Te Whakatau i nga Taupatupatu Taapiri i roto i te rangatiratanga o Ekpetiama Moni hinu me te hau: He Maatauranga Take mo te Agudama Ekpetiama Impasse

I te Hakihea 23, 1972, ka whiwhi a Agudama i tetahi Amananaowei hou, ko tana Royal Highness Turner Eradiri II i kingi tae noa ki te Hakihea 1, 2002, ka uru atu ia ki ona tupuna. Ko te kurupae Agudama kua kahitihia hei tuuru tuatoru o nga karaehe tuku iho i te kawanatanga o Bayelsa. Ko tana Paliowei, te Tumuaki Tuarua a Awudu Okponyan i noho hei kaiwhakahaere o te taone nui tae noa ki te tau 2004, i te wa i tukuna ai e te iwi te tono mo te Amananaowei hou. No te mea i whakahaeretia te taone i mua e te kaupapa ture kore i tuhia, ka whakaaetia he tono mo te ture ture tuhi hei mahi tuatahi. I timata te tukanga whakatakoto kaupapa ture i te Hanuere 1, 2004. Na tenei i puta mai nga tautohetohe o nga paanga, engari i te Hui-tanguru 10, 2005, ka nekehia e te hapori i tana hui nui i tu i te taone nui he motini mo te tango i te kaupapa ture tauira a Agudama. Na tenei mahi i puta nga whakaohooho o nga momo katoa i tae mai ai te kawanatanga o te kawanatanga o Bayelsa hei takawaenga.

Ko te tiamana o te Kaunihera o nga Rangatira o Bayelsa i tera wa, ko HRM King Joshua Igbagara i noho hei tiamana mo te komiti kawanatanga o Bayelsa mo Agudama, me te whakahau ki te awhina i te hapori ki te haere i roto i nga tikanga o te whakauru marie i tetahi Amananaowei hou. Ko nga uaua ki te whakauru i nga tangata katoa ki te whakaae ki te kaupapa ture hou i whakaroa te mahi mo etahi atu marama. Heoi, i te Mei 25, 2005 ka tukuna te kaupapa ture ki te hapori Agudama. I taua wa ano i whakatuuhia he komiti whakawhiti, ko era atu hanganga, pera i te kaunihera rangatira, komiti whakawhanake hapori (CDC), me era atu, ka whakakorehia e Amananaowei kua mate nei. Engari tata ki te haurua o te hunga i paopao ki te whakakore i te whakakorenga. Ko Amananaowei, he tangata whakahirahira i roto i te rarangi o nga huihuinga, i whakaae ki te tuunga hou, ka wehe atu mo te komiti whakawhiti tokorima ki te mahi i ana mahi. Huihui katoa, e rua me te haurua o nga roopu e toru o te taone nui, e 85% o te hapori i whakaae ki te tuunga hou. I muri mai, ko te whakatuwheratanga o te komiti pooti (ELECO) i tu i te Hune 22, 2005 me nga tangata i tangohia mai i nga huinga e toru o Ewerewari, Olomowari me Oyekewari. I haere te komiti pooti ki te panui i te hokonga o nga puka ma te whakamahi i te kaikawe taone nui me te reo irirangi a Bayelsa. I muri i te wiki o te panui i nga pooti, ​​ka tono te hunga i whakahē i te whakawhitinga ki o ratou hunga pono ki te whakakore i nga pooti. I panuitia ano e ratou ta raatau karanga mo te aukati katoa ma te whakamahi i te reo irirangi a te kawanatanga.

Ahakoa te pooti, ​​i whakahaeretia e te komiti pooti nga pooti i te 9 o Hurae, 2005 katahi ka whakauruhia e nga kaihanga kingi o Agudama te kaitono kotahi me te toa hei Amananaowei o Agudama – Tona Highness Imomotimi Happy Ogbotobo i te Hurae 12, 2005.

Ko tenei putanga i arai atu ki te maha atu o nga pakanga. I whakapaehia te kaawanatanga o te kawanatanga mo te whakatoihara e etahi mema o te hapori. I tere tonu te whakatakoto o nga keehi a te kooti e te hunga i whakapouri i te pooti. I tukuna nga whakawakanga ki a ratou. He maha ano nga keehi o te pupuhi i muri mai ka paheke atu ki nga mahi tutu. I mauheretia me te mauhere aukati i timatahia e nga roopu e rua. Ka haere nga ra he maha atu nga keehi ka tukuna, he maha nga tangata i whakapaea mo nga momo takahi taihara. Ko te whakawakanga a-iwi e whakawero ana i nga tikanga i puta mai ai te Amananaowei hou i whakatauhia ki a ia i te pouri o ana kaitautoko. I ngaro ia i te keehi i roto i nga ahuatanga katoa. Ko te kooti, ​​i te marama o Hepetema 2012, i whakakore i te pooti a Happy Ogbotobo hei Amananaowei. No reira, i mua i te ture me te aroaro o nga tangata noho ture katoa o Agudama me tua atu, kare rawa ia he rangatira ahakoa mo te hēkona. Na ka rite ia ki etahi atu tangata whenua o Agudama kaore ano kia Amananaowei. No reira kaore ia e kiia he Amananaowei o mua i te rangatiratanga o Ekpetiama. Na tenei whakawakanga i hoki mai te whakahaere a te hapori ki roto i nga ringaringa o te kaunihera i mahue iho e te rangatira kua mate. I werohia ano tenei tuunga i roto i te kooti engari i whakamanahia e te whakatau me haere tonu te kaunihera o Amananaowei kua mate nei ki te whakahaere i te taone i te mea e kino ana te natura ki te waatea.

I te tau 2004 me te 2005, kua piki ake nga mahi hinu me te hau i te tau XNUMX, i te wa i timata te SPDC ki te whakangao i ta ratou mara hau nui rawa atu o Awherika ki uta. I timata ratou i te kaupapa Gbaran/Ubie multibillion taara i roto i te roopu Gbarain/Ekpetiama. Na tenei i kawe mai te whai waahi o mua ki te uru mai o nga rauemi putea me nga kaupapa whanaketanga hanganga hapori rite ki nga rangatiratanga o Ekpetiama me Gbarain, tae atu ki a Agudama.

I waenganui i te tau 2005 i te pootitanga a Amananaowei i peia me te tau 2012 i te whakakorenga o te kooti i tana kuinitanga, ko nga mema o te hapori i whakahē i a ia me tana kuinitanga kaore rawa i mohio ko Amananaowei ia, no reira kare rawa ratou i whakarongo ki a ia. He maha nga mahi whakakeke ki a ia. No reira ko te whakatau a te kooti i huri i te tuunga ka huri noa i te whakahawea ki te kaiarahi. I tenei wa na te nuinga o te iwi Agudama. E tohe ana te tangata pono o te Amananaowei o mua kaore ratou i whiwhi i te mahi tahi a nga kaiwhakahaere o te hapori me o ratou kaiawhina i te wa i a ratau na reira kare ano ratou e tuku i a raatau.