی از جامعه آشنا هستند. آنها می توانند با ترسیم نقشه کشمکش و شناسایی طرف ها، منافع و موقعیت ها، یک گام تشخیصی بردارند.
بزرگترها متولی اعمال عرفی هستند و از احترام جوانان برخوردارند. این باعث می شود که آنها در میانجیگری درگیری طولانی مدت از این ماهیت بسیار مفید باشند. بزرگان هر دو گروه می توانند فرهنگ های بومی خود را برای حل، تغییر و مدیریت این تضاد در حوزه خود بدون دخالت دولت به کار گیرند، زیرا احزاب اعتماد خود را به نهادهای دولتی از دست داده اند. این رویکرد آشتی‌جویانه مجدد است زیرا امکان بازیابی هماهنگی اجتماعی و روابط اجتماعی خوب را فراهم می‌کند. بزرگان با ایده انسجام اجتماعی، هماهنگی، باز بودن، همزیستی مسالمت آمیز، احترام، بردباری و فروتنی هدایت می شوند (کاریوکی، 2015).
رویکرد سنتی دولت محور نیست. باعث بهبودی و بسته شدن می شود. برای اطمینان از آشتی واقعی، بزرگان هر دو طرف را وادار می کنند از یک کاسه بخورند، شراب نخل (جین محلی) را از یک فنجان بنوشند، و با هم آجیل را بشکنند و بخورند. این نوع غذا خوردن عمومی نشان دهنده آشتی واقعی است. جامعه را قادر می سازد تا فرد مجرم را دوباره به جامعه بپذیرد (Omale, 2006, p.48). تبادل دیدار توسط رهبران گروه ها معمولا تشویق می شود. این نوع ژست نشان داده است که نقطه عطفی در روند بازسازی روابط است (Braimah, 1998, p.166). یکی از روش‌های حل تعارض سنتی، ادغام مجرم در جامعه است. این منجر به آشتی واقعی و هماهنگی اجتماعی بدون هیچ رنجش تلخی می شود. هدف بازپروری و اصلاح مجرم است.
اصل پشت حل تعارض سنتی، عدالت ترمیمی است. مدل‌های مختلف عدالت ترمیمی که توسط بزرگان اجرا می‌شود می‌تواند به پایان دادن به درگیری‌های بی‌وقفه بین دامداران و کشاورزان کمک کند، زیرا هدف آنها بازگرداندن تعادل اجتماعی و هماهنگی بین گروه‌های درگیر است. مسلماً، مردم محلی با قوانین بومی آفریقا و سیستم قضایی بیشتر آشنا هستند تا سیستم پیچیده قضایی انگلیسی که به جنبه فنی قانون می پردازد، که گاه مرتکبان جنایات را آزاد می کند. سیستم قضاوت غربی به طور مشخص فردی است. بر اصل عدالت تلافی جویانه متمرکز است که جوهر تحول درگیری را نفی می کند (Omale, 2006). به جای تحمیل الگوی غربی که کاملاً با مردم بیگانه است، مکانیسم بومی تحول درگیری و ایجاد صلح باید مورد بررسی قرار گیرد. امروزه اکثر حاکمان سنتی تحصیل کرده اند و می توانند دانش نهادهای قضایی غربی را با قواعد عرفی ترکیب کنند. اما کسانی که ممکن است از حکم بزرگان ناراضی باشند می توانند به دادگاه مراجعه کنند.
یک روش مداخله ماوراء طبیعی نیز وجود دارد. این بر بعد روانی-اجتماعی و معنوی حل تعارض تمرکز دارد. اصول پشت این روش با هدف آشتی دادن و همچنین شفای روحی و روانی افراد درگیر است. آشتی مبنایی برای احیای هماهنگی و روابط جمعی در نظام عرفی سنتی است. آشتی واقعی روابط بین طرفین متخاصم را عادی می کند، در حالی که مجرمان و قربانیان دوباره در جامعه ادغام می شوند (بوژ، 2011). در حل این تضاد لاینحل، می توان از اجداد استناد کرد، زیرا آنها به عنوان رابط بین زنده و مرده عمل می کنند. در جوامع مختلف که این درگیری در آنها رخ می دهد، می توان از معنویت گرایان خواست تا روح اجداد را استناد کنند. کاهن اعظم می‌تواند حکم قاطعی را در درگیری‌هایی از این قبیل صادر کند، جایی که گروهها ادعاهایی دارند که مشابه آنچه در درگیری Umuleri-Aguleri اتفاق افتاد، آشتی‌ناپذیر به نظر می‌رسند. همه آنها در حرم جمع می شوند که در آن کولا، نوشیدنی و غذا به اشتراک گذاشته می شود و برای صلح در جامعه دعا می کنند. در این نوع مراسم سنتی، هرکسی که صلح نمی‌خواهد می‌توان نفرین کرد. کاهن اعظم این قدرت را دارد که تحریم های الهی را در مورد افراد ناسازگار اعمال کند. از این توضیح، می توان نتیجه گرفت که شرایط حل و فصل صلح در محیط سنتی عموماً توسط اعضای جامعه پذیرفته شده و به دلیل ترس از عواقب منفی مانند مرگ یا بیماری صعب العلاج از دنیای ارواح، پذیرفته شده است.
علاوه بر این، استفاده از مناسک می تواند در مکانیسم های حل تعارض دامداران و کشاورزان گنجانده شود. یک تمرین تشریفاتی می تواند طرفین را از رسیدن به بن بست جلوگیری کند. مناسک به عنوان شیوه های کنترل و کاهش تعارض در جوامع سنتی آفریقا عمل می کند. مناسک صرفاً به هر عمل غیرقابل پیش‌بینی یا مجموعه‌ای از اعمال اشاره می‌کند که از طریق توضیحات منطقی قابل توجیه نیست. تشریفات از این جهت اهمیت دارند که به ابعاد روانی و سیاسی زندگی جمعی می پردازند، به ویژه آسیب هایی که افراد و گروه ها متحمل می شوند و می تواند باعث تضاد می شود (King-Irani, 1999). به عبارت دیگر، تشریفات برای رفاه عاطفی، هماهنگی جمعی و یکپارچگی اجتماعی یک فرد بسیار مهم هستند (گیدنز، 1991).
در شرایطی که طرفین آمادگی تغییر موضع خود را ندارند، ممکن است از آنها خواسته شود سوگند یاد کنند. سوگند، روشی است برای دعوت از خدا برای شهادت به صدق شهادت، یعنی آنچه می گوید. به عنوان مثال، آرو - قبیله ای در ایالت ابیا در بخش جنوب شرقی نیجریه - خدایی به نام دارد. جوجوی بلند Arochukwu. اعتقاد بر این است که هرکس به دروغ به آن سوگند یاد کند خواهد مرد. در نتیجه، فرض بر این است که اختلافات بلافاصله پس از ادای سوگند در قبل حل و فصل شود جوجوی بلند Arochukwu. به همین ترتیب، سوگند خوردن با کتاب مقدس یا قرآن به عنوان راهی برای اثبات بی گناهی فرد از هرگونه تخلف یا تخطی تلقی می شود (برائمه، 1998، ص165).
در زیارتگاه‌های سنتی، جوک‌ها ممکن است بین احزاب انجام شود، همانطور که در بسیاری از جوامع نیجریه انجام می‌شد. این یک روش غیر نهادی در حل تعارض سنتی است. این در میان فولانی ها در شمال نیجریه انجام می شد. جان پادن (1986) ایده و ارتباط روابط شوخی را به تصویر کشید. فولانی و تیو و باربری جوک ها و شوخی ها را برای کاهش تنش در میان آنها اتخاذ کردند (برایمه، 1998). این رویه را می توان در کشمکش فعلی بین دامداران و کشاورزان اتخاذ کرد.
روش حمله را می توان در مورد خش خش گاوها که در میان جوامع شبانی انجام می شد اتخاذ کرد. این شامل تسویه حساب با وادار کردن گاوهای دزدیده شده به بازگرداندن یا جایگزینی کامل یا پرداخت معادل آن به مالک است. تأثیر حمله به خودسری و قدرت گروه حمله کننده و همچنین حریفی است که در برخی موارد به جای تسلیم شدن، حمله متقابل می کند.
این رویکردها در شرایط کنونی که کشور پیدا کرده است، شایسته بررسی است. با این وجود، ما از این واقعیت غافل نیستیم که مکانیسم های سنتی حل تعارض دارای نقاط ضعفی هستند. با این حال، کسانی که استدلال می‌کنند که مکانیسم‌های سنتی با استانداردهای جهانی حقوق بشر و دموکراسی در تضاد است، ممکن است این موضوع را از دست بدهند، زیرا حقوق بشر و دموکراسی تنها زمانی می‌توانند رشد کنند که یک همزیستی مسالمت‌آمیز میان گروه‌های مختلف جامعه وجود داشته باشد. سازوکارهای سنتی همه اقشار جامعه - مردان، زنان و جوانان را درگیر می کند. لزوماً کسی را مستثنی نمی کند. مشارکت زنان و جوانان ضروری است زیرا این افراد هستند که بار درگیری را به دوش می کشند. کنار گذاشتن این گروه ها در درگیری با این ماهیت، معکوس خواهد بود.
پیچیدگی این تضاد مستلزم آن است که رویکردهای سنتی علی رغم ناقص بودن آن به کار گرفته شود. بدون شک، ساختارهای سنتی مدرن تا حدی از امتیاز برخوردار بوده اند که راه های مرسوم حل تعارض دیگر مورد پسند مردم نیست. از دیگر دلایل این کاهش علاقه به فرآیندهای سنتی حل اختلاف می‌توان به تعهد زمانی، ناتوانی در اعتراض به احکام نامطلوب در بیشتر موارد و از همه مهم‌تر فساد بزرگان توسط نخبگان سیاسی اشاره کرد (اوساقا، 2000). این امکان وجود دارد که برخی از بزرگان ممکن است در برخورد با مسائل جانبدارانه باشند یا به دلیل حرص و آز شخصی خود انگیزه داشته باشند. اینها دلایل کافی برای بی اعتبار شدن مدل حل اختلاف سنتی نیستند. هیچ سیستمی کاملاً بدون خطا نیست.
نتیجه گیری و توصیه ها
دگرگونی درگیری به عدالت ترمیمی بستگی دارد. رویکردهای سنتی حل تعارض، همانطور که در بالا نشان داده شد، مبتنی بر اصول عدالت ترمیمی است. این با شیوه داوری غربی که مبتنی بر فرآیندهای قصاص یا مجازات است متفاوت است. این مقاله استفاده از مکانیسم‌های حل تعارض سنتی را برای حل تعارض دامداران و کشاورزان پیشنهاد می‌کند. در این فرآیندهای سنتی، جبران خسارت قربانیان توسط مجرمان و ادغام مجدد مجرمان در جامعه به منظور بازسازی روابط شکسته و بازگرداندن هماهنگی در جوامع آسیب دیده گنجانده شده است. اجرای این موارد دارای مزایای صلح و پیشگیری از درگیری است.
اگرچه سازوکارهای سنتی خالی از کاستی نیستند، اما نمی توان بر سودمندی آنها در باتلاق امنیتی کنونی کشور تأکید کرد. این رویکرد درونگرای حل تعارض ارزش بررسی دارد. سیستم قضایی غرب در کشور ناکارآمد و ناتوان از حل این مناقشه طولانی مدت ثابت شده است. این تا حدی به این دلیل است که این دو گروه دیگر به نهادهای غربی ایمان ندارند. سیستم دادگاه با رویه‌های گیج‌کننده و نتایج غیرقابل پیش‌بینی، با تمرکز بر مجرمیت و مجازات فردی، آشفته است. به دلیل همه این مشکلات است که هیئت خردمندان توسط اتحادیه آفریقا برای کمک به رسیدگی به درگیری ها در این قاره تأسیس شد.
رویکردهای سنتی حل تعارض را می توان به عنوان جایگزینی برای حل تعارض دامداران و کشاورزان مورد بررسی قرار داد. با فراهم کردن فضایی قابل اعتماد برای حقیقت یابی، اعتراف، عذرخواهی، بخشش، جبران خسارت، ادغام مجدد، آشتی و ایجاد رابطه، هماهنگی اجتماعی یا تعادل اجتماعی احیا می شود.
با این وجود، ترکیبی از مدل‌های بومی و غربی برای حل تعارض می‌تواند در برخی از جنبه‌های فرآیند حل تعارض دامداران و کشاورزان مورد استفاده قرار گیرد. همچنین توصیه می شود در فرآیندهای حل و فصل، کارشناسان عرفی و شرعی حضور داشته باشند. دادگاه‌های عرفی و شرعی که در آن شاهان و رؤسا دارای اختیارات مشروع هستند و نظام‌های درباری غربی باید به حیات خود ادامه دهند و در کنار یکدیگر فعالیت کنند.
منابع
Adekunle، O.، & Adisa، S. (2010). یک مطالعه تجربی روان‌شناختی پدیدارشناختی درگیری‌های کشاورزان و گلهداران در شمال مرکزی نیجریه، مجله دیدگاه های جایگزین در علوم اجتماعی، 2 (1)، 1-7.
بلنچ، آر (2004). منابع طبیعی conflict in North-central Nigeria: a handbook and case مطالعات. کمبریج: Mallam Dendo Ltd.
Boege, V. (2011). پتانسیل و محدودیت های رویکردهای سنتی در ایجاد صلح. در B. Austin، M. Fischer، & HJ Giessmann (ویرایشگران)، پیشبرد تحول در تعارض برگوف کتاب راهنما 11. اوپلادن: ناشران باربارا بودریچ.
Braimah, A. (1998). فرهنگ و سنت در حل تعارض در CA Garuba (ویرایش)، ظرفیت ساختمانی برای مدیریت بحران در آفریقا. لاگوس: شرکت انتشارات گابومو با مسئولیت محدود.
Burgess, G., & Burgess, H. (1996). چارچوب نظری رویارویی سازنده در G. Burgess, & H. Burgess (ویرایش)، کنسرسیوم تحقیقاتی فراتر از تضاد ناپذیری برگرفته از http://www.colorado.edu/conflict/peace/essay/con_conf.htm
گیدنز، A. (1991). مدرنیته و خود هویت: خود و جامعه در عصر مدرن. پالو آلتو، کالیفرنیا: انتشارات دانشگاه استندورد.
Gueye، AB (2013). جرایم سازمان یافته در گامبیا، گینه بیسائو و سنگال. در EEO Alemika (ویرایش)، تأثیر جرایم سازمان یافته بر حکومت در غرب آفریقا. ابوجا: فردریش ابرت، استیفونگ.
هومر-دیکسون، تی اف (1999). محیط زیست، کمبود و خشونت. پرینستون: انتشارات دانشگاه.
Ingawa, SA, Tarawali, C., & Von Kaufmann, R. (1989). ذخایر چرا در نیجریه: مشکلات، چشم اندازها و پیامدهای سیاست (شماره کاغذ شبکه 22). آدیس آبابا: مرکز بین المللی دام آفریقا (ILCA) و شبکه تحلیل سیاست دام آفریقا (ALPAN).
گروه بین المللی بحران (2017). دامداران علیه کشاورزان: درگیری مرگبار در حال گسترش نیجریه. گزارش آفریقا، 252. برگرفته از https://www.crisisgroup.org/africa/west-africa/nigeria/252-herders-against-farmers-nigerias-expanding-deadly-conflict
ایرانی، گ (1999). تکنیک های میانجیگری اسلامی برای درگیری های خاورمیانه، خاورمیانه. بررسی امور بین الملل (MERIA)، 3(2)، 1-17.
کاریوکی، اف (2015). حل تعارض توسط بزرگان در آفریقا: موفقیت ها، چالش ها و فرصت ها http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3646985
کینگ ایرانی، ل (1999). آیین آشتی و فرآیندهای توانمندسازی در لبنان پس از جنگ. در IW Zartman (ویرایش)، درمان های سنتی برای درگیری های مدرن: پزشکی درگیری آفریقا. بولدر، شرکت: ناشر لین رینر.
Kukah، MH (2018). حقایق شکسته: جستجوی گریزان نیجریه برای انسجام ملی. مقاله ارائه شده در جلسه بیست و نهم و سی ام سخنرانی دانشگاه جوس, 22 ژوئن.
Lederach ، JP (1997). ایجاد صلح: آشتی پایدار در جوامع تقسیم شده واشنگتن دی سی: انتشارات موسسه صلح ایالات متحده.
Mailafia، O. (2018، 11 مه). نسل کشی، هژمونی و قدرت در نیجریه. روز کسب و کار. برگرفته از https://businessday.ng/columnist/article/genocide-hegemony-power-nigeria/
Ofuoku، AU، & Isife، BI (2010). علل، اثرات و راه حل درگیری کشاورزان و دامداران عشایری در ایالت دلتا، نیجریه. Agricultura Tropica et Subtropica، 43 (1)، 33-41. برگرفته از https://agris.fao.org/agris-search/search.do?recordID=CZ2010000838
Ogbeh, A. (2018, 15 ژانویه). دامداران فولانی: نیجریه ای ها منظور من از مستعمرات گاو را اشتباه متوجه شدند - اودو اوگبه. پست روزانه. برگرفته از https://dailypost.ng/2018/01/15/fulani-herdsmen-nigerians-misunderstood-meant-cattle-colonies-audu-ogbeh/
Okechukwu، G. (2014). تحلیل سیستم قضایی در آفریقا در A. Okolie, A. Onyemachi, & Areo, P. (Eds.), سیاست و قانون در آفریقا: مسائل جاری و نوظهور Abakalik: Willyrose & Appleseed Publishing Coy.
Okoli، AC، و Okpaleke، FN (2014). خش خش گاو و دیالکتیک امنیت در شمال نیجریه. مجله بین المللی هنرهای لیبرال و علوم اجتماعی، 2(3)، 109-117.
اولایوکو، PA (2014). روندها و الگوهای چرای دام و خشونت روستایی در نیجریه (2006-2014). IFRA-Nigeria، Working Papers Series n°34. برگرفته از https://ifra-nigeria.org/publications/e-papers/68-olayoku-philip-a-2014-trends-and-patterns-of-cattle-grazing-and-rural-violence-in-nigeria- 2006-2014
اوماله، دی جی (2006). عدالت در تاریخ: بررسی "سنت های ترمیمی آفریقا" و پارادایم "عدالت ترمیمی" در حال ظهور. مجله آفریقایی مطالعات جرم شناسی و عدالت (AJCJS)، 2(2)، 33-63.
Onuoha، FC (2007). تخریب محیط زیست، معیشت و درگیری: تمرکز بر پیامدهای کاهش منابع آب دریاچه چاد برای شمال شرقی نیجریه پیش نویس مقاله، دانشکده دفاع ملی، ابوجا ، نیجریه.
Osaghae، EE (2000). به کارگیری روش های سنتی در تعارض مدرن: امکانات و محدودیت ها در IW Zartman (ویرایش)، درمان های سنتی برای درگیری های مدرن: پزشکی درگیری آفریقا (صص 201-218). بولدر، شرکت: ناشر لین رینر.
Otite, O. (1999). در مورد تعارضات، حل و فصل، تحول و مدیریت آنها. در O. Otite و IO Albert (ویرایشات)، تضادهای جامعه در نیجریه: مدیریت، حل و فصل و تحول لاگوس: Spectrum Books Ltd.
Paffenholz, T., & Spurk, C. (2006). جامعه مدنی، مشارکت مدنی و ایجاد صلح. آگاهی اسناد توسعه، پیشگیری و بازسازی درگیری، شماره 36. واشنگتن دی سی: گروه بانک جهانی. برگرفته از https://documents.worldbank.org/en/publication/documents-reports/documentdetail/822561468142505821/civil-society-civic-engagement-and-peacebuilding
وهاب، ع (2017). مدل بومی سودان برای حل تعارض: مطالعه موردی برای بررسی ارتباط و کاربرد مدل جودیه در بازگرداندن صلح در جوامع قبیله ای قومی سودان. پایان نامه دکترا. دانشگاه نوا جنوب شرقی. برگرفته از NSU Works, College of Arts, Humanities and Social Sciences - Department of Conflict Resolution Studies. https://nsuworks.nova.edu/shss_dcar_etd/87.
Williams, I., Muazu, F., Kaoje, U., & Ekeh, R. (1999). درگیری بین دامداران و کشاورزان در شمال شرقی نیجریه. در O. Otite و IO Albert (ویرایشات)، تضادهای جامعه در نیجریه: مدیریت، حل و فصل و تحول لاگوس: Spectrum Books Ltd.
Zartman، WI (ویرایش) (2000). درمان های سنتی برای درگیری های مدرن: پزشکی درگیری آفریقا. بولدر، شرکت: ناشر لین رینر.
