Ndi Indigenous People of Biafra (IPOB): A Revitalized Social Movement in Nigeria
Okwu Mmalite
Akwụkwọ a lekwasịrị anya na akụkọ July 7, 2017 Washington Post nke Eromo Egbejule dere, ma nke isiokwu ya bụ "Afọ iri ise ka e mesịrị, Naijiria amụtaghị ihe n'agha obodo ya jọgburu onwe ya." Ihe abụọ dọtara uche m ka m na-enyocha ọdịnaya nke edemede a. Nke mbụ bụ onyinyo mkpuchi nke ndị ndezi họọrọ maka akụkọ nke ewepụtara na ya Agence France-Presse / Getty Images ya na nkọwa ya: "Ndị na-akwado ndị Biafra na-eme ngagharịiwe na Port Harcourt n'ọnwa Jenụwarị." Ihe nke abụọ dọọrọ mmasị m bụ ụbọchị e bipụtara akụkọ ahụ bụ Julaị 7, 2017.
Dabere na akara ngosi nke ihe abụọ a - onyonyo mkpuchi akụkọ na ụbọchị -, akwụkwọ a na-achọ imezu ebumnuche atọ: nke mbụ, ịkọwa isi okwu ndị dị n'akwụkwọ Egbejule; Nke abuo, ime nyocha nke hermeneutic nke isiokwu ndia site n'echiche nke echiche na echiche di nkpa na omumu ihe omumu nke mmadu; na nke atọ, ịtụgharị uche na ihe ga-esi na mkpasu iwe na-aga n'ihu maka nnwere onwe nke Biafra site na revitalized east Nigerian social movement - Indigenous People of Biafra (IPOB).
“Afọ iri ise ka e mesịrị, Naijiria amụtaghị ihe n’agha obodo ya jọgburu onwe ya” – Isi isiokwu dị n’akwụkwọ Egbejule
Onye nta akụkọ Naijiria na-elekwasị anya na mmegharị mmekọrịta ọha na eze West Africa, Eromo Egbejule tụlere isi ihe isii bụ isi n'etiti agha Naijiria na Biafra na mpụta otu ọhụrụ na-akwado nnwere onwe Biafra. Nsogbu ndị a bụ Agha Naijiria na Biafra: mmalite, nsonaazụ, na ikpe ziri ezi mgbanwe mgbe agha gasịrị; ihe kpatara agha Naijiria na Biafra, ihe ga-esi na ya pụta na ọdịda nke ikpe ziri ezi mgbanwe; mmụta akụkọ ihe mere eme - ihe kpatara na agha Naijiria-Biafra dị ka okwu akụkọ ihe mere eme na-ese okwu na-adịghị akụzi n'ụlọ akwụkwọ Nigeria; akụkọ ihe mere eme na ebe nchekwa - mgbe a naghị ekwupụta oge gara aga, akụkọ ihe mere eme na-emegharị onwe ya; ime ka otu nnwere onwe Biafra pụta na ịrị elu nke ụmụafọ Biafra; na n'ikpeazụ, nzaghachi nke gọọmentị ugbu a maka mmegharị ọhụrụ a yana ọganihu nke mmegharị ahụ ruo ugbu a.
Agha Naijiria na Biafra: Mmalite, nsonaazụ ya na ikpe ziri ezi mgbanwe mgbe agha gasịrị
Afọ asaa ka Naijiria nwechara nnwere onwe na Great Britain na 1960, Naijiria gara agha na otu n'ime mpaghara ya bụ mpaghara ndịda ọwụwa anyanwụ - nke dị na mpaghara a na-akpọ Biafraland. Agha Naijiria na Biafra malitere na Julaị 7, 1967 wee biri na Jenụarị 15, 1970. N'ihi na m mabu ụzọ mara ụbọchị agha ahụ malitere, ụbọchị July 7, 2017 mbipụta akwụkwọ akụkọ Washington Post Egbejule dọọrọ mmasị m. Nbipụta ya dabara na ncheta afọ iri ise nke agha ahụ. Dịka akọwara ya n’akwụkwọ ndị ama ama, mkparita ụka mgbasa ozi na ezinaụlọ, Egbejule na-akọwa ihe butere agha ahụ na ogbugbu e gburu ndị Igbo nọ na ugwu Naijiria bụ nke mere na 1953 na n’afọ 1966. Ọ bụ ezie na ogbugbu e gburu ndị Igbo bi na 1953 na 1966. Northern Nigeria mere n'oge colonial, tupu oge nnwere onwe, ogbugbu nke 1967 bụ mgbe Nigeria nwechara nnwere onwe na Great Britain, na mkpali ya na ihe ndị gbara ya gburugburu nwere ike ịbụ ndị ọkwọ ụgbọala maka nnọkọ Biafra na XNUMX.
Ihe abụọ dị mkpa mere n'oge ahụ bụ ọchịchị mgbagha nke January 15, 1966 nke otu ndị ọrụ agha nke ndị agha Igbo chịkọbara bụ nke butere igbu ndị isi ọchịchị obodo na ndị ọrụ agha ọkachasị ndị si ugwu Naijiria gụnyere ndịda ole na ole. -ndị ọdịda anyanwụ. Mmetụta ndị agha a gbaghaara agbụrụ ndị Hausa-Fulani dị n'ebe ugwu Nigeria na mkpali mmetụta uche na-adịghị mma - iwe na mwute - kpalitere site na ogbugbu e gburu ndị isi ha bụ ihe mkpali maka mgbagha agha nke July 1966. July 29, 1966. Mgbochi ọchịchị nke m na-akpọ ọgbaghara megide ndị isi ndị agha Igbo bụ nke ndị ọrụ agha Hausa-Fulani si n'ebe ugwu Naijiria kpara nkata wee gbuo onye isi ala Naijiria (nke sitere n'agbụrụ Igbo) na ndị isi ndị agha Igbo nwụrụ. . Ọzọkwa, n'ịbọ ọbọ maka ogbugbu e gburu ndị isi ndị agha ugwu na Jenụwarị 1966, ọtụtụ ndị nkịtị Igbo bi na mgbago ugwu Nigeria n'oge ahụ ka ejiri ọbara oyi gbuo ma kpọghachite ozu ha na ọwụwa anyanwụ Nigeria.
Ọ bụ n'ihi ihe jọgburu onwe ya mere na Naịjirịa ka Ọchịagha Chukwuemeka Odumegwu Ojukwu bụ gọvanọ ndị agha na mpaghara ọwụwa anyanwụ n'oge ahụ kpebiri ikwuputa nnwere onwe nke Biafra. Arụmụka ya bụ na ọ bụrụ na gọọmentị Naijiria na ndị mmanye iwu enweghị ike ichekwa ndị Igbo bi na mpaghara ndị ọzọ - mpaghara ugwu na ọdịda anyanwụ - na ọ ka mma ka ndị Igbo laghachi na mpaghara ọwụwa anyanwụ ebe ha ga-adị mma. Ya mere, dabere na akwụkwọ ndị dịnụ, a kwenyere na nkewa nke Biafra bụ ihe nchekwa na nchekwa kpatara.
Nkwuwapụta nnwere onwe nke Biafra butere agha ogbugbu nke were ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ afọ atọ (site na Julaị 7, 1967 ruo Jenụarị 15, 1970), n'ihi na gọọmentị Naijiria achọghị ka ala Biafra dị iche. Tupu agha a akwụsị na 1970, a na-eme atụmatụ na ihe karịrị nde mmadụ atọ nwụrụ ma gbuo ha ozugbo ma ọ bụ gbuo agụụ n'oge agha nke ọtụtụ n'ime ha bụ ndị nkịtị Biafra gụnyere ụmụaka na ụmụ nwanyị. Iji wepụta ọnọdụ maka ịdị n'otu nke ndị Naijiria niile ma mee ka ndị Biafra dị n'otu, onye isi ndị agha ala Naịjịrịa n'oge ahụ, General Yakubu Gowon, kwupụtara na "enweghị mmeri, ọ nweghị onye meriri kama mmeri maka ọgụgụ isi na ịdị n'otu nke Nigeria." Tinyere na nkwupụta a bụ mmemme ikpe ziri ezi nke mgbanwe nke a maara dị ka "3Rs" - Mweghachi (Mweghachi), Mweghachi na Nrụzigharị. N'ụzọ dị mwute, ọnweghị nyocha a tụkwasịrị obi maka oke mmebi nke ikike mmadụ na arụrụala na mpụ ndị ọzọ megidere ụmụ mmadụ mere n'oge agha ahụ. Onwere mgbe e gburu obodo kpam kpam n'oge agha Naijiria na Biafra, dịka ọmụmaatụ, ogbugbu Asaba na Asaba dị na steeti Delta ugbu a. Ọ dịghị onye a ga-aza ajụjụ maka mpụ ndị a megidere mmadụ.
Akụkọ ihe mere eme na ebe nchekwa: Nsonaazụ nke ịghara ịkọwa ihe gara aga - akụkọ ihe mere eme na-emegharị onwe ya
N'ihi na usoro ikpe ziri ezi n'oge agha mgbe agha gasịrị adịghị arụ ọrụ nke ọma, ma ghara ileba anya na mmegide ndị ruuru mmadụ na mpụ mgbukpọ nke e mere megide ndịda ọwụwa anyanwụ n'oge agha ahụ, ncheta na-egbu mgbu nke agha ahụ ka dị ọhụrụ n'uche ọtụtụ ndị Biafra ọbụna afọ iri ise ka e mesịrị. Ndị lanarịrị agha na ezinụlọ ha ka na-enwe mmerụ ahụ n'etiti ọgbọ. Na mgbakwunye na ọgbaghara na agụụ maka ikpe ziri ezi, ndị Igbo nọ na ndịda ọwụwa anyanwụ nke Nigeria na-eche na gọọmentị etiti Nigeria na-akpagbu ha kpamkpam. Kemgbe agha biri, o nwebeghị onye isi ala Igbo na Naịjirịa. Ndị Hausa-Fulani si n'ebe ugwu na ndị Yoruba nọ na ndịda ọdịda anyanwụ chịrị Naijiria ihe karịrị afọ iri anọ. Ndị Igbo na-eche na a ka na-ata ha ahụhụ maka nzụkọ Biafra a kwụsịrị.
Nyere na ndị mmadụ na-atụ vootu n'agbụrụ na Naịjirịa, o yighị ka ndị Hausa-Fulani bụ ndị kacha na Naịjirịa na ndị Yoruba (ọnụọgụ nke abụọ) ga-ahọpụta onye Igbo na-azọ ọkwa onyeisiala. Nke a na-eme ka ndị Igbo nwee nkụda mmụọ. N'ihi okwu ndị a, ma n'ihi na gọọmenti etiti enwebeghị ike ileba anya n'ihe gbasara mmepe na ndịda ọwụwa anyanwụ, ọgbaghara ọhụrụ na oku ọhụrụ maka nnwere onwe ọzọ Biafra apụtala ma site na mpaghara ma n'ime obodo ndị si mba ọzọ.
Mmụta akụkọ ihe mere eme - Ịkụzi ihe ndị na-ese okwu n'ụlọ akwụkwọ - gịnị kpatara na a naghị akụzi agha Nigeria na Biafra n'ụlọ akwụkwọ?
Isiokwu ọzọ na-adọrọ mmasị nke dị oke mkpa na mkpali iweghachite maka nnwere onwe Biafra bụ mmụta akụkọ ihe mere eme. Kemgbe agha Naijiria na Biafra biri, ewepụrụ mmụta akụkọ ihe mere eme n'usoro ọmụmụ ụlọ akwụkwọ. Ụmụ amaala Naijiria a mụrụ mgbe agha ahụ gasịrị (na 1970) anaghị akụzi akụkọ ihe mere eme na klas ụlọ akwụkwọ. Ọzọkwa, a na-ewere mkparịta ụka maka agha Naijiria na Biafra n'ihu ọha dị ka ihe mgbochi. Ya mere, okwu ahụ bụ "Biafra" na akụkọ ihe mere eme nke agha ahụ kwadoro ịgbachi nkịtị ruo mgbe ebighị ebi site na atumatu nke nchefu nke ndị ọchịchị aka ike nke Nigeria mejuputa. Ọ bụ naanị n'afọ 1999 ka ọchịchị onye kwuo uche ya lọtachara na Naịjirịa ka ụmụ amaala nweere onwe ha ịkparịta ụka n'ụdị okwu ahụ. Otú ọ dị, n'ihi enweghị ozi ziri ezi banyere ihe mere n'ezie tupu, n'oge na ozugbo agha ahụ gasịrị, dịka a na-akụzighị akwụkwọ akụkọ ihe mere eme na klaasị Naijiria ruo n'oge edere akwụkwọ a (na July 2017), akụkọ ndị na-emegiderịta onwe ha na ndị na-agbagwoju anya bara ụba. . Nke a na-eme ka okwu gbasara Biafra bụrụ nke na-arụrịta ụka na nke ukwuu na Naijiria.
Mwelite nkwalite nnwere onwe Biafra na ịrị elu nke ndị amaala Biafra
Isi ihe niile a kpọtụrụ aha n'elu - ọdịda nke ikpe ziri ezi mgbanwe mgbanwe nke agha mgbe agha gasịrị, trauma transgenerational, iwepụ akwụkwọ akụkọ akụkọ ihe mere eme site na usoro ọmụmụ ụlọ akwụkwọ na Nigeria site na atumatu nke nchefu - emewo ka ọnọdụ maka ịmaliteghachi na ịmaliteghachi ọgba aghara ochie maka nnwere onwe nke Biafra. . Ọ bụ ezie na ndị na-eme ihe nkiri, ọnọdụ ndọrọ ndọrọ ọchịchị, na ihe kpatara ya nwere ike ịdị iche, ihe mgbaru ọsọ na mgbasa ozi ka bụ otu. Ndị Igbo na-ekwu na ha bụ ndị mmekọ na mmeso ọjọọ na-akpa ha na etiti ahụ. Ya mere, nnwere onwe zuru oke site na Nigeria bụ ezigbo ngwọta.
Malite na mmalite afọ 2000, ebili mmiri ọhụrụ malitere. Òtù mbụ na-adịghị eme ihe ike iji nweta uche ọha na eze bụ Movement for the Actualization of the Sovereign State of Biafra (MASSOB) nke Ralph Uwazuruike, bụ ọkàiwu a zụrụ azụ na India. N'agbanyeghị na ihe ndị MASSOB mere mere ka ndị mmanye iwu na-ese okwu n'oge dị iche iche ma nwụchie onye isi ya, ọ naghị elebara ya anya site n'aka ndị mgbasa ozi na obodo ụwa. Na-eche na nrọ maka nnwere onwe nke Biafra agaghị emezu site n'aka MASSOB, Nnamdi Kanu, onye Naijiria-British nke bi na London ma bụrụ onye a mụrụ na njedebe nke Nigeria na Biafra na 1970 kpebiri iji usoro nkwurịta okwu na-apụta. soshal midia, na redio n'ịntanetị iji chụpụ ọtụtụ nde ndị na-akwado nnwere onwe Biafra, ndị na-akwado ya na ndị na-akwado ya maka ebumnuche Biafra ya.
Nke a bụ ihe amamihe dị na ya n'ihi na aha ahụ, Radio Biafra bụ nnọọ ihe atụ. Radio Biafra bụ aha ụlọ ọrụ redio obodo nke steeti Biafra, wee rụọ ọrụ malite n'afọ 1967 ruo 1970. N'oge ahụ, e jiri ya kwalite akụkọ gbasara mba Igbo n'ụwa niile wee na-akpụzi uche Igbo n'ime mpaghara ahụ. Site n'afọ 2009, Radio Biafra ọhụrụ sitere na Lọndọn wepụta n'ịntanetị, ma dọtala ọtụtụ nde ndị Igbo na-ege ntị na mgbasa ozi mba ya. Iji dọta uche gọọmentị Naijiria, onye isi ụlọ ọrụ Radio Biafra na onye kpọpụtara onwe ya onye ndu ndị Indigenous People of Biafra, Mazị Nnamdi Kanu, kpebiri iji okwu mkparị na okwu mkpasu iwe, nke ụfọdụ n'ime ha na-ewere dị ka okwu ịkpọasị na mkpasu iwe. ime ihe ike na agha. Ọ gara n'ihu na-agbasa mgbasa ozi na-egosi Naijiria dị ka ụlọ anụ ọhịa na ndị Naijiria dị ka anụmanụ na-enweghị ezi uche. Ọkọlọtọ nke ibe Facebook na webụsaịtị redio ya gụrụ: “Obi anụ ụlọ a na-akpọ Nigeria.” Ọ kpọrọ oku ka ebubata ngwa agha na ngwa ọgụ ha ga-ebuso ndị Hausa-Fulani ugwu ma ọ bụrụ na ha emegide nnwere onwe nke Biafra, na-ekwu na oge a, Biafra ga-emeri Naijiria n'agha.
Nzaghachi gọọmentị na ihe ịga nke ọma nke mmegharị ahụ ruo ugbu a
N'ihi okwu ịkpọasị na ime ihe ike na-ebute ozi ọ na-agbasa site na Radio Biafra, Nnamdi Kanu nwụchiri n'ọnwa Ọktoba 2015 ka ndị ọrụ nchekwa obodo (SSS) lọghachiri na Naịjirịa. A kpọchiri ya ma hapụ ya n’April 2017 na mgbapụta. Njide ya mere ka ikuku dị na Naijiria na ndị bi na mba ofesi, ndị na-akwado ya mere ngagharị iwe na steeti dị iche iche megide njide ya. Mkpebi onye isi ala Buhari nyere iwu ka nwụchie Maazị Kanu na ngagharị iwe a na-esochi ya mere ka ndị na-akwado nnwere onwe Biafra gbasaa ngwa ngwa. Ka a tọhapụrụ ya n'April 2017, Kanu nọ na ndịda ọwụwa anyanwụ Nigeria na-akpọ maka ntuli aka nke ga-emeghe ụzọ iwu kwadoro maka nnwere onwe nke Biafra.
Na mgbakwunye na nkwado otu nnwere onwe na-akwado Biafra nwetara, ihe Kanu na-eme site na Radio Biafra ya na ndị Indigenous People of Biafra (IPOB) mere ka arụmụka mba dị iche iche gbasara ụdị nhazi gọọmenti etiti Naijiria dị. Ọtụtụ agbụrụ ndị ọzọ na ụfọdụ ndị Igbo na-akwadoghị nnwere onwe Biafra na-atụpụta usoro ọchịchị gọọmenti etiti ga-esi na mpaghara ma ọ bụ steeti nwee ikike gbasara ego ha ga-eji na-elekọta ihe ha na-eme ma na-akwụ gọọmenti etiti ụtụ isi kwesịrị ekwesị. .
Nyocha Hermeneutic: Kedu ihe anyị nwere ike ịmụta n'ọmụmụ ihe gbasara mmegharị ọha?
Akụkọ ihe mere eme na-akụziri anyị na mmegharị mmekọrịta mmadụ na-ekere òkè dị mkpa n'ime mgbanwe nhazi na usoro iwu na mba ụwa. Site na abolitionist ije na Civil Rights Movement na ugbu a Black Lives Matter ije na United States, ma ọ bụ ịrị elu na mgbasa nke Arab Spring na Middle East, e nwere ihe pụrụ iche na niile na-elekọta mmadụ mmegharị: ha ike audaciously na audaciously. na-ekwu okwu n'atụghị egwu ma dọta uche ọha na eze n'ihe ha chọrọ maka ikpe ziri ezi na nha anya ma ọ bụ maka mgbanwe nhazi na amụma. Dị ka mmegharị mmekọrịta ọha na eze na-aga nke ọma ma ọ bụ nke na-emeghị nke ọma na gburugburu ụwa, òtù na-akwado Biafra nnwere onwe n'okpuru nche anwụ nke Indigenous People of Biafra (IPOB) enweela ihe ịga nke ọma n'ịdọta uche ọha na eze na ihe ha chọrọ ma na-adọta ọtụtụ nde ndị nkwado na ndị na-akwado ya.
Ọtụtụ ihe nwere ike ịkọwa ịrị elu ha na etiti arụmụka ọha na eze mba na ihu akwụkwọ akụkọ ndị bụ isi. Isi na nkọwa niile enwere ike inye bụ echiche nke "ọrụ mmetụta nke mmegharị". N'ihi na ahụmihe agha Naịjirịa na Biafra nyere aka n'ịhazi mkpokọta akụkọ ihe mere eme na ncheta agbụrụ Igbo, ọ dị mfe ịhụ ka mmetụta mmetụta si tinye aka na mgbasa nke nnwere onwe na-akwado Biafra. Mgbe achọpụtara na ikiri vidiyo nke oke ogbugbu na ọnwụ ndị Igbo n'oge agha, ndị Naijiria bụ ndị Igbo a mụrụ mgbe agha Naijiria na Biafra gachara, ga-ewe oke iwe, mwute, gbagwojuru anya, ma malite ịkpọasị n'ebe ndị Hausa-Fulani nọ. n'ebe ugwu. Ndị ndu ụmụafọ Biafra mara ya. Ọ bụ ya mere ha ji tinye ihe oyiyi na vidiyo jọgburu onwe ya nke agha Naijiria na Biafra n'ozi ha na mgbasa ozi ha bụ ihe kpatara ha ji achọ nnwere onwe.
Ihe mkpali nke mmetụta, mmetụta ma ọ bụ mmetụta siri ike na-eme ka igwe ojii kwụsị ma kwụsị arụmụka mba ezi uche dị na ya maka okwu Biafra. Ka ndị na-akwado nnwere onwe Biafra na-etinye aka na ọnọdụ mmetụta nke ndị otu ha, ndị na-akwado ha na ndị na-akwado ha, ha na-eche ihu ma na-egbochi echiche ọjọọ nke ndị Hausa-Fulani na ndị ọzọ na-akwadoghị ngagharị ha na-eduzi megide ha. Iji maa atụ bụ akwụkwọ ikike ịchụpụ ndị Igbo bi na ugwu Naijiria site n'aka otu ndị ntorobịa ugwu n'okpuru nche anwụ nke Arewa Youth Consultative Forum. Akwụkwọ ikike ịchụpụ a na-agwa ndị Igbo niile bi na steeti niile dị na ugwu Naijiria ka ha pụọ n'ime ọnwa atọ ma rịọ ka ndị Hausa-Fulani niile nọ na steeti ọwụwa anyanwụ Naịjirịa laghachite n'ebe ugwu. Otu a kwuru n'ihu ọha na ha ga-eme ihe ike megide ndị Igbo jụrụ irube isi n'akwụkwọ ịchụpụ ma kwaga ebe obibi n'ọnwa Ọktoba 6, 2017.
Ihe ndị a na-eme na agbụrụ agbụrụ na okpukperechi Nigeria na-ekpughe na maka ndị na-ahụ maka mmekọrịta ọha na eze iji kwado mkpasu iwe ha ma eleghị anya na-eme nke ọma, ha ga-amụta ka ọ bụghị nanị ikpokọta mmetụta na mmetụta na-akwado nkwado nke atụmatụ ha, kamakwa otu esi egbochi na ime ihe. na-enwe mmetụta megide ha.
Ndị Indigenous People of Biafra (IPOB) na-agba mbọ maka nnwere onwe Biafra: ọnụ ahịa na uru ọ bara.
Enwere ike ịkọwa ọgbaghara na-aga n'ihu maka nnwere onwe nke Biafra dị ka mkpụrụ ego nwere akụkụ abụọ. N'otu akụkụ ka a na-akpọkwa ihe nrite nke ndị Igbo kwụrụ ma ọ bụ kwụọ ụgwọ maka mkpata nnwere onwe Biafra. N'akụkụ nke ọzọ ka a kanyere uru maka iweta nsogbu Biafra n'ihu ọha maka mkparịta ụka mba.
Ọtụtụ ndị Igbo na ndị Naijiria ndị ọzọ akwụgogoro ihe nrite nke mbụ maka mkpamkpa a, ha gụnyere ọnwụ nke nde ndị Biafra na ndị Naijiria ndị ọzọ tupu, n'oge na mgbe agha Nigeria na Biafra nke 1967-1970 gasịrị; mbibi nke ihe onwunwe na akụrụngwa ndị ọzọ; ụnwụ nri na nke kwashiorkor (ọrịa jọgburu onwe ya nke agụụ na-akpata); ndọrọndọrọ ọchịchị nke ndị Igbo na ngalaba ọchịchị gọọmenti etiti; enweghị ọrụ na ịda ogbenye; nkwụsị nke usoro mmụta; Mbugharị mmanye na-eduga n'ịgbapụta ụbụrụ na mpaghara; enweghi mmepe; nsogbu ahụike; trauma transgenerational, na ihe ndị ọzọ.
Ọgba aghara maka nnwere onwe Biafra taa na-ebute ọtụtụ ihe na-akpatara agbụrụ Igbo. Ihe ndị a abụghị naanị na nkewa agbụrụ dị n'etiti agbụrụ Igbo n'etiti otu nnwere onwe na-akwado Biafra na otu nnwere onwe na-emegide Biafra; nkwụsị nke usoro mmụta n'ihi itinye aka na ndị ntorobịa na ngagharị iwe; ihe egwu na-eme udo na nchekwa n'ime mpaghara ahụ nke ga-egbochi ndị na-achụ ego si mba ọzọ ma ọ bụ ndị mba ọzọ ịbịa tinye ego na steeti ndịda ọwụwa anyanwụ yana igbochi ndị njem nleta njem na steeti ndịda ọwụwa anyanwụ; ndakpọ akụ na ụba; mpụta nke netwọk ndị omempụ nke nwere ike ịdọrọ òtù na-adịghị eme ihe ike maka mpụ; esemokwu na ndị mmanye iwu nwere ike ịkpata ọnwụ nke ndị ngagharị iwe dịka o mere na ngwụcha 2015 na 2016; mbelata ntụkwasị obi Hausa-Fulani ma ọ bụ ndị Yoruba na onye Igbo nwere ike ịzọ ọkwa onyeisiala na Naijiria nke ga-eme ka nhọpụta onye Igbo bụrụ onyeisiala Naijiria siri ike karịa ka ọ dịbu.
N'ime ọtụtụ uru dị na arụmụka mba maka mkpali maka nnwere onwe Biafra, ọ dị mkpa ikwupụta na ndị Naijiria nwere ike ịhụ nke a dị ka ohere dị mma iji nwee mkparịta ụka bara uru maka otu esi ahazi gọọmenti etiti. Ihe a chọrọ ugbu a abụghị arụmụka na-emebi emebi gbasara onye iro bụ ma ọ bụ onye ziri ezi ma ọ bụ na-ezighị ezi; kama ihe dị mkpa bụ mkparịta ụka na-ewuli elu maka otu a ga-esi wulite obodo na-achịkọta ọnụ, nkwanye ùgwù, nha anya na ezi obodo Naijiria.
Ikekwe, ụzọ kachasị mma isi malite bụ nyochaa akụkọ dị mkpa na ndụmọdụ sitere na 2014 National Dialogue nke ọchịchị Goodluck Jonathan kpọkọtara na ndị nnọchiteanya 498 sitere na agbụrụ niile dị na Nigeria. Dị ka ọ dị n'ọtụtụ ọgbakọ ma ọ bụ mkparịta ụka mba ndị ọzọ dị mkpa na Nigeria, ndụmọdụ sitere na 2014 National Dialogue emebeghị. Ikekwe, nke a bụ oge kwesịrị ekwesị iji nyochaa akụkọ a ma wepụta echiche na-akpali akpali na nke udo banyere otu esi eme ka udo na ịdị n'otu nke mba na-echefu na-echefughị okwu gbasara ikpe na-ezighị ezi.
Dị ka Angela Davis, onye na-akwado ikike obodo America, na-ekwukarị, "ihe a chọrọ bụ mgbanwe usoro n'ihi na omume onye ọ bụla agaghị edozi nsogbu ahụ." Ekwenyere m na mgbanwe amụma ezi uche na nke ebumnobi na-amalite site na gọọmentị etiti na ịgbatị na steeti ga-enyere aka iweghachi ntụkwasị obi ụmụ amaala na steeti Naijiria. Na nyocha ikpeazụ, ka ha wee nwee ike ibikọ ọnụ n'udo na ịdị n'otu, ụmụ amaala Naijiria kwesịkwara ileba anya n'okwu dị iche iche na-enyo enyo n'etiti agbụrụ na okpukperechi na Nigeria.
Onye edemede, Dr. Basil Ugorji, bụ Onye isi ala na onye isi oche nke International Center for Ethno-Religious Mediation. O nwetara Ph.D. na nyocha esemokwu na mkpebi sitere na Ngalaba Mkpebi Mkpebi Ọgbaghara, College of Arts, Humanities and Social Sciences, Nova Southeast University, Fort Lauderdale, Florida.
