Nga Werohanga o te Marena Hanumi i Whakanuia e te Tukino Hanganga me nga Whare Tiati
He aha te mea i tupu? Tuhinga o mua ki te papā
I te Pipiri 6, 2012 i te takiwa o te 8:15 PM, ko Virginia, he wahine no te whenua o Awherika e korero ana i te reo Wīwī me te whaea o ana tamariki tokowha, i whakarite te ahua o te tutu i roto i te whare i muri i tana whiwhinga i nga tohutohu a nga kaimahi o nga momo umanga, ara, Office for Youth and Whānau ('Jugendamt'), Whakaruruhau mo nga Wahine Tukinohia ('Frauenhaus') me te Tari mo te Waowao ki te Tukino Whare ('Interventionsstelle gegen Gewalt in der Familie'). I whiua e Virginia te pereti me ta Marvin (= tana tane me tana tangata whenua o te Manapori Republic of 'Disgustyria', he whenua kei reira 'mana' te mana o te ture me te whakanui i nga tika me nga herekoretanga) kai tahi me te kaapu wai i runga i te papa o te ruma kai ka waea atu ki nga pirihimana ma te whakamahi i te nama ohorere. I te mea he tauhou a Virginia ki a Disgustyria (i nuku ia ki reira i muri i tana marenatanga ki a Marvin i tona whenua i Awherika i te tekau ma tahi marama ki muri), he iti noa tona mohiotanga ki te reo o te rohe - no reira, i awhina a Marvin i a ia ki te tuku korero tika ki te nga pirihimana, i te mea i tino mohio ia karekau ia i mahi he, a ma te noho mai o nga pirihimana ka awhina ki te whakaora i te noho o te whare.
I te taenga mai o nga pirihimana ki te whare, ko Virginia - i whai i nga 'tohutohu pai' i whakawhiwhia mai i nga tari kua whakahuahia i runga ake nei o Disgustyria - ka huri ke i tana korero me te tuku korero pohehe mo nga mahi pono ki nga pirihimana, ara i whakapaehia e ia a Marvin kua he pukuriri ki a ia, tae atu ki te tukino-a-tinana/ tutu. Ko te mutunga mai, ka whakahau nga pirihimana ki a Marvin kia whakareri i tana kete i roto i te 10 meneti, ka tukuna he ota aukati mo te wa tuatahi mo nga wiki e rua, i muri mai ka whakaroahia ki te wha wiki. Me hoatu e Marvin nga ki o te whare ki nga pirihimana, a, i haria a Virginia raua ko Marvin ki te teihana pirihimana tata mo te uiuinga mo nga mahi. I te teihana pirihimana, ka whakaparahako a Virginia i ana korero teka na te whakapae hee i a Marvin i toia e ia ona makawe ka whara tona mahunga.
Na te iti o tana mohio ki te reo o te rohe, i whakaritea te uiuinga a Virginia me te awhina a tetahi kaiwhakamaori reo Wīwī kua oatitia. Ko te mea kua mau a Virginia i te wiriwiri i tenei wa, no reira kare e taea te whara mahunga mena ka kumea e Marvin, (ko te 'whakaeke') ona makawe. Ka huri a Virginia i tana korero ma te whakamarama he pohehe ia ki te patai a nga pirihimana ('wareware' i te mea i uiuia ia me te awhina o tetahi kaiwhakamaori oati), i te mea kaore ia i te mohio ki te reo o te rohe me tana korero ki a ratou kaore i toia e ia ona makawe, ka panaia a Marvin ki roto i te whare, ka whiua tona mahunga ki te pakitara, ka mate i te mamae nui o te upoko ka tono kia haria ma te waka tūroro. ki te hōhipera e whai ake nei mo te tirotiro hauora. He kino te putanga o tenei whakamatautau hauora, ara KORE i kitea e te rata tirotiro tetahi o nga whara o te mahunga e kii teka ana - karekau he mea ka kitea, karekau hoki e tautokohia ana e te rua x-Rays. He kino nga hua o enei whakamatautau nui.
Ahakoa enei taupatupatu me nga korero teka i roto i tana korero, i mau tonu te ota aukati - i panaia a Marvin ki waho i te tiriti. I tohe a Virginia ki te wehe atu i te kaainga me te whakauru ki roto i te Whare Whakaruruhau mo nga wahine i tukinotia kua tukuna he 'tiaki' ki a ia me ana tamariki tokowha i etahi ra i mua atu, mena 'me tupu tetahi mea kino ki te kainga'.
Inaianei - i muri tata ki te rima tau o nga mahi ture huakore me te mamae o te hinengaro, Marvin
- kua tino ngaro te hononga ki ana tamariki tokowha (e rua o ratou, ko Antonia raua ko Alexandro, e ono noa nga wiki te pakeke i te wa i whakaritea e Virginia te ahua o te tutu o te whare) kaore nei i te mohio ki to ratau papa, ka kaha ki te tipu hei haurua- pani mo te kore take;
- kua kitea e te kooti o te whanau te hara mo te whakakino i te marena;
- kua ngaro tana mahi utu nui;
- ahakoa tana whakapau kaha ki te korerorero ki tana hoa wahine o mua, ahakoa na roto i te wawaotanga a nga 'tuatoru-kore-kore', ki te kimi i tetahi otinga pai mo a raua tamariki tokowha kei te noho mokemoke mai i tana o mua i te mea e 'tiakina ana' e ia. ko nga umanga kua whakahuahia ake nei, kaore e whakaae ki tetahi o enei hononga, na reira kei te kaha tonu, kei te hiahia hoki ki te whakakaha i te pakanga;
- e mate ana i te tutu o te hanganga me te horapa whanui kuare me nga ngoikoretanga i roto i te punaha ture, e kii tonu ana ko nga tane te 'whakakino me te whakaheke i nga papa ki te 'Kari ATM' e akiaki ana i a raatau ki te whakatutuki i nga herenga tautoko whanau nui kaore he waahi mo te nga hononga auau ki ana tamariki.
Nga Korero o tetahi ki tetahi – Me pehea te mohio o ia tangata ki te ahuatanga me te aha
Ko nga korero a Virginia – Ko ia te raruraru.
tūnga: He wahine pai ahau, he whaea pai hoki, a ko ahau te patunga o te tutu whare.
Ngā Whakauru:
Haumaru / Haumarutanga: Ua faarue au i to ’u fenua i Afirika no to ’u here i ta ’u tane faaipoipo-apî-hia e ma te mana‘o e e faaturahia e e haapaohia vau ma te tura mai te hoê vahine tei mau i to ’na mau tiaraa atoa. I tumanako ano ahau ki te tuku i te wa pai mo aku tamariki. Kaua tetahi wahine e pa ki te tutu i roto i te whare, me te mataku mo tona oranga i te wa e marenatia ana ki te tangata ka puta he mahi nanakia. Me whakaute nga tika o nga wahine, kei te koa ahau i kitea e au nga umanga i Disgustyria e tino whai pakiaka ana ki roto i te hapori me te whakapau kaha ki te tiaki i nga whaea me nga tamariki mai i a raatau tane whakatoi me te pukuriri.
Nga Hiahia Ahuru: I roto i te faaipoiporaa e o Marvin, ua mana‘o vau e tei roto vau i te fare auri. He hou ahau ki Disgustyria, kaore au i mohio ki te reo me nga tikanga o te rohe. I whakaaro ahau ka taea e au te whakawhirinaki ki taku tane, ehara i te mea. Ua niuhia to ’u tiaturi ia ’na i nia i ta ’na mau parau fafau haavare a ora noa ’i mâua i Afirika hou mâua i faaipoipo ai. Hei tauira, kare ia i whakaae kia hono atu ahau ki etahi atu o Awherika kua noho ki konei mo etahi wa kua roa. I tohe a Marvin me noho noa ahau ki te kainga, kia mau tonu te aro o te mahi 'whare wahine' me te 'whaea', na te mea he wahine horoi ahau. Kare hoki ia i whakaae ki te whakarato i tetahi tahua moni mo te whare ka taea e au te whakamahi me te kore e patai atu ki a ia mo nga kaupapa matua….Kaore au i whakaaetia ki te hoko i tetahi tae whao ngawari. I huna ano e ia tana utu. Kore rawa ia i pai ki a au, kaore e taea te korero ki a ia i runga i te reo noa - ka hamama tonu ia ki a au me nga tamariki. Ki taku whakaaro he tangata rawe ia ki te whawhai i te kore o te noho pai ki roto i tona kainga me tona whanau. Ehara ia i te papa pai mo ana tamariki i te mea kaore ia i te kaha ki te whakaatu kare-a-roto me te mohio ki o raatau hiahia.
Te Whainga / Uara Whanau: Ko taku moemoea tonu kia noho he whaea me te whai tane i te wa e noho tahi ana hei whanau i raro i te tuanui kotahi. I hiahia ano ahau kia uru ki roto i te whanau whanui, engari he tangata ke, he wahine no Afirika, ka mahara tonu ahau kaore te whanau o Marvin e whakaute i ahau hei hoa rite. Ki taku whakaaro he tino pukumahi tona whanau, he kuiti te whakaaro, na reira kei te whakaatu i te ahua kaikiri ki ahau. No reira, i pakaru taku moemoea mo te 'whānau whanui' mai i te timatanga.
Te whakaaro whaiaro / whakaute: I marena ahau ki a Marvin no te mea i aroha ahau ki a ia, a ka koa ahau ki te marena me te neke me taku tane ki tona whenua i ahu mai i te marama o Hune 2011. Me whakaute ahau hei wahine me te whaea i wehe atu i tona whenua ki te noho. me te tane me te hunga e pa ana ki nga wero katoa o te manene i tetahi whenua hou me te whakaoti i nga tikanga rereke. Kei te pirangi ahau ki te whakarato i te oranga me te pumau mo aku tamariki ma te maatauranga pai hei awhina i a raatau ki te rapu mahi pai a muri ake nei. Ka tika hoki kia whakanuia aku tamariki – ehara a Marvin i te papa pai, nana i tukino i a ratou.
Te Korero a Marvin – Ko ia (ko tana 'ahua') me nga whakahaere kino/te tutu hanganga te raruraru.
tūnga: Kei te pirangi au kia noho tika ahau i runga i nga korero o raro - me mau tonu nga tika taketake.
Ngā Whakauru:
Haumaru / Haumarutanga: Me noho haumaru ahau i roto i toku whare, me toku ngakau tapatahi me te pono o toku whanau me whakautehia e nga tari kawanatanga, tae atu ki nga pirihimana. I roto i te whenua manapori, kaua te tangata e tukinotia me te whiu nui na runga i nga whakapae teka me te teka. Ko nga tane me nga wahine he tangata e rite ana nga mana me nga herenga….Ko te timata i te 'pakanga' ki nga tane me nga papa i raro i te maru whakapae o te 'whakatikatika' me te whakaaro o te tangata ko te tangata tonu te 'whakakino', a ko nga wahine tonu te mate kare nga tangata whakatoi e pupuri wai, a, kei tawhiti atu i te pono. Karekau e tautoko i te whakaaro o te 'mana taurite mo nga tane me nga wahine'….
Nga Hiahia Ahuru: He tangata whanau ahau e pirangi ana ahau ki te noho tahi me aku tamariki i ia ra ki te whakapumau i nga hononga kare-a-roto e mau tonu ana. Ko te whai waahi kaha ki o ratau oranga me te noho hei tauira mo ratou ko tetahi mea e tumanako ana ahau. I hanga e ahau he whare mo ratou, a me noho ratou ki ahau, e kite ai to ratou whaea i a ratou i nga wa katoa e hiahia ai ia. Kaua nga tamariki e mamae no te mea kaore o ratau matua i kaha ki te noho tahi i runga i te whakaute hei tane me te wahine. Eita roa ’tu vau e faaere i ta ’u mau tamarii i te farereiraa i to ratou mama.
Te Whainga / Uara Whanau: Ua fanauhia vau e ua paari i roto i te hoê oire iti i te pae apatoa o Disgustyria i roto i te hoê utuafare e pae tamarii. Ko nga uara Karaitiana me te mohiotanga tuku iho o te whanau, ara, te papa, te whaea me nga tamariki, he uara e kitea ana i roto i te tino hanganga o toku ahua. Ko te ngaro o te whanau na roto i enei mahi whakatoi me te mahi kino he tino kino, he tino ohorere. Karekau oku matua i te mohio ki a raua mokopuna….Kei te maaharahara ahau mo te oranga hinengaro o aku tamariki tokowha, me mohio ratou no hea ratou – no ratou te tika ki te whakapā atu ki o ratou koroua, whaea keke, matua keke, me nga whanaunga. Ki taku whakaaro he mea nui te mohio ki o raatau pakiaka mo te whanaketanga hinengaro hauora. He aha te ahua o nga uara (whānau) ka whanakehia e aku tamariki ki te kore ratou e whai waahi ki te wheako i te whanau pono me te tupu ake hei haurua pani? Kei te tino awangawanga ahau mo te heke mai o aku tamariki.
Te Hiranga Whaiaro / Whakaute: Me kaha ahau ki te whakawhirinaki ki runga i nga ture o te whanau me te punaha whakahaere o te whakawa. Ko nga mana matua me nga herekoretanga, tae atu ki nga tika o te tamaiti, e tino whakahaerehia ana e a) te ture ture a Disgustyria, b) te Huihuinga a te Pakeha mo nga Tika Tangata, c) te UN Charter of Human Rights, d) UN Convention on the Rights of the Child. He uaua ki ahau te mohio he aha te take ka warewarehia tonutia enei tikanga, karekau he huarahi hei whakamana. E hiahia ana ahau kia whakanuia ahau i roto i taku hiahia ki te whai waahi kaha ki te oranga o aku tamariki tokowha. Kei te pirangi au ki te whai hononga maha me te kore here ki a ratou, me te hiahia ahau ki te whakarato i te tautoko moni e hiahiatia ana ki a ratou i nga wahanga katoa o te ao. E hiahia ana ahau kia whakautehia aku kupu, kia mohiohia e nga roopu katoa e whai waahi ana, a, kaore au i te kiihia, ka hamenehia ko ahau 'te kaitukino', ina ka marama nga taunakitanga katoa i te ritenga ke atu. Me whakaute nga korero me te mana o te ture.
Kaupapa Takawaenga: Matauranga Take Takawaenga i hangaia e Martin Harrich, 2017
