Ihe atụ ịma aka na-enweghị udo na okwukwe na agbụrụ: Usoro iji kwalite diplomacy dị irè, mmepe na nchekwa.
nkịtị
Okwu isi okwu a na-achọ ịgbagha ihe atụ ndị na-adịghị n'udo nke dịbu ma na-aga n'ihu n'okwu anyị banyere okwukwe na agbụrụ dị ka otu ụzọ isi kwalite diplomacy dị irè, mmepe na nchekwa. Nke a dị mkpa n'ihi na ihe atụ abụghị naanị "okwu mara mma karịa." Ike nke ihe atụ na-adabere n'ikike ha ịmekọrịta ahụmahụ ọhụrụ ka e wee kwe ka a ghọta ngalaba ọhụụ ọhụrụ na nke na-adịghị ahụkebe n'ihe gbasara nke mbụ na nke kariri, na ije ozi dị ka ihe ndabere na nkwado maka ime amụma. Ya mere, anyị kwesịrị ịtụ egwu ihe atụ ndị ghọworo ego n'okwu anyị gbasara okwukwe na agbụrụ. Anyị na-anụ ugboro ugboro ka mmekọrịta anyị si egosipụta ndụ Darwin. Ọ bụrụ na anyị ga-anabata njirimara a, anyị ga-abụ ndị ziri ezi n'ụzọ ziri ezi n'iwepụ mmekọrịta mmadụ na ibe ya dịka omume obi ọjọọ na nke enweghị mmasị na onye ọ bụla kwesịrị ịnabata. Ya mere, anyị ga-ajụ ihe atụ ndị ahụ na-atụba mmekọrịta okpukperechi na nke agbụrụ n'ụzọ dị njọ ma na-akwado omume iro, enweghị mmasị na, n'ikpeazụ, àgwà ịchọ ọdịmma onwe onye nanị.
Okwu Mmalite
N'oge okwu ya na June 16, 2015 na Trump Tower dị na New York City na-ekwupụta mkpọsa ya maka ịcheba onyeisi oche nke United States, onye ndoro-ndoro ochichi Republican Donald Trump kwuru na "Mgbe Mexico na-ezigara ndị ya, ha anaghị ezipụ ihe kacha mma. Ha anaghị eziga gị, ha na-ezitere gị ndị nwere ọtụtụ nsogbu na ha na-ebute nsogbu ndị ahụ. Ha na-ebute ọgwụ ọjọọ, ha na-ebute mpụ. Ha bụ ndị na-edina mmadụ n'ike na ụfọdụ, echere m na ha bụ ezigbo mmadụ, mana m na-agwa ndị nche ókèala ha na-agwa anyị ihe anyị na-enweta" (Kohn, 2015). Ụdị ihe atụ dị otú ahụ “anyị-na-ha”, ka CNN na-ekwu okwu ndọrọ ndọrọ ọchịchị Sally Kohn na-arụ ụka, “ọ bụghị nanị na ogbi n'ezie kama ọ na-ekewa ma dịkwa ize ndụ” (Kohn, 2015). Ọ gbakwụnyere na "N'ime usoro Trump, ọ bụghị naanị ndị Mexico bụ ndị ọjọọ - ha niile bụ ndị mmeko nwoke na ndị nwe ọgwụ ọjọọ, Trump na-ekwu na-enweghị eziokwu ọ bụla na-adabere na nke a - mana Mexico obodo ahụ dịkwa njọ, na-ama ụma na-eziga 'ndị ahụ' na ' nsogbu ndị ahụ'" (Kohn, 2015).
N'ajụjụ ọnụ ya na NBC's Meet the Press host Chuck Todd maka mgbasa ozi n'ụtụtụ Sọnde nke Septemba 20, 2015, Ben Carson, onye ọzọ na-akwado Republican maka White House, kwuru: “Agaghị m akwado ka anyị tinye onye Alakụba na-elekọta mba a. . Agaghị m ekweta na nke ahụ kpamkpam” (Pengelly, 2015). Todd wee jụọ ya, sị: "Ya mere, ị kwenyere na Islam kwekọrọ n'usoro iwu?" Carson zara: “Ee e, a naghị m eme, anaghị m eme ya” (Pengelly, 2015). Dị ka Martin Pengelly, The Guardian Onye nta akụkọ (UK) na New York, na-echetara anyị, "Nkeji VI nke iwu US na-ekwu, sị: Ọ dịghị ule okpukpe a ga-achọ ka iru eru maka Ọfịs ọ bụla ma ọ bụ ntụkwasị obi ọha n'okpuru United States" na "Mmezigharị mbụ na usoro iwu na-amalite. : Congress agaghị eme iwu ọ bụla gbasara ntọala okpukperechi, ma ọ bụ machibido mmega ahụ n'efu…" (Pengelly, 2015).
Ọ bụ ezie na Carson nwere ike ịgbaghara maka na ọ maghị ịkpa ókè agbụrụ ọ diri dị ka nwa okorobịa Africa America nakwa na ebe ọ bụ na ihe ka ọtụtụ n'ime ndị Africa bụ ohu na America bụ ndị Alakụba na, ya mere, ọ ga-ekwe omume na ndị nna nna ya bụ ndị Alakụba, ọ pụghị, Otú ọ dị. , gbaghara maka amaghị otú Thomas Jefferson's Qur'an na Islam si nyere aka mee ka echiche nke ndị nna ntọala America banyere okpukpe na nkwekọ nke Islam na ọchịchị onye kwuo uche ya na, ya mere, American Constitution, nyere eziokwu na ọ bụ neurosurgeon na. gụọ nke ọma. Dị ka Denise A. Spellberg, onye prọfesọ nke Islamic History na Middle Eastern Studies na Mahadum Texas dị na Austin, na-eji ihe akaebe na-enweghị atụ nke dabere na nyocha dị egwu, na-ekpughe n'akwụkwọ ya a na-akwanyere ùgwù nke akpọrọ aha ya. Thomas Jefferson's Qur'an: Islam na ndị guzobere (2014), Islam rụrụ ọrụ dị oke mkpa n'ịkpụzi echiche ndị nna ntọala America gbasara nnwere onwe okpukperechi.
Spellberg na-akọ akụkọ banyere otú na 1765—ya bụ, afọ 11 tupu o depụta nkwupụta nke nnwere onwe, Thomas Jefferson zụtara Koran, bụ nke mara mmalite nke mmasị ogologo ndụ ya na Islam, ma gaa n'ihu ịzụta ọtụtụ akwụkwọ na akụkọ ihe mere eme nke Middle Eastern. , asụsụ, na njem, na-edetu ọtụtụ ndetu na Islam dịka o metụtara iwu obodo Bekee. Ọ na-ekwu na Jefferson chọrọ ịghọta Islam n'ihi na na 1776 o chere ndị Alakụba dị ka ụmụ amaala n'ọdịnihu nke obodo ọhụrụ ya. Ọ na-ekwu na ụfọdụ n'ime ndị ntọala, Jefferson bụ onye kasị n'etiti ha, dọtara n'echiche Enlightenment banyere nnabata nke ndị Alakụba na-akpụzi ihe bụbu nnọọ arụmụka n'echiche ka ọ bụrụ ihe siri ike maka ọchịchị na America. N'ụzọ dị otú a, ndị Alakụba pụtara dị ka akụkọ ifo ndabere maka oge, nke American okpukpe pluralism pụrụ iche nke ga-agụnye n'ezie ndị Katọlik na ndị Juu pere mpe. Ọ gbakwụnyere na esemokwu ọha na eze vitriolic gbasara nsonye nke ndị Alakụba, nke ụfọdụ ndị iro ndọrọ ndọrọ ọchịchị Jefferson ga-akparị ya ruo na njedebe nke ndụ ya, pụtara mkpebi siri ike na ngụkọ nke ndị malitere ịghara iguzobe mba Protestant, dịka ha nwere ike inwe. emela. N'ezie, ka enyo banyere Islam na-atachi obi n'etiti ụfọdụ ndị America dị ka Carson na ọnụ ọgụgụ nke American Muslim amaala na-eto eto n'ime nde mmadụ, Spellberg na-ekpughe akụkọ banyere echiche a dị egwu nke ndị malitere dị ngwa ngwa karịa mgbe ọ bụla. Akwụkwọ ya dị oke mkpa maka ịghọta echiche ndị dị na okike nke United States na ihe ha pụtara maka ọgbọ dị ugbu a na n'ọdịnihu.
Ọzọkwa, dị ka anyị na-egosipụta na ụfọdụ akwụkwọ anyị gbasara Islam (Bangura, 2003; Bangura, 2004; Bangura, 2005a; Bangura, 2005b; Bangura, 2011; na Bangura na Al-Nouh, 2011), ochichi onye kwuo uche Alakụba kwekọrọ na ọchịchị onye kwuo uche Western. , na echiche nke itinye aka na onye kwuo uche ya na liberalism, dị ka ihe atụ nke Rashidun Caliphate, adịlarị na ụwa Islam mgbe ochie. Dịka ọmụmaatụ, na Isi Iyi Udo Islam, anyị na-achọpụta na nnukwu onye ọkà ihe ọmụma Muslim Al-Farabi, a mụrụ Abu Nasr Ibn al-Farakh al-Farabi (870-980), nke a makwaara dị ka "nna ukwu nke abụọ" (dị ka Aristotle na-akpọkarị ka ọ bụrụ "nna ukwu mbụ"). , chepụtara ọnọdụ Alakụba nwere ezi uche nke o jiri tụnyere nke Plato Ndị Republic, n'agbanyeghị na ọ hapụrụ echiche Plato na ezigbo ala ga-achị nke onye ọkà ihe ọmụma eze na-atụ aro kama onye amụma (PBUH) onye na kpọmkwem udo nke Allah/Chineke (SWT). Na enweghị onye amụma, Al-Farabi weere ọchịchị onye kwuo uche ya dị ka onye kacha nso na steeti dị mma, na-atụ aka na Rashidun Caliphate dị ka ihe atụ na akụkọ ntolite Islam. Ọ kọwara akụkụ atọ bụ isi nke ọchịchị onye kwuo uche Islam: (1) onye ndu ndị mmadụ họpụtara; (b) Sharia, nke ndị ọkàiwu na-achị nwere ike imebi ma ọ bụrụ na ọ dị mkpa dabere na Chọrọ- ihe kwesịrị ekwesị, madu- ike, mubah- ndị na-enweghị mmasị, haram- ihe a machibidoro iwu, na makruh- onye na-asọ oyi; ma gbasie ike na-eme ihe (3) Shura, ụdị ndụmọdụ pụrụ iche nke onye amụma Muhammad (PBUH) na-eme. Anyị na-agbakwụnye na echiche Al-Farabi pụtara ìhè n'ọrụ Thomas Aquinas, Jean Jacques Rousseau, Immanuel Kant na ụfọdụ ndị ọkà ihe ọmụma Alakụba so ya (Bangura, 2004: 104-124).
Anyị na-arịba ama na Isi Iyi Udo Islam na nnukwu onye ọka iwu Muslim na ọkà mmụta sayensị ndọrọ ndọrọ ọchịchị Abu Al-Hassan 'Ali Ibn Muhammad Ibn Habib Al-Mawardi (972-1058) kwuru ụkpụrụ atọ bụ isi nke usoro ndọrọ ndọrọ ọchịchị Islam dabere na ya: (1). tawhid- nkwenye na Allah (SWT) bụ Onye Okike, Onye na-akwado na Nna-ukwu nke ihe niile dị n'ụwa; (2) Risala— onye na-ajụ iwu nke Allah (SWT) na-eweda ma nata ya; na (3) Khilifa ma ọ bụ ihe nnọchianya-mmadụ kwesịrị ịbụ onye nnọchiteanya nke Allah (SWT) ebe a na Ụwa. Ọ na-akọwa usoro ọchịchị onye kwuo uche Islam dịka ndị a: (a) ngalaba ndị isi nke gụnyere Amir, (b) ngalaba omebe iwu ma ọ bụ kansụl ndụmọdụ nke gụnyere Shura, na (c) ngalaba ikpe nke gụnyere Quadi onye tugharia ya Sharia. Ọ na-enyekwa ụkpụrụ nduzi anọ ndị a nke steeti: (1) ebumnobi obodo Islam bụ ịmepụta ọha mmadụ dịka e chepụtara na kor'an na Sunnah; (2) steeti ga-amanye ihe a Sharia dị ka isi iwu nke steeti; (3) ọbụbụeze dị n'ime ndị mmadụ - ndị mmadụ nwere ike ịhazi ma guzobe ụdị ọ bụla nke steeti kwekọrọ n'ụkpụrụ abụọ ndị bu ụzọ yana n'ụdị oge na gburugburu ebe obibi; (4) n’agbanyeghị ụdị steeti ahụ, ọ ga-adabererịrị n’ụkpụrụ nke nnọchite anya ọha, n’ihi na ọchịchị bụ nke ndị mmadụ (Bangura, 2004:143–167).
Anyị n'ihu rụtụ aka na Isi Iyi Udo Islam na otu puku afọ ka Al-Farabi gachara, Sir Allama Muhammad Iqbal (1877-1938) kọwara caliphate oge mbụ dịka nke dabara na ọchịchị onye kwuo uche ya. N'ịrụ ụka na Islam nwere “bara nnukwu uru” maka ọgbakọ akụ na ụba na nke onye kwuo uche ya nke ọha ndị Alakụba, Iqbal kpọrọ oku ka e guzobe ọgbakọ ndị omebe iwu a ma ama dịka iweghachite ịdị ọcha mbụ nke Islam (Bangura, 2004:201-224).
N'ezie, na okwukwe na agbụrụ bụ isi okwu mmejọ nke ndọrọ ndọrọ ọchịchị na nke mmadụ n'ụwa anyị abụghị ihe a na-arụrịta ụka. Steeti mba bụ ebe a na-ahụkarị maka esemokwu okpukpe na agbụrụ. Gọọmenti steeti na-agbalịkarị ileghara anya na ibelata ọchịchọ nke otu okpukperechi na agbụrụ, ma ọ bụ na-amanye ụkpụrụ nke ndị isi. Na nzaghachi, otu okpukperechi na agbụrụ na-achịkọta ma tinye ihe n'iwu steeti sitere na nnochite anya na nsonye ruo na nchekwa nke ikike mmadụ na nnwere onwe. Mgbakọ agbụrụ na okpukperechi na-ewere ụdị dị iche iche sitere na otu ndọrọ ndọrọ ọchịchị ruo na ime ihe ike (maka ihe ndị ọzọ gbasara nke a, lee Said na Bangura, 1991-1992).
Mmekọrịta mba ụwa na-aga n'ihu na-agbanwe site na isi akụkọ ihe mere eme nke steeti mba na-aga n'usoro dị mgbagwoju anya ebe agbụrụ na okpukpe dị iche iche na-asọ mpi maka mmetụta. Usoro zuru ụwa ọnụ nke oge a bụ n'otu oge karịa parochial na mbara ụwa karịa usoro mba ụwa nke anyị na-ahapụ. Dịka ọmụmaatụ, mgbe n'Ebe Ọdịda Anyanwụ Europe ndị omenala dị iche iche na-ejikọta ọnụ, n'Africa na n'Ebe Ọwụwa Anyanwụ Europe njikọ omenala na asụsụ na-emegiderịta onwe ya na ahịrị ala mpaghara (maka ihe ndị ọzọ na nke a, lee Said na Bangura, 1991-1992).
Nyere asọmpi n'okwu gbasara okwukwe na agbụrụ, ntụle asụsụ ihe atụ nke isiokwu ahụ dị mkpa n'ihi na, dịka m na-egosipụta n'ebe ndị ọzọ, ihe atụ abụghị naanị "okwu mara mma karịa" (Bangura, 2007:61; 2002:202). Ike nke ihe atụ, dị ka Anita Wenden na-ahụ, na-adabere na ikike ha ịmekọrịta ahụmahụ ọhụrụ ka ha wee kwe ka a ghọta nke ọhụrụ na nke na-adịghị ahụkebe nke ahụmahụ n'ihe gbasara nke mbụ na nke ọzọ, na ije ozi dị ka ihe ndabere na izi ezi maka. ime amụma (1999:223). Ọzọkwa, dịka George Lakoff na Mark Johnson si tinye ya,
Echiche ndị na-achịkwa echiche anyị abụghị naanị ihe gbasara ọgụgụ isi. Ha na-achịkwakwa ọrụ anyị na-arụ kwa ụbọchị, ruo na nkọwa zuru oke. Echiche anyị na-ahazi ihe anyị na-aghọta, otú anyị si aga gburugburu ụwa, na otú anyị na ndị ọzọ si emekọrịta ihe. N'ihi ya, usoro echiche anyị na-ekere òkè dị mkpa n'ịkọwa ihe ndị anyị na-eme kwa ụbọchị. Ọ bụrụ na anyị ziri ezi n’ịtụ aro na usoro echiche anyị bụ ihe atụ n’ụzọ dị ukwuu, mgbe ahụ otú anyị si eche echiche, ihe anyị na-enweta, na anyị na-eme kwa ụbọchị bụ nnọọ okwu ihe atụ (1980:3).
N'iburu n'uche nke bu ụzọ, anyị kwesịrị ịtụ egwu ihe atụ ndị ghọrọ ego n'okwu anyị gbasara okwukwe na agbụrụ. Anyị na-anụ ugboro ugboro ka mmekọrịta anyị si egosipụta ndụ Darwin. Ọ bụrụ na anyị ga-anabata njiri mara nke a, anyị ga-abụ ndị ezi omume n'ụzọ ziri ezi n'iwepụ mmekọrịta ọha na eze niile dị ka omume obi ọjọọ na nke enweghị mmụọ nke ọ nweghị obodo kwesịrị ịnabata. N'ezie, ndị na-akwado ikike mmadụ ejiriwo nkọwa ndị dị otú ahụ mee ihe nke ọma iji kwalite ụzọ ha.
Ya mere, anyị ga-ajụ ihe atụ ndị ahụ na-atụba mmekọrịta anyị n'ọnọdụ ọjọọ ma na-akwado ụdị mmegide, enweghị mmasị na, n'ikpeazụ, àgwà ịchọ ọdịmma onwe onye nanị. Ụfọdụ n'ime ihe ndị a dị nnọọ nro ma na-agbawa ozugbo a hụrụ ha maka ihe ha bụ, ma ndị ọzọ bụ ọkaibe karịa ma wuo n'ime akwa ọ bụla nke usoro echiche anyị ugbu a. Enwere ike ịchịkọta ụfọdụ n'okwu; ndị ọzọ enweghị ọbụna aha. Ụfọdụ na-adị ka ọ bụghị ihe atụ ma ọlị, ọ kachasị mkpa na-enweghị mgbagha na mkpa nke anyaukwu dị, ụfọdụ yiri ka ha na-agha ụgha na ndabere nke echiche anyị dị ka ndị mmadụ n'otu n'otu, dịka a ga-asị na echiche ọ bụla ọzọ ga-abụ ihe megidere mmadụ, ma ọ bụ nke ka njọ.
Ya mere, ajụjụ bụ isi a na-enyocha n'ebe a bụ ihe kwụ ọtọ: Olee ụdị okwu atụ ndị juru ebe niile n'okwu anyị gbasara okwukwe na agbụrụ? Otú ọ dị, tupu a zaa ajụjụ a, ọ bụ ihe ezi uche dị na ya iweta ntụle dị nkenke maka usoro asụsụ ihe atụ, ebe ọ bụ na ọ bụ usoro nke nyocha a ga-agbaso si gbado ụkwụ.
Ụzọ Asụsụ Metaphorical
Dị ka m kwuru n'akwụkwọ anyị akpọrọ Ihe atụ na-adịghị udo, ihe atụ bụ ihe atụ nke okwu (dika iji okwu n’ụzọ nkwuputa na ihe atụ na-atụ aro na-enye ntụnyere na myirịta) dabere na myirịta dị n’etiti ihe dị iche iche ma ọ bụ omume ụfọdụ (Bangura, 2002:1). Dịka David Crystal siri kwuo, a matawo ụdị ihe atụ anọ ndị a (1992:249):
- Ntụnyere ihe atụ bụ ndị na-abụ akụkụ nke nghọta anyị kwa ụbọchị banyere ahụmahụ, ma na-edozi ya na-enweghị mgbalị, dị ka "ịhapụ eri nke esemokwu."
- Ihe atụ uri gbatịa ma ọ bụ jikọta ihe atụ ndị a na-ekwu kwa ụbọchị, karịsịa maka ebumnuche agụmagụ—na otu a ka e si aghọta okwu ahụ na omenala, n'ihe gbasara uri.
- Ntụnyere echiche bụ ọrụ ndị ahụ dị n’uche ndị na-ekwu okwu bụ́ ndị na-edozi usoro echiche ha n’ezoghị ọnụ—dị ka ihe atụ, echiche bụ́ na “Argument is war” na-adabere n’ihe atụ ndị a kọwara dị ka “M wakporo echiche ya.”
- Ihe atụ agwakọtara a na-eji maka nchikota nke ihe atụ na-enweghị njikọ ma ọ bụ na-ekwekọghị n'otu ahịrịokwu, dị ka "Nke a bụ ubi na-amaghị nwoke dị ime nwere ike ime."
Ọ bụ ezie na categorization kristal bara ezigbo uru site na nleba anya ihe gbasara asụsụ (nlekwasị anya na njikọ triadic n'etiti omenala, asụsụ, na ihe ọ na-ezo aka), site n'echiche nke pragmatics asụsụ (nlekwasị anya na mmekọrịta polyadic n'etiti omenala, ọkà okwu, ọnọdụ, na onye na-anụ ihe), Otú ọ dị, Stephen Levinson na-atụ aro ndị a "nhazi atọ nke ihe atụ" (1983:152-153):
- Ntụnyere aha bụ ndị nwere ụdị BE (x, y) dị ka "Iago bụ eel." Iji ghọta ha, onye na-ege ntị / onye na-agụ ga-enwe ike ịmepụta ihe yiri ya.
- Ihe atụ amụma bụ ndị nwere ụdị echiche G(x) ma ọ bụ G(x, y) dị ka "Mwalimu Mazrui steamed n'ihu." Iji ghọta ha, onye na-ege ntị / onye na-agụ ga-enwerịrị ihe mgbagwoju anya kwekọrọ.
- Ihe atụ nke okwu bụ ndị nwere ụdị echiche G(y) nke ejiri mara adịghị mkpa gaa n'okwu gbara ya gburugburu mgbe a tụgharịrị ya n'ụzọ nkịtị.
Mgbe ahụ, a na-egosipụtakarị mgbanwe ihe atụ site n'okwu nwere ihe pụtara n'ụzọ doro anya na-ewepụta n'echiche nkịtị karịa. Dịka ọmụmaatụ, dịka Brian Weinstein siri kọwaa,
Site n'ịmepụta myirịta na mberede n'etiti ihe a maara ma ghọta, dị ka ụgbọ ala ma ọ bụ igwe, na ihe mgbagwoju anya na mgbagwoju anya, dị ka ọha mmadụ America, ndị na-ege ntị na-eju anya, na-amanye ịnyefe ya, ma eleghị anya kwenye. Ha na-enwetakwa ngwaọrụ mnemonic — nkebi ahịrịokwu nke na-akọwa nsogbu ndị gbagwojuru anya (1983:8).
N'ezie, site n'ịgbanwe ihe atụ, ndị isi na ndị ọkachamara nwere ike ịmepụta echiche na mmetụta, karịsịa mgbe ndị mmadụ na-enwe nchekasị maka esemokwu na nsogbu dị n'ụwa. N'oge ndị dị otú ahụ, dị ka ihe atụ ozugbo mgbe mwakpo ahụ gasịrị na World Trade Center na New York na Pentagon na Washington, DC na September 11, 2001, ọtụtụ mmadụ na-achọsi ike maka nkọwa na ntụziaka dị mfe: dịka ọmụmaatụ, "ndị na-awakpo September 11. 2001 kpọrọ America asị n'ihi akụ na ụba ya, ebe ndị America bụ ezigbo mmadụ, na America kwesịrị ịtụ bọmbụ ndị na-eyi ọha egwu n'ebe ọ bụla ha laghachiri n'oge ochie "(Bangura, 2002: 2).
N'okwu nke Murray Edelman "mmasị ime na nke mpụga na-eme ka njikọ dị n'ọtụtụ akụkọ ifo na ihe atụ ndị ahọpụtara nke na-akpụzi nghọta nke ụwa ndọrọ ndọrọ ọchịchị" (1971:67). N'otu aka ahụ, Edelman na-ekwu, a na-eji ihe atụ enyocha eziokwu agha na-adịghị mma site n'ịkpọ ya "mgba maka ọchịchị onye kwuo uche ya" ma ọ bụ site n'izo aka na mmegide na necolonialism dị ka "ọnụnọ." N'aka nke ọzọ, Edelman na-agbakwụnye, a na-eji ihe atụ atụ egwu na-akpasu ndị mmadụ iwe site n'ịtụ aka na ndị otu ndọrọ ndọrọ ọchịchị dịka "ndị na-eyi ọha egwu" (1971: 65-74).
N'ezie, mmekọrịta dị n'etiti asụsụ na omume udo ma ọ bụ nke enweghị udo pụtara ìhè nke na anyị anaghị eche banyere ya. Onye ọ bụla na-ekweta, dị ka Brian Weinstein si kwuo, na asụsụ bụ isi obodo na mmekọrịta mmadụ na ibe ya-na ọ bụ ntọala nke mmepeanya. Na-enweghị usoro nzikọrịta ozi a, Weinstein na-arụ ụka, ọ nweghị ndị isi nwere ike inye iwu maka akụrụngwa achọrọ iji guzobe usoro ndọrọ ndọrọ ọchịchị gafere ezinụlọ na agbataobi. Ọ gara n'ihu kwuo na, ebe anyị na-ekweta na ikike ịmegharị okwu iji mee ka ndị ntuli aka kwenye bụ otu ụzọ ndị mmadụ na-esi enweta ma jigide n'ọchịchị, nakwa na anyị na-enwe mmasị n'okwu ọnụ na ide ihe dị ka onyinye, anyị, n'agbanyeghị, adịghị eme ya. aghọta asụsụ dị ka ihe dị iche iche, dị ka ụtụ isi, nke na-adabere na nhọrọ nke ndị ndu nọ n'ọchịchị ma ọ bụ site n'aka ndị inyom na ndị nwoke na-achọ imeri ma ọ bụ na-emetụta ike. Ọ na-agbakwụnye na anyị anaghị ahụ asụsụ n'ụdị ma ọ bụ isi obodo na-enye ndị nwere ya uru pụrụ iche (Weinstein 1983: 3). Akụkụ ọzọ dị egwu gbasara asụsụ na omume udo bụ na, na-eso Weinstein,
Usoro nke ime mkpebi iji meju ọdịmma otu, na-akpụzi ọha mmadụ n'ụzọ dị mma, dozie nsogbu, na imekọ ihe ọnụ na obodo ndị ọzọ na ụwa na-agbanwe agbanwe bụ isi ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Ịchịkọta na itinye ego na-abụkarị akụkụ nke usoro akụ na ụba, ma mgbe ndị nwere isi obodo na-eji ya eme ihe na-emetụta ndị ọzọ, ọ na-abanye na ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Ya mere, ọ bụrụ na ọ ga-ekwe omume igosi na asụsụ bụ isiokwu nke mkpebi iwu yana ihe onwunwe na-enye uru, enwere ike ịme ikpe maka ọmụmụ asụsụ dịka otu n'ime mgbanwe ndị na-emepe emepe ma ọ bụ mechie ụzọ nke ike, akụ na ụba, na ugwu dị n'ime ọha mmadụ na inye aka na agha na udo n'etiti ọha mmadụ (1983: 3).
Ebe ọ bụ na ndị mmadụ na-eji ihe atụ eme ihe dị ka nhọrọ nke ọma n'etiti ụdị asụsụ dị iche iche nwere nsonaazụ ọdịbendị, akụ na ụba, ndọrọ ndọrọ ọchịchị, nke mmụọ na mmekọrịta ọha na eze, ọkachasị mgbe a na-ekesa nkà asụsụ n'ụzọ na-ezighi ezi, ebumnuche bụ isi nke ngalaba nyocha data na-esote mgbe ahụ bụ igosipụta nke ahụ. ihe atụ ndị e jiworo mee ihe n’okwu anyị banyere okwukwe na agbụrụ na-agụnye ebumnobi dị iche iche. Ajuju kachasi ajuju bu nke a: Kedu ka esi amata ihe omuma atu n'usoro n'usoro okwu? Maka azịza nye ajụjụ a, akwụkwọ Levinson dere maka ngwaọrụ eji enyocha ihe atụ n'ihe gbasara asụsụ pragmatics bara ezigbo uru.
Levinson tụlere echiche atọ mechiri nyocha ihe atụ n'ihe gbasara asụsụ pragmatics. Ozizi mbụ bụ Usoro ntụnyere nke, dị ka Levinson si kwuo, na-ekwu na "Ihe atụ bụ ihe atụ na amụma ekpochapụ ma ọ bụ ehichapụ nke myirịta" (1983: 148). Ozizi nke abụọ bụ Usoro mmekọrịta nke, na-eso Levinson, na-atụ aro na "Ihe atụ bụ ojiji pụrụ iche nke okwu asụsụ ebe otu 'ihe atụ' (ma ọ bụ Elekwasị anya) agbakwunyere na okwu 'ọnụ' ọzọ (ma ọ bụ etiti), dị ka ihe nleba anya na-emekọrịta ihe na mgbanwe ihe nke etiti, na nke ọzọ” (2983:148). Ozizi nke atọ bụ Ozizi mmekorita nke, dị ka Levinson na-ekwu, gụnyere "nhazi nke otu ngalaba ọgụgụ isi n'ime ọzọ, na-enye ohere ịchọta ma ọ bụ ọtụtụ akwụkwọ ozi" (1983: 159). N'ime akwụkwọ ozi atọ a, Levinson chọtara Ozizi mmekorita ka ọ bụrụ nke kacha baa uru n'ihi na ọ "nwere àgwà ọma nke ịza ajụjụ maka ihe dị iche iche a maara nke ọma nke ihe atụ: ọdịdị nke 'na-abụghị prepositional', ma ọ bụ ikwu enweghị njedebe nke mbubata ihe atụ, ọchịchọ nke nnọchi nke kọnche maka okwu nkịtị, na ogo dị iche iche nke ihe atụ nwere ike ịga nke ọma” (1983:160). Levinson wee gaa n'ihu na-atụ aro ka e were usoro atọ ndị a iji chọpụta ihe atụ dị n'edemede: (1) "akaụntụ maka otu esi amata asụsụ ọ bụla trope ma ọ bụ na-abụghị nke nkịtị"; (2) “mara otú e si egosi ọdịiche dị n’ihe atụ na tropes ndị ọzọ;” (3) “Ozugbo a ghọtara ya, nkọwa nke ihe atụ ga-adabere na njirimara nke ikike anyị n'ozuzu iji tụgharịa uche n'otu aka ahụ" (1983:161).
Ihe atụ na Okwukwe
Dịka nwa akwụkwọ nke njikọ Abraham, ọ dị m mkpa ka m jiri ihe Mkpughe dị na Torah Nsọ, Akwụkwọ Nsọ, na Koran Nsọ na-ekwu maka ire. Ndị a bụ ọmụmaatụ, otu sitere na ngalaba Abraham ọ bụla, n'ime ọtụtụ ụkpụrụ dị na Mkpughe:
Torah Nsọ, Abụ Ọma 34:14: “Chebe ire gị ka ọ ghara ikwu ihe ọjọọ, chebekwa egbugbere ọnụ gị ka ọ ghara ikwu okwu aghụghọ.”
Akwụkwọ Nsọ, Ilu 18:21: “Ọnwụ na ndụ dị n'ike ire; ndị hụrụ ya n’anya ga-erikwa mkpụrụ ya.”
Akwụkwọ Nsọ, Surah Al-Nur 24:24: “N’ụbọchị ire ha na aka ha na ụkwụ ha ga-agba akaebe megide ha gbasara omume ha.”
Site n’ụkpụrụ ndị bu ụzọ, o doro anya na ire pụrụ ịbụ ihe ọjọọ nke otu okwu ma ọ bụ karịa pụrụ imebi ùgwù nke ndị mmadụ, òtù dị iche iche, ma ọ bụ ọha ndị nwere mmetụta siri ike. N’ezie, kemgbe ụwa, mmadụ ijide ire ya, ịnọrọ obere mkparị, inwe ndidi na ịdị ukwuu akwụsịla mbibi.
Nkwurịta okwu ndị ọzọ ebe a dabeere n'isiakwụkwọ George S. Kun nke isiokwu ya bụ "Okpukpe na Ime Mmụọ" n'akwụkwọ anyị, Ihe atụ na-adịghị udo (2002) nke o kwuru na mgbe Martin Luther King, Jr. malitere mgba mgba ya na ikike obodo na mmalite 1960s, o jiri ihe atụ okpukpe na nkebiokwu, ọ bụghị ikwu okwu ya a ma ama "Enwere m nrọ" nke a na-ekwu na steepụ na steepụ na steepụ. Lincoln Memorial na Washington, DC na August 28, 1963, iji gbaa ndị isi ojii ume ka ha nọgide na-enwe olile anya maka America kpuru ìsì. N'ebe dị elu nke Civil Rights Movement na 1960, ndị ojii na-ejidekarị aka na-abụ abụ, "Anyị ga-emeri," ihe atụ okpukpe nke jikọtara ha n'otu oge n'oge mgba ha nwere maka nnwere onwe. Mahatma Gandhi ji "Satyagraha" ma ọ bụ "ijide eziokwu," na "nnupụ isi obodo" iji kpọkọta ndị India na-emegide ọchịchị Britain. N’ịmegide ọgbaghara dị egwu na ọtụtụ mgbe n’enwe nnukwu ihe egwu, ọtụtụ ndị na-agba mbọ na mgba nnwere onwe ọgbara ọhụrụ abanyela na nkebiokwu okpukperechi na asụsụ iji kwado nkwado (Kun, 2002:121).
Ndị na-eme ihe ike ejiriwokwa ihe atụ na nkebiokwu na-akwalite ebumnuche nke onwe ha. Osama bin Laden guzobe onwe ya dị ka onye dị mkpa na akụkọ ihe mere eme Islam nke oge a, na-egbutu n'ime psyche nke dị n'Ebe Ọdịda Anyanwụ, ọ bụghị ikwu banyere onye Alakụba, na-eji nkwupụta okwu na ihe atụ okpukpe. Otu a ka bin Laden si jiri nkwuwa okwu ya dụọ ndị na-eso ụzọ ya ọdụ na mbipụta October-November, 1996 Nida'ul Islam ("Oku nke Islam"), akwụkwọ akụkọ ndị agha Islam nke e bipụtara na Australia:
Ihe ịrụ ụka adịghị ya na mkpọsa Judeo-Kraịst a kpụ ọkụ n'ọnụ megide ụwa ndị Alakụba, nke a na-ahụtụbeghị ụdị ya, bụ na ndị Alakụba ga-akwadebe ike niile enwere ike ịchụpụ onye iro, agha, akụ na ụba, site na ọrụ ozi ala ọzọ. , na mpaghara ndị ọzọ niile…. (Ngwa, 2002:122).
Okwu Bin Laden dị ka ọ dị mfe mana ọ bịara sie ike ime ihe gbasara mmụọ na ọgụgụ isi afọ ole na ole ka e mesịrị. Site n'okwu ndị a, bin Laden na ndị na-eso ya bibiri ndụ na ihe onwunwe. Maka ndị a na-akpọ “ndị dike dị nsọ,” ndị na-adị ndụ ịnwụ anwụ, ndị a bụ mmezu na-akpali akpali (Kun, 2002:122).
Ndị America agbalịkwara ịghọta nkebiokwu na ihe atụ okpukpe. Ụfọdụ na-adọga iji ihe atụ eme ihe n'oge udo na nke enweghị udo. Mgbe a jụrụ odeakwụkwọ nchekwa Donald Rumsfeld na September 20, 2001 ogbako akụkọ ka o wepụta okwu ndị na-akọwa ụdị agha United States na-eche ihu, ọ gbapụrụ n'okwu na nkebiokwu. Mana Onye isi ala United States, George W. Bush, weputara nkebi ahịrịokwu na ihe atụ okpukpe iji kasie ndị America ike na mgbe mwakpo ahụ gasịrị na 2001 (Kun, 2002:122).
Ihe atụ okpukpe ekerewo òkè dị mkpa n'oge gara aga yana okwu amamihe nke taa. Ihe atụ okpukpe na-enyere aka n'ịghọta ihe a na-amaghị ama ma gbasaa asụsụ karịa oke ya. Ha na-enye ezi nkwuwa okwu nke dị mma karịa arụmụka ahọpụtara nke ọma. Ka o sina dị, na-enweghị iji ziri ezi na oge kwesịrị ekwesị, ihe atụ okpukpe nwere ike ịkpọpụta ihe ndị a ghọtahiere na mbụ, ma ọ bụ jiri ha mee ihe na-eduga n'ọhụụ ọzọ. Ihe atụ okpukpe dị ka “crusade,” “jihad,” na “ezigbo megide ihe ọjọọ,” bụ́ ndị President George W. Bush na Osama bin Laden ji kọwaa ihe ibe ha mere n’oge mwakpo September 11, 2001 na United States kpaliri ndị mmadụ n’otu n’otu, okpukperechi. otu na ọha mmadụ ga-akwado akụkụ (Kun, 2002:122).
Ihe owuwu ihe atụ ndị nwere nkà, ndị bara ụba na ntule okpukpe, nwere nnukwu ike ịba n’ime obi na uche nke ma ndị Alakụba na ndị Kraịst ma ga-adị ndụ ndị ahụ kpụrụ ha (Kun, 2002:122). Omenala ihe omimi na-ekwukarị na ihe atụ okpukpe enweghị ike nkọwa ma ọlị (Kun, 2002:123). N’ezie, ndị nkatọ na ọdịnala ndị a achọpụtala ugbu a ka asụsụ nwere ike iru n’ibibi ọha mmadụ na imegide otu okpukperechi megide ibe ya (Kun, 2002:123).
Mwakpo ọdachi nke September 11, 2001 na United States meghere ọtụtụ ụzọ ọhụrụ maka nghọta nke ihe atụ; ma n'ezie ọ bụghị nke mbụ ọha mmadụ na-agba mgba ịghọta ike nke ihe atụ okpukpe na-adịghị udo. Dịka ọmụmaatụ, ndị America aghọtabeghị otú ịkpọ okwu ma ọ bụ ihe atụ dịka Mujahidin ma ọ bụ "ndị dike dị nsọ," Jihad ma ọ bụ "agha dị nsọ" si nyere ndị Taliban aka n'ọchịchị. Ihe atụ ndị dị otú ahụ nyeere Osama bin Laden aka ime mmụọ ya megide ọdịda anyanwụ yana atụmatụ ọtụtụ iri afọ tupu ọ nweta aha ya site na mbuso agha ihu na United States. Ndị mmadụ n’otu n’otu ejiriwo ihe atụ okpukpere chi ndị a dị ka ihe na-eme ka ndị na-eme okpukpe n’otu n’otu maka ebumnuche ịkpalite ime ihe ike (Kun, 2002:123).
Dị ka onye isi ala Iran Mohammed Khatami dụrụ ọdụ, “ụwa na-ahụ ụdị nihilism na-arụsi ọrụ ike na mpaghara ọha na eze, na-eyi ndụ mmadụ egwu. Ụdị ọhụrụ a nke nihilism na-arụsi ọrụ ike na-ewere aha dị iche iche, ma bụrụ ihe dị egwu na ihe mwute nke na ụfọdụ n'ime aha ndị ahụ yiri okpukpere chi na nkwupụta onwe onye nke ime mmụọ" (Kun, 2002: 123). Kemgbe ihe omume jọgburu onwe ya nke Septemba 11, 2001, ọtụtụ mmadụ na-eche maka ajụjụ ndị a (Kun, 2002:123):
- Olee asụsụ okpukpe nwere ike ime ka mmadụ jiri ndụ ya chụọ àjà ibibi ndị ọzọ?
- Ihe atụ ndị a emetụtawo n'ezie ma mee ka ndị na-eto eto na-akwado okpukpe bụrụ ndị ogbu mmadụ?
- Ihe atụ ndị a na-adịghị n'udo nwekwara ike ịbụ ihe na-adịghị mma ma ọ bụ na-ewuli elu?
Ọ bụrụ na ihe atụ nwere ike inye aka mechie ọdịiche dị n'etiti ndị a ma ama na ndị a na-amaghị, ndị mmadụ n'otu n'otu, ndị na-akọwa nkọwa, yana ndị isi ndọrọ ndọrọ ọchịchị, ga-eji ha mee ihe n'ụzọ ga-eme ka esemokwu kwụsị na ịkparịta ụka nghọta. Ịghara iburu n'uche na enwere ike ịkọwahie ndị na-ege ntị na-amaghị, ihe atụ okpukpe nwere ike ibute nsonaazụ na-atụghị anya ya. Ihe atụ ndị mbụ e ji mee ihe mgbe mwakpo ahụ na New York na Washington DC, dị ka “mkparịta ụka,” mere ka ahụ́ erughị ọtụtụ ndị Arab ala. Iji ihe atụ okpukpe ndị dị otú ahụ na-adịghị eme udo eme ka ihe omume ahụ dị nhịahụ anya na ekwesịghị ekwesị. Okwu ahụ bụ "crusade" sitere n'okpukpe ya na mbọ Ndị Kraịst mbụ Europe mere ịchụpụ ndị na-eso ụzọ onye amụma Muhammad (PBUH) na Ala Nsọ na 11.th Narị afọ. Okwu a nwere ike imegharị mkparị ndị Alakụba nwere ọtụtụ narị afọ maka mkpọsa ha na Ala Nsọ. Dị ka Steven Runciman na-ekwu na njedebe nke akụkọ ihe mere eme nke agha ntụte ya, agha crusam bụ "ihe omume dị egwu na nke na-ebibi ihe" na "Agha Nsọ n'onwe ya abụghị ihe ọzọ karịa ogologo oge nke enweghị ndidi n'aha Chineke, nke megidere Nsọ. Mụọ.” Ma ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ndị mmadụ n'otu n'otu nyere okwu crusade n'ụzọ dị mma n'ihi amaghị akụkọ ihe mere eme na ịkwalite ebumnobi ndọrọ ndọrọ ọchịchị ha (Kun, 2002:124).
Ojiji nke ihe atụ maka ebumnuche nkwurịta okwu nwere n'ụzọ doro anya ọrụ ntinye dị mkpa. Ha na-enyekwa njikọ doro anya n'etiti ngwaọrụ dị iche iche nke imegharị iwu ọha. Ma, ọ bụ mgbe a na-eji ihe atụ ndị dị otú ahụ eme ihe bụ ihe kacha ndị na-ege ntị mkpa. Ihe atụ dị iche iche a tụlere n’akụkụ nke okwukwe a abụghị, n’onwe ha, enweghị udo n’ime onwe ha, kama oge e ji ha mee ihe kpalitere esemokwu na nkọwahie. Ihe atụ ndị a dịkwa nro n'ihi na mgbọrọgwụ ha nwere ike ị nweta na esemokwu dị n'etiti Iso Ụzọ Kraịst na Islam ọtụtụ narị afọ gara aga. Ịdabere na ụdị ihe atụ ndị dị otú ahụ iji nweta nkwado ọha na eze maka otu amụma ma ọ bụ omume nke gọọmentị na-enweghi ihe egwu na-ebute ụzọ na-aghọtahie nkọwa oge gboo na ọnọdụ nke ihe atụ (Kun, 2002:135).
Ihe atụ okpukpe na-enweghị udo nke President Bush na bin Laden ji gosi omume ibe ha na 2001 ewepụtala ọnọdụ siri ike na mba ọdịda anyanwụ na ụwa Alakụba. N'ezie, ọtụtụ ndị America kwenyere na nchịkwa Bush na-eme ihe n'ezi okwukwe ma na-achụso mmasị kacha mma nke mba ahụ iji zọpịa "ajọ onye iro" nke na-ezube imebi nnwere onwe America. N'otu aka ahụ, ọtụtụ ndị Alakụba na mba dị iche iche kwenyere na omume iyi ọha egwu nke bin Laden megide United States bụ ihe ziri ezi, n'ihi na United States na-eleda anya megide Islam. Ajụjụ a bụ ma ndị America na ndị Alakụba ghọtara nke ọma n'ihe gbasara foto ha na-ese na nkọwapụta nke omume akụkụ abụọ ahụ (Kun, 2002:135).
Ka o sina dị, nkọwa ihe atụ nke ihe omume September 11, 2001 nke gọọmentị United States gbara ndị America na-ege ntị ume ka ha were okwu ahụ kpọrọ ihe ma kwado ọrụ agha ike na Afghanistan. Iji ihe atụ okpukpe eme ihe n'ụzọ na-ekwesịghị ekwesị kpalikwara ụfọdụ ndị America iwe were wakpo ndị Middle Eastern. Ndị ọrụ mmanye iwu na-etinye aka n'ịkọ agbụrụ nke ndị si mba Arab na Eastern Eshia. Ụfọdụ n'ime ụwa ndị Alakụba na-akwadokwa mwakpo ndị na-eyi ọha egwu megide United States na ndị ha na ha jikọrọ aka n'ihi otú e si emegbu okwu ahụ bụ "jihad". Site n'ịkọwa omume United States iji weta ndị mere mwakpo ahụ na Washington, DC na New York n'ikpe ziri ezi dị ka "mkparịta ụka n'agha," echiche ahụ mepụtara ihe onyonyo nke e mere site n'iji nganga mee ihe atụ (Kun, 2002: 136).
Enweghị esemokwu na omume nke Septemba 11, 2001 bụ ihe na-ezighị ezi n'omume na n'ụzọ iwu kwadoro, dịka iwu Sharia Islam siri dị; Otú ọ dị, ọ bụrụ na ejighị ihe atụ eme ihe n'ụzọ kwesịrị ekwesị, ha nwere ike iwepụta ihe oyiyi na ncheta na-adịghị mma. Ndị na-eme ihe ike na-eji ihe oyiyi ndị a eme ihe iji rụọ ọrụ nzuzo karịa. N'ileghachi anya na nkọwa oge gboo na echiche nke ihe atụ dị ka "crusade" na "jihad," mmadụ ga-achọpụta na e wepụrụ ha n'ọnọdụ; A na-eji ọtụtụ ihe atụ ndị a eme ihe n'oge ndị mmadụ ma n'Ebe Ọdịda Anyanwụ Ụwa ma n'ụwa ndị Alakụba chere oke ikpe na-ezighị ezi ihu. N'ezie, ndị mmadụ n'otu n'otu ejiriwo ọgba aghara mee ka ndị na-ege ha ntị kweta maka uru ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke ha. N'ọgbaaghara mba dị n'otu n'otu ndị isi ga-eburu n'uche na iji ihe atụ okpukpe ọ bụla na-ekwesịghị ekwesị maka uru ndọrọ ndọrọ ọchịchị nwere nnukwu nsonaazụ na ọha mmadụ (Kun, 2002:136).
Ihe atụ gbasara agbụrụ
Mkparịta ụka na-esote gbadoro ụkwụ na isiakwụkwọ Abdulla Ahmed Al-Khalifa akpọrọ “Mmekọrịta agbụrụ” n'akwụkwọ anyị, Ihe atụ na-adịghị udo (2002), bụ nke ọ na-agwa anyị na mmekọrịta agbụrụ ghọrọ ihe dị mkpa n'oge Agha Nzuzo gachara n'ihi na ọtụtụ esemokwu dị n'ime, nke a na-ewere ugbu a dị ka ụdị isi nke esemokwu ime ihe ike gburugburu ụwa, dabeere na agbụrụ agbụrụ. Kedu ka ihe ndị a nwere ike isi kpata esemokwu n'ime? (Al-Khalifa, 2002:83).
Ihe ndị metụtara agbụrụ nwere ike ibute esemokwu dị n'ime n'ụzọ abụọ. Nke mbụ, ọtụtụ agbụrụ na-akpa oke omenala megide ndị agbụrụ. ịkpa oke omenala nwere ike ịgụnye ohere agụmakwụkwọ na-ezighi ezi, mmachi iwu na ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ojiji na nkuzi nke asụsụ pere mpe, yana mmachi na nnwere onwe okpukperechi. N'ọnọdụ ụfọdụ, usoro draconian iji mee ka ọnụ ọgụgụ pere mpe jikọtara ya na mmemme iji weta ọnụ ọgụgụ dị ukwuu nke agbụrụ ndị ọzọ na mpaghara pere mpe bụ ụdị mgbukpọ omenala (Al-Khalifa, 2002:83).
Ụzọ nke abụọ bụ iji akụkọ ihe mere eme otu na echiche otu banyere onwe ha na ndị ọzọ. Ọ bụ ihe a na-apụghị izere ezere na ọtụtụ otu nwere mkpesa ziri ezi megide ndị ọzọ maka mpụ nke otu ụdị ma ọ bụ ọzọ mere n'oge ụfọdụ n'oge dị anya ma ọ bụ n'oge gara aga. Ụfọdụ “ịkpọasị oge ochie” nwere ntọala akụkọ ihe mere eme ziri ezi. Otu o sila dị, ọ bụkwa eziokwu na otu dị iche iche na-achọ ịsacha ọcha ma na-eto akụkọ nke ha, na-eme mmụọ mmụọ ma ọ bụ ndị agbata obi, ma ọ bụ ndị iro na ndị mmegide (Al-Khalifa, 2002:83).
Akụkọ ifo agbụrụ ndị a na-enwekarị nsogbu ma ọ bụrụ na ndị otu na-asọrịta mpi na-enwe onyinyo nke ibe ha, nke na-abụkarị ikpe. Dị ka ihe atụ, n’otu aka ahụ, ndị Serbia na-ele onwe ha anya dị ka “ndị dike na-agbachitere Europe na ndị Croats dị ka “ndị fasisti, ndị omempụ na-akpata mgbukpọ.” N’aka nke ọzọ, ndị Croats na-ahụ onwe ha dị ka “ndị nwere obi ike” nke ndị Serbia “mkpasu iwe dị ukwuu” metụtara. Mgbe otu abụọ nọ n'ebe dị nso na-enwekọ onwe ha, nghọta na-akpalite ibe ha, ntakịrị mkpasu iwe n'akụkụ ọ bụla na-akwado nkwenye siri ike ma na-enye ihe ziri ezi maka nzaghachi mmegwara. N'okpuru ọnọdụ ndị a, esemokwu na-esi ike ịgbanarị na ọbụna siri ike ịkwụsị, ozugbo malitere (Al-Khalifa, 2002: 83-84).
Ndị isi ndọrọ ndọrọ ọchịchị na-eji ọtụtụ ihe atụ na-enweghị udo eme ihe iji kwalite esemokwu na ịkpọasị n'etiti agbụrụ dị iche iche site na nkwupụta ọha na eze na mgbasa ozi mgbasa ozi. Ọzọkwa, enwere ike iji ihe atụ ndị a mee ihe n'oge ọ bụla nke esemokwu agbụrụ na-amalite site na nkwado nke otu maka esemokwu ruo n'oge tupu ịkwaga na nhazi ndọrọ ndọrọ ọchịchị. Otú ọ dị, a pụrụ ikwu na e nwere ụdị atọ nke ihe atụ nke enweghị udo na mmekọrịta agbụrụ n'oge esemokwu ma ọ bụ esemokwu (Al-Khalifa, 2002:84).
Category 1 gụnyere iji okwu ndị na-adịghị mma na-ebuli ime ihe ike na ọnọdụ ọjọọ na esemokwu agbụrụ. Ndị otu na-emegiderịta onwe ha nwere ike iji okwu ndị a (Al-Khalifa, 2002:84):
Ịbọ ọbọ: Ịbọ ọbọ site n'otu A na ọgụ ga-eduga n'ịbọ ọbọ site n'otu B, na omume mmegwara abụọ ahụ nwere ike iduga otu abụọ ahụ n'ime usoro ime ihe ike na mmegwara na-adịghị agwụ agwụ. Ọzọkwa, omume ịbọ ọbọ nwere ike ịbụ ihe otu agbụrụ mere megide ibe ya n'akụkọ ihe mere eme nke mmekọrịta dị n'etiti ha. Dị ka ihe atụ, n’ihe banyere Kosovo, na 1989, Slobodan Milosevic kwere ndị Serbia nkwa imegwara ndị Albania Kosovo n’ihi na ndị agha Turkey meriri n’agha afọ 600 tupu mgbe ahụ. O doro anya na Milosevic ji ihe atụ nke “ịbọ ọbọ” kwadoo ndị Serbia maka agha megide ndị Albania Kosovo (Al-Khalifa, 2002:84).
Iyi ọha egwu: Enweghị nkwekọrịta na nkọwa mba ụwa nke "iyi ọha egwu" na-enye ohere maka agbụrụ ndị na-etinye aka na esemokwu agbụrụ na-ekwu na ndị iro ha bụ "ndị na-eyi ọha egwu" na omume mmegwara ha bụ ụdị "iyi ọha egwu." Dị ka ihe atụ, na esemokwu Middle East, ndị ọrụ Israel na-akpọ ndị ogbugbu ndị Palestine “ndị na-eyi ọha egwu,” ebe ndị Palestine na-ewere onwe ha dị ka “Mujahideen" na ọrụ ha dị ka "Jihad" megide ndị agha weghaara ha—Izrel. N'aka nke ọzọ, ndị ndọrọ ndọrọ ọchịchị na ndị isi okpukpe Palestine na-ekwubu na Prime Minista Israel Ariel Sharon bụ "onye na-eyi ọha egwu" na ndị agha Israel bụ "ndị na-eyi ọha egwu" (Al-Khalifa, 2002: 84-85).
Enweghị nchekwa: A na-ejikarị okwu a bụ "enweghị nchebe" ma ọ bụ "enweghị nchebe" eme ihe n'ọgụ agbụrụ nke agbụrụ dị iche iche iji gosi na ha bu n'obi guzobe ndị agha nke ha n'oge nkwadebe maka agha. Na Machị 7, 2001 Prime Minista Israel Ariel Sharon kwuru okwu ahụ "nchekwa" ugboro asatọ n'okwu mmeghe ya na Knesset Israel. Ndị Palestine maara na asụsụ na okwu ndị e ji mee ihe n’okwu bụ maka mkpali (Al-Khalifa, 2002:85).
Category 2 nwere okwu ndị nwere ọdịdị dị mma, mana enwere ike iji ya mee ihe n'ụzọ na-adịghị mma maka mkpali na izi ezi nke iwe iwe (Al-Khalifa, 2002:85).
Ebe dị nsọ: Nke a abụghị okwu enweghị udo n'onwe ya, mana enwere ike iji ya nweta ebumnuche ndị na-emebi emebi, dị ka, izi ezi omume nke iwe iwe site n'ikwu na ebumnobi bụ ichebe ebe dị nsọ. Na 1993, afọ 16thNdị otu ndọrọ ndọrọ ọchịchị nke ndị ndọrọndọrọ ọchịchị Hindu bibiri ụlọ alakụba nke narị afọ-Babrii Masjid-nke dị n'obodo Ayodhya dị n'ebe ugwu nke India, ndị chọrọ iwu ụlọ nsọ na Rama n'ebe ahụ. Ihe sochiri ihe omume ahụ jọgburu onwe ya bụ ime ihe ike na ọgba aghara ọha na eze na mba ahụ, bụ́ nke mmadụ 2,000 ma ọ bụ karịa nwụrụ—ma ndị Hindu ma ndị Alakụba; otu o sila dị, ndị Alakụba e gburu karịrị ndị Hindu (Al-Khalifa, 2002:85).
Mkpebi siri ike na nnwere onwe: Ụzọ e si enweta nnwere onwe na nnwere onwe nke agbụrụ nwere ike ịwụfu ọbara ma gbuo ndụ ọtụtụ ndị, dị ka ọ dị na East Timor. Site na 1975 ruo 1999, mmegharị mmegide na East Timor welitere okwu nke mkpebi onwe na nnwere onwe, na-efu ndụ 200,000 East Timorese (Al-Khalifa, 2002: 85).
Nchekwa onwe: Dị ka edemede 61 nke akwụkwọ ikike nke United Nations si kwuo, "Ọ dịghị ihe ọ bụla dị na Charter dị ugbu a nke ga-emebi ikike nchekwa onwe onye ma ọ bụ mkpokọta ma ọ bụrụ na mwakpo ngwa agha megide onye òtù United Nations..." N'ihi ya, akwụkwọ ikike nke United Nations na-echekwa ikike nke mba ndị otu na-agbachitere onwe ha megide mmegide nke onye ọzọ. Ma, n’agbanyeghi na okwu ahụ bụ naanị steeti nwere oke, Israel ji ya mee ka o doo anya na ọrụ agha ya megide ókèala Palestine nke mba ụwa na-amatabeghị dị ka steeti (Al-Khalifa, 2002:85- 86).
Category 3 bụ nke mejupụtara okwu ndị na-akọwa nsonaazụ mbibi nke esemokwu agbụrụ dị ka mgbukpọ, mkpochapụ agbụrụ na mpụ ịkpọasị (Al-Khalifa, 2002:86).
Mgbukpọ: Òtù Mba Ndị Dị n’Otu kọwara okwu ahụ dị ka omume nke gụnyere igbu mmadụ, mwakpo kpụ ọkụ n’ọnụ, agụụ, na ihe ndị e mere iji bibie, n’ozuzu ma ọ bụ n’akụkụ ụfọdụ, mba, agbụrụ, agbụrụ ma ọ bụ òtù okpukpe.” Ihe mbụ United Nations ji mee ihe bụ mgbe odeakwụkwọ ukwu ya kọrọ na Security Council na a na-ewere ihe ike na Rwanda megide ndị Tutsi nta site na ọtụtụ ndị Hutu na October 1, 1994 (Al-Khalifa, 2002: 86). .
Nsacha agbụrụ: A kọwara mkpocha agbụrụ dị ka mbọ iji sachapụ ma ọ bụ sachapụ ókèala nke otu agbụrụ site n'iji ụjọ, idina mmadụ n'ike, na igbu ọchụ iji mee ka ndị bi na ya kweta ịpụ. Okwu ahụ bụ́ “mkpochapụ agbụrụ” banyere n’asụsụ mba ụwa na 1992 n’agha a lụrụ n’ebe bụbu Yugoslavia. N'agbanyeghị nke ahụ, a na-eji ya eme ihe na Mkpebi Nzukọ Ezumezu na Ụlọ Nche na akwụkwọ nke ndị nta akụkọ pụrụ iche (Al-Khalifa, 2002:86). N’otu narị afọ gara aga, Gris na Turkey zoro aka n’ụzọ na-ekwu okwu banyere mkpochapụ agbụrụ ha tit-for-tat “mgbanwe ndị mmadụ.”
Mpụ ịkpọasị (akparị mmadụ): Mpụ ịkpọasị ma ọ bụ ajọ omume bụ omume ndị steeti kọwapụtara na ọ bụ iwu na-akwadoghị ma nọrọ n'okpuru ntaramahụhụ mpụ, ma ọ bụrụ na ha na-ebute ma ọ bụ pụtara imerụ mmadụ ma ọ bụ otu n'ihi esemokwu ha chere. Mpụ ịkpọasị nke ndị Hindu mere megide ndị Alakụba na India nwere ike bụrụ ezi ihe atụ (Al-Khalifa, 2002:86).
N'ileghachi anya azụ, njikọ dị n'etiti mmụba nke esemokwu agbụrụ na iji ihe atụ na-adịghị n'udo nwere ike iji mee ihe na mgbalị nke nkwụsị na mgbochi esemokwu. N'ihi ya, mba ụwa nwere ike irite uru site n'ịleba anya n'iji ihe atụ na-adịghị n'udo n'etiti agbụrụ dị iche iche na-eme ihe iji chọpụta oge kwesịrị ekwesị iji tinye aka iji gbochie mgbawa nke esemokwu agbụrụ. Dịka ọmụmaatụ, n'ihe banyere Kosovo, mba ụwa nwere ike ịtụ anya na ebumnuche doro anya nke President Milosevic nwere ime ihe ike megide Kosovar Albania na 1998 site n'okwu ya e kwuru na 1989. N'ezie, n'ọtụtụ oge, mba ụwa nwere ike itinye aka ogologo oge. tutu ntiwa nke esemokwu ma gbanarị nsonaazụ na-emebi emebi na mbibi (Al-Khalifa, 2002:99).
Echiche a dabere na echiche atọ. Nke mbụ bụ na ndị òtù mba ụwa na-emekọ ihe ọnụ, nke na-adịghị adịkwa mgbe nile. Iji gosi, n'ihe banyere Kosovo, ọ bụ ezie na UN nwere ọchịchọ itinye aka tupu mgbawa nke ime ihe ike, Russia gbochiri ya. Nke abụọ bụ na steeti ndị isi nwere mmasị itinye aka na esemokwu agbụrụ; enwere ike itinye nke a naanị n'ọnọdụ ụfọdụ. Dị ka ihe atụ, n'ihe banyere Rwanda, enweghị mmasị n'akụkụ ndị isi obodo butere ntinye aka nke mba ụwa n'egbughị oge na esemokwu ahụ. Nke atọ bụ na mba ụwa na-ezube mgbe niile ịkwụsị n'ọgba aghara. N'agbanyeghị nke ahụ, n'ụzọ na-eju anya, n'ọnọdụ ụfọdụ, mmụba nke ime ihe ike na-akpalite mbọ ndị ọzọ na-eme iji kwụsị esemokwu ahụ (Al-Khalifa, 2002:100).
mmechi
Site ná nkwurịta okwu bu nke a ụzọ, o doro anya na okwu ndị anyị na-ekwu banyere okwukwe na agbụrụ dị ka ala ahịhịa juru na nke na-alụ ọgụ. Ma kemgbe mmalite nke mmekọrịta mba ụwa, ahịrị agha ahụ na-abawanye n'ụzọ na-enweghị isi na ntanetị nke esemokwu anyị nwere taa. N'ezie, arụmụka banyere okwukwe na agbụrụ ekewawo site na mmasị na nkwenye. N'ime arịa anyị, agụụ mmekọahụ na-aza, na-eme ka isi maa jijiji, ọhụụ na-agba agba, na ihe mgbagwoju anya. Na-ekpochapụ n'ime ugbu a nke mmegide, uche agbawo izu, ire ebipụwo, na aka mebie n'ihi ụkpụrụ na mkpesa.
Ọchịchị onye kwuo uche ya kwesịrị ijide n'aka na ọgbaghara na esemokwu, dị ka injin na-arụ ọrụ nke ọma na-eji mgbawa ike na-arụ ọrụ. N'ụzọ doro anya, e nwere ọtụtụ esemokwu na mmegide a ga-agagharị. N'ezie mkpesa nke ndị na-abụghị ndị ọdịda anyanwụ, ndị ọdịda anyanwụ, ụmụ nwanyị, ndị nwoke, ndị ọgaranya na ndị ogbenye, n'agbanyeghị oge ochie na ụfọdụ enweghị ihe akaebe, na-akọwa mmekọrịta anyị na ibe anyị. Kedu ihe bụ "African" na-enweghị ọtụtụ narị afọ nke mmegbu Europe na America, mmegbu, ịda mbà n'obi, na nkwụsị? Kedu ihe bụ "ogbenye" na-enweghị enweghị mmasị, nkwulu na ịkpa ókè nke ndị ọgaranya? Otu ọ bụla ji ọnọdụ ya na isi ya bụ enweghị mmasị na mkparị nke ndị na-emegide ya.
Usoro akụ na ụba zuru ụwa ọnụ na-eme ihe dị ukwuu iji mee ka mmasị anyị na-enwe maka mmegide na asọmpi n'ime ijeri dollar nke akụ na ụba mba. Ma ihe ịga nke ọma akụ na ụba n'agbanyeghị, site na nke anyị aku na uba engine dị oke egwu na ize ndụ ileghara. Usoro akụ na ụba anyị yiri ka ọ na-eloda nnukwu esemokwu ọha na eze dịka Karl Marx ga-ekwu na klaasị na-emegide ya na onye n'ezie ma ọ bụ onye na-achọsi ike nwere akụ na ụba. Isi ihe kpatara nsogbu anyị bụ na echiche na-esighị ike nke mkpakọrịta anyị na-enwe n'ebe ibe anyị nọ nwere mmasị onwe onye dị ka ihe mbụ ya. Ndabere nke nzukọ mmekọrịta anyị na nnukwu mmepeanya anyị bụ ọdịmma onwe onye, ebe ụzọ dịịrị onye ọ bụla n'ime anyị ezughị oke maka ọrụ nke inweta ọdịmma onwe onye kacha mma. Iji hụ na nkwekọ n'obodo, ihe a ga-ewepụta n'eziokwu a bụ na anyị niile kwesịrị ịgbalịsi ike mkpa ibe anyị. Mana ọtụtụ n'ime anyị ga-akara mma ileda ndabere anyị na-adabere na nkà, ike, na okike nke ibe anyị, kama kpalie mgbaka ọkụ nke echiche anyị dị iche iche.
Akụkọ ihe mere eme egosila ugboro ugboro na ọ ga-akara anyị mma ịghara ikwe ka ịdabere n'etiti mmadụ mebie ọdịiche anyị dị iche iche ma jikọta anyị ọnụ dị ka ezinụlọ mmadụ. Kama ikweta na anyị dabere na ibe anyị, ụfọdụ n'ime anyị ahọrọla ịmanye ndị ọzọ n'okpuru enweghị ekele. Ogologo oge gara aga, ndị Africa bụ ndị ohu na-arụsi ọrụ ike ike ịgha mkpụrụ na iweta ihe bara ụba nke ụwa maka ndị isi ohu Europe na America. Site na mkpa na ọchịchọ nke ndị nwe ohu, nke iwu na-amanye, ihe mgbochi, nkwenkwe, na okpukpe kwadoro, usoro mmekọrịta akụ na ụba si na mmegide na mmegbu pụta karịa n'echiche bụ na ndị mmadụ chọrọ ibe ha.
Ọ bụ naanị ihe dị mma na ọgba aghara dị omimi apụtala n'etiti anyị, nke na-ebute site na enweghị ike ịmekọrịta ibe anyị dị ka ihe dị mkpa nke akụkụ organic dum. Na-asọba n'etiti mkpọmkpọ ebe nke chasm a bụ osimiri nke mkpesa. Ikekwe ọ bụghị ike sitere n'okike, mana oke iwe nke oke iwe ọkụ na agọnarị obi ọjọọ agbanweela mkpesa anyị ka ọ bụrụ ngwa ngwa ngwa ngwa. Ugbu a ihe ike na-adọkpụ na-adọkpụ anyị na-agba ma na-eti mkpu na-aga nnukwu ọdịda.
Enweghị ike ịchọpụta ọdịda dị na mmegide ọdịnala na echiche anyị, ndị nnwere onwe, ndị na-eche nche, na ndị na-eme ihe ike n'akụkụ ọ bụla na àgwà ọ bụla amanye ọbụna ndị na-eme udo na ndị na-enweghị mmasị n'akụkụ anyị. N'ịbụ ndị na-atụ ụjọ na oke agha na ike nke na-agbawa n'ebe nile, ọbụna ndị kasị ezi uche na ndị mejupụtara n'etiti anyị na-achọpụta na ọ dịghị ebe nnọpụiche a ga-eguzo. Ọbụna ndị ụkọchukwu nọ n'etiti anyị aghaghị ịkwado akụkụ, ebe ọ bụ na a na-amanye nwa amaala ọ bụla ma tinye ya n'ọrụ itinye aka na esemokwu ahụ.
References
Al-Khalifa, Abdullahi Ahmed. 2002. Mmekọrịta agbụrụ. N'ime AK Bangura, ed. Ihe atụ na-adịghị udo. Lincoln, NE: Ndị ode akwụkwọ akụkọ.
Bangura, Abdul Karim. 2011 a. Jihad ahụigodo: Mgbalị imezi nghọtahie na nkọwa ụgha nke Islam. San Diego, CA: Cognella Press.
Bangura, Abdul Karim. 2007. Nghọta na ịlụ ọgụ nrụrụ aka na Sierra Leone: Usoro asụsụ ihe atụ. Akwụkwọ akụkọ nke atọ World Studies 24, 1: 59-72.
Bangura, Abdul Karim (ed.). 2005a. Usoro udo nke Islam. Dubuque, IA: Kendall/Hunt Ụlọ ọrụ na-ebipụta akwụkwọ.
Bangura, Abdul Karim (ed.). 2005a. Okwu Mmalite nke Islam: Echiche Sociological. Dubuque, IA: Kendall/Hunt Ụlọ ọrụ na-ebipụta akwụkwọ.
Bangura, Abdul Karim (ed.). 2004. Isi Iyi Udo Islam. Boston, MA: Pearson.
Bangura, Abdul Karim. 2003. Koran dị nsọ na okwu dị ugbu a. Lincoln, NE: onye ọzọ.
Bangura, Abdul Karim, ed. 2002. Ihe atụ na-adịghị udo. Lincoln, NE: Ndị ode akwụkwọ akụkọ.
Bangura, Abdul Karim na Alanoud Al-Nouh. 2011. Ịmepe anya Islam, Amity, Equanimity na Studentity.. San Diego, CA: Cognella.
Crystal, David. 1992. Akwụkwọ ọkọwa okwu Encyclopedic nke Asụsụ na Asụsụ. Cambridge, MA: Ndị mbipụta Blackwell.
Dittmer, Jason. 2012. Captain America na onye dike nke mba: Metaphors, Akụkọ, na Geopolitics. Philadelphia, PA: Universitylọ ọrụ University University.
Edelman, Murray. 1971. Ndọrọ ndọrọ ọchịchị dị ka omume ihe atụ: mkpali oke na ịma jijiji. Chicago. IL: Markham maka Institute for Research on Poverty Monograph Series.
Kohn, Sally. Ọnwa Isii 18, 2015. Okwu ọjọọ Trump kwuru Mexico. CNN. Ewetara na Septemba 22, 2015 site na http://www.cnn.com/2015/06/17/opinions/kohn-donald-trump-announcement/
Kun, George S. 2002. Okpukpe na ọnọdụ ime mmụọ. N'ime AK Bangura, ed. Ihe atụ na-adịghị udo. Lincoln, NE: Ndị ode akwụkwọ akụkọ.
Lakoff, George na Mark Johnson. 1980. Ihe atụ anyị na-ebi. Chicago, IL: Mahadum Chicago Press.
Levinson, Stephen. 1983. Pragmatics. Cambridge, UK: Mahadum Mahadum Cambridge.
Pengelly, Martin. Septemba 20, 2015. Ben Carson kwuru na ọ nweghị onye Alakụba kwesịrị ịbụ onye isi ala US. The Guardian (UK). Ewetara na Septemba 22, 2015 site na http://www.theguardian.com/us-news/2015/sep/20/ben-carson-no-muslim-us-president-trump-obama
kwuru, Abdul Aziz na Abdul Karim Bangura. 1991-1992. Agbụrụ na mmekọrịta udo. Nyocha Udo 3, 4: 24-27.
Spellberg, Denise A. 2014. Thomas Jefferson's Qur'an: Islam na ndị guzobere. New York, NY: Mbipụta Mbipụta Vintage.
Weinstein, Brian. 1983. Asụsụ Obodo. New York, NY: Longman, Inc.
Wenden, Anita. 1999, Ịkọwa udo: Echiche sitere na nyocha udo. Na C. Schäffner na A. Wenden, ed. Asụsụ na Udo. Amsterdam, Netherlands: Ndị na-ebipụta akwụkwọ mmụta Harwood.
Banyere chepụtara
Abdul Karim Bangura bụ onye nyocha na-ebi na Abrahamic Connections na Islamic Peace Studies na Center for Global Peace in the School of International Service na American University na onye nduzi nke The African Institution, niile na Washington DC; onye na-agụ akwụkwọ n'èzí nke usoro nyocha na Plekhanov Russian University na Moscow; onye prọfesọ udo mmalite maka International Summer School in Peace and Conflict Studies na Mahadum Peshawar na Pakistan; na onye isi mba ụwa na onye ndụmọdụ nke Centro Cultural Guanin na Santo Domingo Este, Dominican Republic. O nwetara PhD ise na Sayensị ndọrọ ndọrọ ọchịchị, Development Economics, Linguistics, Sayensị Kọmputa, na mgbakọ na mwepụ. Ọ bụ onye dere akwụkwọ 86 na ihe karịrị akwụkwọ akụkọ 600. Onye meriri ihe nrite 50 ama ama nke ndị ọkà mmụta na ọrụ obodo, n'etiti onyinye Bangura kacha ọhụrụ bụ onyinye Cecil B. Curry Book maka ya. mgbakọ na mwepụ Africa: Site na ọkpụkpụ gaa na Kọmputa, nke kọmitii akwụkwọ nke African American Success Foundation họpụtakwara dịka otu n'ime akwụkwọ iri abụọ na otu kachasị mkpa nke ndị Africa America dere na Sayensị, Teknụzụ, Injinia na mgbakọ na mwepụ (STEM); Diopian Institute for Scholarly Advancement's Miriam Ma'at Ka Re Award maka edemede ya akpọrọ "Domesticating Mathematics in the African Mother Tongue" nke e bipụtara na Akwụkwọ akụkọ Pan-African Studies; onyinye nturu ugo omebe iwu United States pụrụ iche maka “ọrụ pụtara ìhè na nke bara uru nye mba ụwa; International Center for Ethno-Religious Mediation's Award maka ọrụ mmụta ya na mkpebi esemokwu agbụrụ na okpukperechi na iwulite udo, na ịkwalite udo na mkpebi esemokwu na mpaghara esemokwu; Ngalaba Ọchịchị Ọchịchị Moscow nke Multicultural Policy and Integrational Cooperation Award maka nkà mmụta sayensị na nke bara uru nke ọrụ ya na mmekọrịta dị n'etiti agbụrụ na okpukpe dị n'udo; na The Ronald E. McNair Shirt maka onye na-eme nchọpụta stellar bụ onye kụzirila ọnụ ọgụgụ kasị ukwuu nke ndị ọkà mmụta nyocha n'ofe usoro agụmakwụkwọ nke e bipụtara na akwụkwọ akụkọ ndị ọkachamara na-ede akwụkwọ na akwụkwọ ma merie akwụkwọ kacha mma akwụkwọ afọ abụọ n'usoro-2015 na 2016. Bangura ọ maara nke ọma n'ihe dị ka asụsụ iri na abụọ nke Afrịka na asụsụ Europe isii, ma na-amụ ka ọ na-amụba n'asụsụ Arabik, Hibru na Hieroglyphics. Ọ bụkwa onye so n'ọtụtụ òtù ndị ọkà mmụta, jerela ozi dị ka onye isi oche na mgbe ahụ onye nnọchiteanya United Nations nke Association nke Ọmụmụ Ụwa nke Atọ, ma bụrụ onye nnọchiteanya pụrụ iche nke African Union Peace and Security Council.
