დეცენტრალიზაცია: ეთნიკური კონფლიქტის დასრულების პოლიტიკა ნიგერიაში
აბსტრაქტული
ეს ნაშრომი ყურადღებას ამახვილებს 13 წლის 2017 ივნისს BBC-ის სტატიაზე, სახელწოდებით „წერილი აფრიკიდან: უნდა მოიპოვონ ძალაუფლება ნიგერიის რეგიონებმა?“ სტატიაში ავტორი, Adaobi Tricia Nwaubani, ოსტატურად განიხილავდა პოლიტიკის გადაწყვეტილებებს, რომლებიც ქმნიდნენ პირობებს ძალადობრივი ეთნიკური კონფლიქტისთვის ნიგერიაში. ახალი ფედერალური სტრუქტურის მუდმივი მოწოდების საფუძველზე, რომელიც ხელს უწყობს რეგიონების ავტონომიას და ზღუდავს ცენტრის ძალაუფლებას, ავტორმა შეისწავლა, თუ როგორ შეიძლება დაეხმაროს დევოლუციის ან დეცენტრალიზაციის პოლიტიკის განხორციელებას ნიგერიის ეთნორელიგიური კრიზისების შერბილებაში.
ეთნიკური კონფლიქტი ნიგერიაში: ფედერალური სტრუქტურისა და ლიდერობის მარცხის შედეგი
განუწყვეტელი ეთნიკური კონფლიქტი ნიგერიაში, ავტორი ამტკიცებს, არის ნიგერიის მთავრობის ფედერალური სტრუქტურის გვერდითი პროდუქტი და ის, თუ როგორ მართავდნენ ქვეყანას ნიგერიელი ლიდერები სხვადასხვა ეთნიკური ეროვნების ორ რეგიონად გაერთიანების შემდეგ - ჩრდილოეთ პროტექტორატსა და სამხრეთის პროტექტორატში. – ისევე როგორც ჩრდილოეთისა და სამხრეთის გაერთიანება ერთ ეროვნულ სახელმწიფოდ სახელად ნიგერია 1914 წელს. ნიგერიელი ეთნიკური ეროვნების ნების საწინააღმდეგოდ, ბრიტანელებმა ძალით გააერთიანა სხვადასხვა ძირძველი ხალხი და ეროვნება, რომლებსაც არ ჰქონდათ წინასწარი ფორმალური ურთიერთობა. შეიცვალა მათი საზღვრები; ისინი გაერთიანდნენ ერთ თანამედროვე სახელმწიფოში ბრიტანელმა კოლონიალურმა ადმინისტრატორებმა; და სახელი, ნიგერია - 19-დან მიღებული სახელიth საუკუნის ბრიტანული კომპანია, სამეფო ნიგერის კომპანია – დაეკისრა მათ.
1960 წელს ნიგერიის დამოუკიდებლობამდე ბრიტანელი კოლონიური ადმინისტრატორები მართავდნენ ნიგერიას მმართველობის სისტემის მეშვეობით, რომელიც ცნობილია როგორც არაპირდაპირი მმართველობა. არაპირდაპირი წესი თავისი ბუნებით აკანონებს დისკრიმინაციას და ფავორიტიზმს. ბრიტანელები მართავდნენ თავიანთი ერთგული ტრადიციული მეფეების მეშვეობით და შემოიღეს არაჩვეულებრივი ეთნიკური დასაქმების პოლიტიკა, რომლის მიხედვითაც ჩრდილოელები იღებდნენ სამხედროებს, ხოლო სამხრეთელები საჯარო სამსახურში ან საჯარო ადმინისტრაციაში.
მმართველობის და ეკონომიკური შესაძლებლობების დახვეწილი ბუნება, რომელიც ბრიტანელებმა შემოიღეს, მეტამორფოზირებული იყო ეთნიკურ მტრობაში, შედარებაში, ეჭვებში, ინტენსიურ კონკურენციასა და დისკრიმინაციაში დამოუკიდებლობის წინა პერიოდში (1914-1959 წწ.) და ეს კულმინაციას მოჰყვა ეთნიკურ ძალადობასა და ომში 1960 წლიდან ექვსი წლის შემდეგ. დამოუკიდებლობის გამოცხადება.
1914 წლის გაერთიანებამდე, სხვადასხვა ეთნიკური ეროვნება იყვნენ ავტონომიური ერთეულები და მართავდნენ თავიანთ ხალხს თავიანთი მკვიდრი მმართველობის სისტემებით. ამ ეთნიკური ეროვნებების ავტონომიისა და თვითგამორკვევის გამო, ეთნიკური კონფლიქტი მინიმალური იყო ან საერთოდ არ იყო. თუმცა, 1914 წლის გაერთიანების მოახლოებასთან ერთად და 1960 წელს საპარლამენტო მმართველობის სისტემის მიღებით, მანამდე იზოლირებულმა და ავტონომიურმა ეთნიკურმა ეროვნებებმა - მაგალითად, იგბოებმა, იორუბაებმა, ჰაუსებმა და ა.შ. - დაიწყეს სასტიკი კონკურენცია ძალაუფლებისთვის ცენტრი. 1966 წლის იანვრის ეგრეთ წოდებული იგბოს მიერ მართული სახელმწიფო გადატრიალება, რომლის შედეგადაც დაიღუპა გამოჩენილი მთავრობის და სამხედრო ლიდერები ძირითადად ჩრდილოეთ რეგიონიდან (ჰაუსა-ფულანის ეთნიკური ჯგუფი) და 1966 წლის ივლისის კონტრგადატრიალება, ასევე ჩრდილოეთ ნიგერიაში ჩრდილოელების მიერ იგბოს ხოცვა-ჟლეტა, რომელიც საზოგადოებამ განიხილა, როგორც შურისძიება ჩრდილოეთ ჰაუსა-ფულანების მიერ სამხრეთ-აღმოსავლეთის იგბოების წინააღმდეგ, ეს ყველაფერი არის ცენტრში ძალაუფლების კონტროლისთვის ეთნიკური ბრძოლის შედეგი. მაშინაც კი, როდესაც ფედერალიზმი - მმართველობის საპრეზიდენტო სისტემა - მიღებულ იქნა მეორე რესპუბლიკის დროს 1979 წელს, ეთნიკური ბრძოლა და ძალადობრივი კონკურენცია ძალაუფლებისა და რესურსების კონტროლისთვის ცენტრში არ შეწყვეტილა; უფრო მეტად გაძლიერდა.
მრავალი ეთნიკური კონფლიქტი, ძალადობა და ომი, რომელიც წლების განმავლობაში აწუხებდა ნიგერიას, გამოწვეულია იმით, თუ რომელი ეთნიკური ჯგუფი იქნება სათავეში, გააძლიერებს ძალაუფლებას ცენტრში და აკონტროლებს ფედერალური მთავრობის საქმეებს, ნავთობის ჩათვლით. რაც ნიგერიის შემოსავლის ძირითადი წყაროა. Nwaubani-ს ანალიზი მხარს უჭერს თეორიას, რომელიც მხარს უჭერს ნიგერიაში ეთნიკურ ურთიერთობებში მოქმედებისა და რეაქციის განმეორებით მოდელს ცენტრისთვის კონკურენციის გამო. როდესაც ერთი ეთნიკური ჯგუფი იპყრობს ძალაუფლებას ცენტრში (ფედერალური ძალაუფლება), სხვა ეთნიკური ჯგუფები, რომლებიც თავს მარგინალიზებულად და გარიყულად გრძნობენ, იწყებენ აგიტაციას ჩართვისთვის. ასეთი აჟიოტაჟები ხშირად გადაიზარდა ძალადობამდე და ომამდე. 1966 წლის იანვრის სამხედრო გადატრიალება, რამაც გამოიწვია იგბოს სახელმწიფოს მეთაურის გაჩენა და 1966 წლის ივლისის კონტრგადატრიალება, რამაც გამოიწვია იგბოს ხელმძღვანელობის დაღუპვა და ჩრდილოელების სამხედრო დიქტატურის დასაბამი, ისევე როგორც სახელმწიფოს გამოყოფა. ნიგერიის ფედერალური მთავრობისგან შეწყვეტილი დამოუკიდებელი სახელმწიფო ბიაფრას ჩამოყალიბება აღმოსავლეთ რეგიონში, რომელმაც გამოიწვია სამწლიანი ომი (1967-1970), რამაც გამოიწვია სამ მილიონზე მეტი ადამიანის სიკვდილი, რომელთა უმეტესობა ბიაფრანი იყო, ყველა მაგალითია. ეთნიკური ურთიერთობის ქმედება-რეაქციის ნიმუში ნიგერიაში. ასევე, ბოკო ჰარამის აღზევება განიხილებოდა ჩრდილოელების მიერ ქვეყანაში არასტაბილურობის გამოწვევისა და პრეზიდენტის გუდლაკ ჯონათანის სამთავრობო ადმინისტრაციის შესუსტების მცდელობად, რომელიც წარმოიშვა ნავთობით მდიდარი ნიგერის დელტადან სამხრეთ ნიგერიაში. სხვათა შორის, გუდლაკ ჯონათანმა წააგო 2015 წლის (ხელახალი) არჩევა ახლანდელ პრეზიდენტ მუჰამადუ ბუჰარისთან, რომელიც ჩრდილოეთ ჰაუსა-ფულანის ეთნიკური ჯგუფია.
ბუჰარის პრეზიდენტობაზე ასვლას ახლავს ორი ძირითადი სოციალური და სამხედრო მოძრაობა სამხრეთიდან (კონკრეტულად, სამხრეთ-აღმოსავლეთიდან და სამხრეთ-სამხრთიდან). ერთი არის ბიაფრას დამოუკიდებლობის აღორძინებული აგიტაცია, რომელსაც ხელმძღვანელობენ ბიაფრას მკვიდრი ხალხი. მეორე არის ეკოლოგიურად დაფუძნებული სოციალური მოძრაობის ხელახალი გაჩენა ნავთობით მდიდარ ნიგერის დელტაში, რომელსაც ხელმძღვანელობს ნიგერის დელტა შურისმაძიებლები.
ნიგერიის ამჟამინდელი სტრუქტურის გადახედვა
თვითგამორკვევისა და ავტონომიის ეთნიკური აგიტაციის ამ განახლებული ტალღების საფუძველზე, ბევრი მეცნიერი და პოლიტიკის შემქმნელი იწყებს გადაიფიქროს ფედერალური მთავრობის ამჟამინდელი სტრუქტურა და პრინციპები, რომლებზეც ფედერალური კავშირი დაფუძნებულია. Nwaubani-ს BBC-ის სტატიაში ნათქვამია, რომ უფრო დეცენტრალიზებული მოწყობა, რომლის დროსაც რეგიონებს ან ეთნიკურ ეროვნებებს მეტი ძალაუფლება და ავტონომია მიენიჭებათ საკუთარი საქმეების მართვისთვის, ასევე, გამოიკვლიონ და გააკონტროლონ თავიანთი ბუნებრივი რესურსები ფედერალური მთავრობისთვის გადასახადების გადახდისას, არა მხოლოდ დაეხმარება ნიგერიაში ეთნიკური ურთიერთობების გაუმჯობესებაში, მაგრამ რაც მთავარია, ასეთი დეცენტრალიზებული პოლიტიკა გამოიწვევს მდგრად მშვიდობას, უსაფრთხოებას და ეკონომიკურ ზრდას ნიგერიის კავშირის ყველა წევრისთვის.
დეცენტრალიზაციის ან დევოლუციის საკითხი ძალაუფლების საკითხზეა დამოკიდებული. ძალაუფლების მნიშვნელობა პოლიტიკის შემუშავებაში არ შეიძლება ზედმეტად ხაზგასმული იყოს დემოკრატიულ სახელმწიფოებში. 1999 წელს დემოკრატიაზე გადასვლის შემდეგ, პოლიტიკის გადაწყვეტილებების მიღებისა და მათი განხორციელების უფლებამოსილება მიენიჭა დემოკრატიულად არჩეულ ოფიციალურ პირებს, განსაკუთრებით კი კონგრესში მყოფ კანონმდებლებს. თუმცა, ეს კანონმდებლები თავიანთ ძალაუფლებას იღებენ იმ მოქალაქეებისგან, რომლებმაც აირჩიეს ისინი. ამიტომ, თუ მოქალაქეების უფრო დიდი პროცენტი არ არის კმაყოფილი ნიგერიის მთავრობის ამჟამინდელი სისტემით - ანუ ფედერალური მოწყობით - მაშინ მათ აქვთ უფლება ესაუბრონ თავიანთ წარმომადგენლებს პოლიტიკის რეფორმის აუცილებლობის შესახებ კანონმდებლობის მეშვეობით, რომელიც დააყენებს უფრო დეცენტრალიზებული მმართველობის სისტემა, რომელიც მეტ ძალაუფლებას მისცემს რეგიონებს და ნაკლებ ძალაუფლებას ცენტრს.
თუ წარმომადგენლები უარს იტყვიან თავიანთი ამომრჩევლების მოთხოვნებისა და საჭიროებების მოსმენაზე, მაშინ მოქალაქეებს აქვთ უფლება მისცენ ხმა კანონმდებლებს, რომლებიც ხელს შეუწყობენ მათ ინტერესებს, ხმას გააგონებენ და მათ სასარგებლოდ კანონმდებლობას შესთავაზებენ. როდესაც არჩეულმა თანამდებობის პირებმა იციან, რომ არ იქნებიან ხელახლა არჩეულები, თუ არ დაუჭერენ მხარს დეცენტრალიზაციის კანონპროექტს, რომელიც რეგიონებს ავტონომიას დაუბრუნებს, მათ აიძულებენ ხმა მისცენ მას, რათა შეინარჩუნონ ადგილები. შესაბამისად, მოქალაქეებს აქვთ ძალა შეცვალონ პოლიტიკური ხელმძღვანელობა, რომელიც განახორციელებს პოლიტიკას, რომელიც უპასუხებს მათ დეცენტრალიზაციის საჭიროებებს და გაზრდის მათ ბედნიერებას.
დეცენტრალიზაცია, კონფლიქტების მოგვარება და ეკონომიკური ზრდა
უფრო დეცენტრალიზებული მმართველობის სისტემა უზრუნველყოფს კონფლიქტების მოგვარების მოქნილ – არა ხისტ – სტრუქტურებს. კარგი პოლიტიკის ტესტი მდგომარეობს ამ პოლიტიკის უნარში, მოაგვაროს არსებული პრობლემები ან კონფლიქტები. ამ დრომდე, ამჟამინდელმა ფედერალურმა მოწყობამ, რომელიც ცენტრს ძალიან დიდ ძალაუფლებას ანიჭებს, ვერ ახერხებს ეთნიკური კონფლიქტების გადაჭრას, რომლებმაც დაანგრიეს ნიგერია მისი დამოუკიდებლობის შემდეგ. მიზეზი არის ის, რომ ძალიან დიდი ძალაუფლება ენიჭება ცენტრს, ხოლო რეგიონებს ჩამოერთვათ ავტონომია.
უფრო დეცენტრალიზებულ სისტემას აქვს ძალაუფლებისა და ავტონომიის აღდგენის პოტენციალი ადგილობრივი და რეგიონული ლიდერებისთვის, რომლებიც ძალიან ახლოს არიან იმ რეალურ პრობლემებთან, რომლებსაც მოქალაქეები ყოველდღიურად აწყდებიან, და რომლებსაც აქვთ ხალხთან მუშაობის ცოდნა მათი პრობლემების გრძელვადიანი გადაწყვეტის მოსაძებნად. . პოლიტიკურ და ეკონომიკურ დისკუსიებში ადგილობრივი მონაწილეობის გაზრდის მოქნილობის გამო, დეცენტრალიზებულ პოლიტიკას აქვს პოტენციალი უპასუხოს ადგილობრივი მოსახლეობის საჭიროებებს და გაზარდოს სტაბილურობა კავშირში.
ისევე, როგორც შეერთებული შტატების სახელმწიფოები განიხილება, როგორც პოლიტიკური ლაბორატორიები მთელი ქვეყნისთვის, ნიგერიის დეცენტრალიზებული პოლიტიკა გააძლიერებს რეგიონებს, წაახალისებს ახალ იდეებს და დაეხმარება ამ იდეებისა და ახალი ინოვაციების ინკუბაციაში თითოეულ რეგიონში ან სახელმწიფო. ახალი ინოვაციები ან პოლიტიკა რეგიონებიდან ან შტატებიდან შეიძლება განმეორდეს სხვა შტატებში, სანამ ფედერალური კანონი გახდება.
დასკვნა
დასასრულს, ამ სახის პოლიტიკურ მოწყობას ბევრი სარგებელი მოაქვს, რომელთაგან ორი გამოირჩევა. ჯერ ერთი, დეცენტრალიზებული მმართველობის სისტემა მოქალაქეებს არა მხოლოდ დააახლოებს პოლიტიკასთან და პოლიტიკასთან მოქალაქეებთან, არამედ გადაიტანს ეთნიკურ ბრძოლასა და ძალაუფლებაზე კონკურენციის აქცენტს ცენტრიდან რეგიონებზე. მეორეც, დეცენტრალიზაცია გამოიწვევს ეკონომიკურ ზრდას და სტაბილურობას მთელი ქვეყნის მასშტაბით, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ახალი ინოვაციები და პოლიტიკა ერთი სახელმწიფოდან ან რეგიონიდან განმეორდება ქვეყნის სხვა ნაწილებში.
ავტორი, დოქტორი ბასილ უგორჯი, არის ეთნორელიგიური მედიაციის საერთაშორისო ცენტრის პრეზიდენტი და აღმასრულებელი დირექტორი. მან მიიღო დოქტორის ხარისხი. კონფლიქტების ანალიზსა და გადაწყვეტაში კონფლიქტების მოგვარების სწავლების დეპარტამენტიდან, ხელოვნების, ჰუმანიტარულ და სოციალურ მეცნიერებათა კოლეჯში, ნოვას სამხრეთ-აღმოსავლეთის უნივერსიტეტი, ფორტ ლოდერდეილი, ფლორიდა.
