Te noho tahi i runga i te whakaute me te mana o tetahi: nga taonga tuku iho o Nelson Madiba Mandela

Ko nga korero a Basil Ugorji, Kaihanga ICERM me te Perehitini, mo te oranga o Nelson Madiba Mandela

Tena koutou me nga Hararei hari!

Ko tenei wa hararei he wa e hui tahi ai nga whanau, hoa me nga hoa mohio ki te whakanui. Ko matou, i te International Centre for Ethno-Religious Mediation, e hiahia ana ki te hui tahi ki te whakarongo, ki te korero, ki te ako, ki te mohio me te tiri ki tetahi ki tetahi. Ka mihi matou ki a koe mo nga takoha katoa i mahia e koe ki te ICERM i tenei tau.

No na tata nei, ka mate tetahi o nga toa o te rautau 21, ko Nelson Madiba Mandela, ka hui katoa te ao ki te whakanui i ana taonga tuku iho. Hei tohu pono mo te takawaenga i waenganui i nga iwi, i nga iwi, i nga whakapono, i nga korero me te rangimarie, kua ako a Nelson Madiba Mandela ki a tatou kia mutu te whawhai me te tutu; me ako tatou ki te noho tahi i runga i te whakaute me te honore. Ko te karere a Madiba tetahi waahanga nui o te misioni o te International Center mo te Takawaenga Ethno-Religious.

Ko matou, pera i a Madiba, kua whakatau ki te whakatairanga i te ahurea o te rangimarie i waenga, i waenga, i roto hoki i nga roopu iwi me nga roopu whakapono ma te rangahau, te matauranga me te whakangungu, te korerorero tohunga, te korerorero me te takawaenga, me nga kaupapa whakautu tere. E pono ana matou ki te hanga i te ao hou e tohu ana i te rangimarie, ahakoa nga rereketanga o te ahurea, o te iwi me te whakapono. E tino whakapono ana matou ko te whakamahi i te takawaenga me te korerorero ki te aukati me te whakatau i nga tautohetohe a-iwi me nga whakapono i nga whenua huri noa i te ao te mea matua ki te hanga i te rongo mau tonu.

Hei wahanga o a matou kaha ki te whakakorikori me te whakauru i nga tangata i whakaatu mai i te hiahia ki ta matou kaupapa, me te koha motuhake mo te ao rangimarie, kua timatahia e matou te Nekehanga Ora. No reira ka tono ahau kia uru mai koe ki te kaupapa.

Mō te Nekehanga Noho Tahi:

Ko te Nekehanga Noho tahi he kaupapa hou o nga tangata e mau ana i te rangimarie e mohio ana ki te kotahitanga tangata i roto i nga iwi katoa, me te ngakau nui ki te tarai i te aputa i waenga i nga iwi, iwi, whakapono, whakaaro torangapu, ira tangata, reanga me nga iwi, i roto kia piki ake te whakaute, te manawanui, te whakaae, te maramatanga me te noho kotahitanga i te ao.

Ka hui tahi tatou ia marama ki te whakarongo, ki te korero, ki te ako, ki te mohio me te tiri ki tetahi ki tetahi. Ka whakarangatira ia mema i te roopu me te korero motuhake me te ahuatanga o te ahurea. Ka whakawhiwhia ki nga tangata katoa te whai waahi ki te korero mo tona ahuatanga me ona kare-a-roto, mo etahi kaupapa e pa ana ki a ia, tae atu ki nga take haumarutanga, kaupapa here, kaupapa here, pakanga, pakanga, whakatau pakanga, mana tangata, murunga hara, whanaungatanga ki waho, te rangimarie o te ao, te ohanga, te matauranga, te mahi, te whanau, te hauora, te manene, te pūtaiao me te hangarau.

Ka mahi matou i te whakarongo pukuaroha, a kaua e whakawa, e whakahe ranei i tetahi. Ko ta tatou whainga ko te mohio pono ki tetahi atu i mua i te rapu kia mohiohia; me te aro ki nga korero a tera atu, kaua ki ta tatou e korero a muri ake nei.

Ka whakanuia to tatou kanorau i runga i te tohu tohu ki nga toi tuku iho, nga waiata, nga kai me nga inu ka kawea mai e o tatou mema ki te hui noho tahi.

I roto i te wa poto, ko te tumanako ka wheakohia te hua whakareatanga o tenei nekehanga. Ma to awhina, ko te tumanako ka piki ake, ka horahia nga roopu o nga roopu Living Together Movement ki nga taone, ki nga whenua me nga whenua.

Tena koa rēhita i tenei ra ki to maatau paetukutuku. Ka whakatenatena ano matou ki a koe kia noho hei Tapena Puka me te timata i tetahi roopu Nekehanga Ora i to kura, hapori, taone, kawanatanga, kawanatanga ranei. Ka hoatu e matou ki a koe nga rauemi me nga whakangungu katoa e hiahia ana koe ki te timata i to roopu, me te awhina i a koe ki te haere. Tonoa ano o hoa me o hoa mahi ki te whakauru mai, ka horahia te korero. Te Nekehanga Noho Tahi Ko to tatou kanorau to tatou kaha me to tatou whakapehapeha!

Share

Tefito pā

Nga Karakia i Igboland: Te Kanorau, Te Whainga me te Whainga

Ko te karakia tetahi o nga ahuatanga ohaoha-hapori me nga paanga korekore ki te tangata ki nga waahi katoa o te ao. I te mea he tapu te ahua, ehara i te mea he mea nui te karakia ki te maarama ki te noho o tetahi taupori taketake engari he kaupapa here ano hoki i roto i nga ahuatanga o te iwi me te whanaketanga. He maha nga taunakitanga o mua me te iwi mo nga whakaaturanga rereke me nga whakaingoatanga o te ahuatanga o te haahi. Ko te iwi Igbo i te tonga o Nigeria, i nga taha e rua o te awa o Niger, ko tetahi o nga roopu ahurea kaipakihi pango nui rawa atu i Awherika, me te kaha o te whakapono whakapono e pa ana ki te whakawhanaketanga taumau me nga taunekeneke i roto i ona rohe tuku iho. Engari ko te whenua whakapono o Igboland kei te huri tonu. Tae noa ki te tau 1840, ko te tino whakapono o te Igbo he tangata whenua, he tikanga tuku iho ranei. I te iti iho i te rua tekau tau i muri mai, i te wa i timata ai te mahi mihinare Karaitiana ki taua takiwa, ka puta mai he ope hou hei whakatikatika i nga ahuatanga o te whakapono taketake o te rohe. Ka tipu haere te Karaitiana ki te iti ake i te mana o to muri. I mua i te rau tau o te Karaitiana i Igboland, ka ara ake a Ihirama me etahi atu whakapono iti ki te whakataetae ki nga karakia Igbo taketake me te Karaitiana. Ko tenei pepa e whai ana i te rereketanga o nga whakapono me tona whai tikanga ki te whanaketanga pai o Igboland. Ka kumea ana raraunga mai i nga mahi kua whakaputaina, i nga uiuinga me nga taonga toi. E tohe ana ka puta mai nga karakia hou, ka huri haere tonu te whenua whakapono Igbo ki te rerekee, ki te urutau ranei, mo te whakaurunga, mo te noho motuhake ranei i waenga i nga haahi o naianei me nga karakia ka puta ake, mo te oranga o te Igbo.

Share

Te hurihanga ki a Ihirama me te Ihiihi Iwi i Malaysia

He wahanga tenei pepa o te kaupapa rangahau nui ake e aro ana ki te aranga ake o te iwi Maori me te mana rangatira o Mareia. Ahakoa ko te pikinga o te iwi Maori he maha nga take, ka aro nui tenei pepa ki te ture hurihanga a Ihirama i Malaysia me te mea kua whakakaha ake te whakaaro o te mana rangatira o te iwi Malay. Ko Mareia he whenua iwi maha me nga whakapono maha i whiwhi motuhake i te tau 1957 mai i te Ingarangi. Ko nga Malays te roopu iwi nui rawa atu i nga wa katoa ki te whakaaro ko te haahi a Ihirama hei waahanga o to ratou tuakiri e wehe ana i a ratou mai i etahi atu iwi i kawea mai ki te whenua i te wa o te rangatiratanga o Ingarangi. Ahakoa ko Ihirama te haahi whai mana, ka whakaaetia e te Ture etahi atu karakia kia mahia marietia e nga iwi Maori ehara i te Mareia, ara nga iwi Hainamana me Inia. Heoi, ko te ture Ihirama e whakahaere ana i nga marena Mahometa i Mareia kua whakahau kia tahuri nga tauiwi ki Ihirama mena ka hiahia ratou ki te marena Mahometa. I roto i tenei pepa, e tohe ana ahau kua whakamahia te ture hurihanga a Ihirama hei taputapu whakapakari i te whakaaro o te iwi Maori o te iwi Maori i Malaysia. I kohia nga korero tuatahi i runga i nga uiuinga me nga Mahometa Malay kua marenatia ki nga tauiwi. Ko nga hua kua kitea ko te nuinga o nga tangata i uiuia Malay e whakaaro ana ki te huri ki Ihirama he mea nui kia rite ki ta te Hahi Ihirama me te ture a te kawanatanga. I tua atu, kare ano ratou e kite i te take e whakahe ai nga tauiwi ki te huri ki Ihirama, i te mea ka marenatia nga tamariki ka kiia he Marei e ai ki te Ture, e whai mana ana me nga mana. Ko nga whakaaro mo nga tauiwi kua huri ki Ihirama i ahu mai i nga uiuinga tuarua i whakahaerea e etahi atu tohunga. I te mea ko te Mahometa e hono ana ki te Mareia, he maha nga tauiwi i huri mai kua pahuatia o ratou tikanga o te whakapono me te tuakiri iwi, a ka pehia ki te awhi i te tikanga iwi Malay. Ahakoa he uaua te whakarereke i te ture hurihanga, ko nga korerorero i waenga i nga whakapono i roto i nga kura me nga rangai a-iwi te huarahi tuatahi hei whakatika i tenei raru.

Share