လုပ်ဆောင်မှုတွင် ရှုပ်ထွေးမှု- မြန်မာနိုင်ငံနှင့် နယူးယောက်ရှိ ဘာသာပေါင်းစုံ ဆွေးနွေးပွဲနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှု

နိဒါန္း

ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေးအသိုက်အဝန်းအတွက် ၎င်းသည် ယုံကြည်ချက်အသိုင်းအဝိုင်းများကြားနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း ပဋိပက္ခများဖြစ်ပေါ်စေရန် ပေါင်းစပ်ထားသော အချက်များစွာ၏ အပြန်အလှန်အကျိုးသက်ရောက်မှုကို နားလည်ရန် အရေးကြီးပါသည်။ ဘာသာတရား၏ အခန်းကဏ္ဍနှင့် ပတ်သက်၍ ရိုးရှင်းသော ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်းသည် တန်ပြန်အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေပါသည်။

အမေရိကန်တွင် ဤမှားယွင်းသော ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာချက်သည် ISIS နှင့် ဘာသာရေးလူနည်းစုများအပေါ် ဖိနှိပ်မှုများနှင့် ပတ်သက်၍ မီဒီယာတွင် ထင်ဟပ်နေသည်။ နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ကြားနာပွဲများတွင် (မကြာသေးမီက ၂၀၁၆ ခုနှစ် ဇွန်လ) တွင် pseudo-experts များအား အမျိုးသားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များရှေ့တွင် စကားပြောဆိုရန် အခွင့်အရေးပေးထားသည်။ “Fear Inc” ကဲ့သို့သော လေ့လာမှုများက ကုလသမဂ္ဂသို့ ရောက်ရှိသည့်တိုင် အဆိုပါ “ကျွမ်းကျင်မှု” ကို မီဒီယာနှင့် နိုင်ငံရေးအသိုင်းအဝန်းတွင် မြှင့်တင်ရန်အတွက် နိုင်ငံရေးလက်ယာယိမ်းအဖွဲ့သည် တတ်သိပညာရှင်များကွန်ရက်ကို ချဲ့ထွင်နေပုံကို ဆက်လက်သရုပ်ပြနေသည်။

ဥရောပနှင့် အမေရိကန်တွင်သာမက ကမ္ဘာ့အခြားနေရာများတွင်ပါ ဖောက်ပြန်မှုနှင့် မျက်ကန်းမျိုးချစ်အမြင်များဖြင့် လူထုဟောပြောချက်သည် ပိုမိုညစ်ညမ်းလာသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ တောင်အာရှနှင့် အရှေ့အာရှတွင် အစ္စလာမ်ကြောက်မုန်းတီးစိတ်သည် မြန်မာ/မြန်မာ၊ သီရိလင်္ကာနှင့် အိန္ဒိယတို့တွင် အထူးသဖြင့် အဖျက်သဘောဆောင်သော နိုင်ငံရေးအင်အားစု ဖြစ်လာသည်။ ပဋိပက္ခ၊ အငြင်းပွားမှုများ သို့မဟုတ် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ 'အနောက်တိုင်း' အတွေ့အကြုံကို အခွင့်ထူးမခံဘဲ သုတေသီများအတွက် အရေးကြီးပါသည်။ အမျိုးသားရေးဝါဒီ သို့မဟုတ် အခြားနိုင်ငံရေး အကျိုးစီးပွားများမှလည်း ပြန်ပေးဆွဲခံရနိုင်သည့် အခြားဘာသာရေးထုံးတမ်းများကို ချန်လှပ်ထားရန် အာဗြဟံဘာသာသုံးပါးကို အခွင့်ထူးမခံရန် အညီအမျှ အရေးကြီးပါသည်။

ပဋိပက္ခနှင့် ကြောက်မက်ဖွယ် ခြိမ်းခြောက်မှုတို့ကို အစစ်အမှန်အဖြစ် ရှုမြင်ပြီး ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေသဖြင့်၊ အများသူငှာ ဟောပြောချက်နှင့် ပြည်သူ့မူဝါဒကို လုံခြုံအောင်ပြုလုပ်ခြင်းသည် ဘာသာရေးအယူဝါဒ၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို လွဲမှားသောအမြင်သို့ ဦးတည်သွားစေနိုင်သည်။ အချို့သော ဖျန်ဖြေသူများသည် ယဉ်ကျေးမှုများ ထိပ်တိုက်တွေ့ခြင်း သို့မဟုတ် တစ်ဖက်တွင် လောကီရေးရာနှင့် ဆင်ခြင်တုံတရားနှင့် ဘာသာရေးနှင့် အခြားတစ်ဖက်တွင် အသုံးမကျသော ဆန့်ကျင်ဘက်များအကြား မရှိမဖြစ်လိုအပ်သော ဆန့်ကျင်မှုတစ်ခု၏ အသိစိတ် သို့မဟုတ် မသိစိတ်တွင် စာရင်းသွင်းနိုင်သည်။

လူကြိုက်များသော လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ဟောပြောချက်၏ ရှုပ်ထွေးမှုများနှင့် အတုအယောင် ဒွိဟများကို မသုံးဘဲ၊ ခံယူချက်၊ ဆက်သွယ်ရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းစဉ်များတွင် “ဘာသာရေး” တန်ဖိုးများ၏ အခန်းကဏ္ဍကို ဘောင်ခတ်ထားသော “ဘာသာရေး” တန်ဖိုးများကို နားလည်ရန် မည်သို့မျှ ဆန်းစစ်နိုင်မည်နည်း။

Flushing Interfaith Council ၏ ပူးတွဲတည်ထောင်သူအနေဖြင့် အခြေခံလူတန်းစား ဘာသာပေါင်းစုံ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများတွင် လူမှုရေးတရားမျှတမှု နှစ်ပေါင်းများစွာ လုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး၊ New York City တွင် မတူညီသော ဘာသာပေါင်းစုံ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု ပုံစံများကို စစ်ဆေးရန် အဆိုပြုပါသည်။ UN Programs for Burma Task Force ၏ ဒါရိုက်တာအနေဖြင့် ဤပုံစံများသည် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် တောင်အာရှရှိ အထူးသဖြင့် အခြားသော ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာများသို့ လွှဲပြောင်းပေးနိုင်ခြင်း ရှိ၊ မရှိ စုံစမ်းစစ်ဆေးရန် အဆိုပြုပါသည်။

လုပ်ဆောင်မှုတွင် ရှုပ်ထွေးမှု- မြန်မာနိုင်ငံနှင့် နယူးယောက်ရှိ ဘာသာပေါင်းစုံ ဆွေးနွေးပွဲနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှု

ဥရောပနှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင်သာမက ကမ္ဘာ့အခြားနေရာအများအပြားတွင် ဖောက်ပြန်မှုနှင့် မျက်ကန်းမျိုးချစ်အမြင်များကြောင့် လူထုဟောပြောချက်သည် ပို၍ပို၍ညစ်ပတ်လာသည်။ ဤစာတမ်းတွင် ဆွေးနွေးမည့် ဥပမာအားဖြင့် အရှေ့တောင်အာရှတွင် အစ္စလာမ်ကြောက်ရောဂါသည် မြန်မာ/မြန်မာနိုင်ငံတွင် အထူးအဖျက်စွမ်းအားများ ဖြစ်လာသည်။ ထိုနေရာတွင် ယခင်စစ်အာဏာရှင်စနစ်၏ အစိတ်အပိုင်းများနှင့်အတူ အစွန်းရောက်ဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းကြီးများက ဦးဆောင်သည့် ပြင်းထန်သော အစ္စလမ်မုန်းတီးရေးလှုပ်ရှားမှုသည် ရိုဟင်ဂျာမွတ်ဆလင်လူနည်းစုများကို နိုင်ငံမဲ့အဖြစ်နှင့် ကင်းကွာစေခဲ့သည်။

နယူးယောက်နှင့် ကုလသမဂ္ဂ ပရိုဂရမ် ဒါရိုက်တာအဖြစ် Burma Task Force တွင် သုံးနှစ်ကြာ အလုပ်လုပ်ခဲ့သည်။ Burma Task Force သည် မွတ်ဆလင်အမေရိကန်လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ပဏာမခြေလှမ်းဖြစ်ပြီး ရပ်ရွာအဖွဲ့ဝင်များအား စည်းရုံးခြင်း၊ ကျယ်ပြန့်သော မီဒီယာလုပ်ငန်းတွင် ပါဝင်ခြင်းနှင့် မူဝါဒချမှတ်သူများနှင့် တွေ့ဆုံခြင်းများမှတဆင့် ရိုဟင်ဂျာများ၏ လူ့အခွင့်အရေးအတွက် ထောက်ခံအားပေးသည့် လှုံ့ဆော်မှုဖြစ်သည်။ ဤစာတမ်းသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် လက်ရှိ ဘာသာပေါင်းစုံ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု အခြေအနေအား ဆုပ်ကိုင်ထားရန်နှင့် တရားမျှတသော ငြိမ်းချမ်းရေးကို ဖန်တီးရန် ၎င်း၏ အလားအလာကို အကဲဖြတ်ရန် ကြိုးပမ်းချက်ဖြစ်သည်။

နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဦးဆောင်တဲ့ မြန်မာအစိုးရသစ် တက်လာတဲ့ ၂၀၁၆ ခုနှစ် ဧပြီလမှာ ပေါ်လစီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး အတွက် မျှော်လင့်ချက်သစ်တွေ အမှန်တကယ် ရှိနေပါတယ်။ သို့သော်လည်း ၂၀၁၆ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း သွားလာခွင့် တားမြစ်ခံထားရသော ရိုဟင်ဂျာ ၁ သန်းကို နိုင်ငံသားအခွင့်အရေးများ ပြန်လည်ပေးအပ်ရန် တိကျသေချာသော ခြေလှမ်းများ မရှိခဲ့ပေ။ (Akbar၊ 2016) သိန်းနှင့်ချီသော အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီးနှင့် ကလေးများသည် IDP နှင့် ဒုက္ခသည်စခန်းများသို့ ရွှေ့ပြောင်းခံခဲ့ရသည်။ ကုလသမဂ္ဂ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ်ဟောင်း ကိုဖီအာနန် ဦးဆောင်သော အကြံပေးကော်မရှင်ကို ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ခေါ်ဆိုသည့် ရှုပ်ထွေးသော အခြေအနေများကို စစ်ဆေးရန် ၂၀၁၆ ခုနှစ် သြဂုတ်လတွင် ကော်မရှင်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့သော်လည်း ကော်မရှင်တွင် ရိုဟင်ဂျာ အဖွဲ့ဝင်များ မပါဝင်ပေ။ တချိန်တည်းမှာပင် နိုင်ငံတဝှမ်းရှိ အခြားသော ပြင်းထန်ပြီး ရေရှည် လူမျိုးရေး ပဋိပက္ခများကို ဖြေရှင်းရန်အတွက် အမျိုးသား ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်ကို ခေါ်ယူထားသော်လည်း ရိုဟင်ဂျာ လူနည်းစုများ မပါဝင်ပေ။ (ဦးမြင့် 2016)

အထူးသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားပါက ဗဟုဝါဒကို ဝိုင်းရံထားချိန်တွင်၊ ဘာသာပေါင်းစုံ ဆက်ဆံရေးသည် ဒေသအဆင့်အပေါ် မည်သို့သက်ရောက်မှုရှိသနည်း။ အစိုးရသည် ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းရေး အရိပ်အယောင်များ စတင်ပြသလာသောအခါ မည်သို့သော လမ်းကြောင်းများ ထွက်ပေါ်လာသနည်း။ ပဋိပက္ခအသွင်ပြောင်းရာတွင် မည်သည့်အသိုင်းအဝိုင်းက ဦးဆောင်နေသနည်း။ ဘာသာပေါင်းစုံ ဆွေးနွေးပွဲသည် ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှုသို့ လမ်းကြောင်းပြောင်းသွားသလား၊ သို့မဟုတ် ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်ရေးနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးဆိုင်ရာ အခြားပုံစံများ ရှိပါသလား။

ရှုထောင့်မှမှတ်စုတစ်ခု- နယူးယောက်စီးတီးရှိ မွတ်ဆလင်အမေရိကန်တစ်ဦးအနေဖြင့် ကျွန်ုပ်၏နောက်ခံသည် ဤမေးခွန်းများကို နားလည်ပြီး ဘောင်သွင်းပုံအပေါ် သက်ရောက်မှုရှိသည်။ Islamophobia သည် 9/11 USA နောက်ပိုင်းတွင် နိုင်ငံရေးနှင့် မီဒီယာဟောပြောချက်အပေါ် ကံဆိုးစွာသက်ရောက်မှုရှိခဲ့သည်။ ပဋိပက္ခနှင့် ကြောက်မက်ဖွယ် ခြိမ်းခြောက်မှုများ၏ အစစ်အမှန်နှင့် ဆက်လက်ဖြစ်ပေါ်နေသော ခြိမ်းခြောက်မှုများနှင့်အတူ၊ အများသူငှာ ဟောပြောချက်နှင့် ပြည်သူ့မူဝါဒကို လုံခြုံအောင်ပြုလုပ်ခြင်းသည် ဘာသာရေးအယူဝါဒ၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို လွဲမှားစွာ အကဲဖြတ်ခြင်းသို့ ဦးတည်သွားစေနိုင်သည်။ သို့သော် အကြောင်းရင်းတစ်ခုဖြစ်သော-အစ္စလာမ်ဘာသာအစား လူမှုရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာအချက်များ အများအပြားသည် ယုံကြည်ချက်အသိုင်းအဝိုင်းများကြားနှင့် လူ့အဖွဲ့အစည်းအတွင်း ပဋိပက္ခများဖြစ်ပေါ်စေသည်။ ဘာသာရေးအဆုံးအမများ၏ အခန်းကဏ္ဍနှင့် ပတ်သက်၍ ရိုးရှင်းသော ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုသည် အစ္စလာမ် သို့မဟုတ် ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် ပတ်သက်သည် သို့မဟုတ် အခြားဘာသာတရားတစ်ခုခုအတွက် ဆန့်ကျင်ဘက်အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေသည်။ (ဂျယ်ရီဆင်၊ ၂၀၁၆)

ဤစာတမ်းတိုတွင် မြန်မာဘာသာပေါင်းစုံ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု၏ လက်ရှိခေတ်ရေစီးကြောင်းကို ဆန်းစစ်ခြင်းဖြင့် စတင်ရန် အဆိုပြုကာ၊ ထို့နောက် နယူးယောက်မြို့၌ ဘာသာပေါင်းစုံ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု ပုံစံများကို အကျဉ်းချုံးကြည့်ရှုကာ နှိုင်းယှဉ်မှုနှင့် ရောင်ပြန်ဟပ်မှု ပုံသဏ္ဍာန်အဖြစ် ကမ်းလှမ်းထားသည်။

လောလောဆယ်တွင် မြန်မာနိုင်ငံမှ ရရှိနိုင်သော ကိန်းဂဏန်း အချက်အလက် အနည်းငယ်သာ ရှိသေးသောကြောင့် ဤပဏာမ လေ့လာမှုသည် ဆောင်းပါးများနှင့် အွန်လိုင်း အစီရင်ခံစာများမှ အတည်ပြုထားသော မတူကွဲပြားသော လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များနှင့် စကားပြောဆိုမှုများအပေါ် အခြေခံသည်။ ရုန်းကန်နေရသော မြန်မာအသိုင်းအ၀ိုင်းအား ကိုယ်စားပြုပြီး ပါဝင်ဆောင်ရွက်သူ နှစ်ဦးစလုံးသည် ဤအမျိုးသားများနှင့် အမျိုးသမီးများသည် အားလုံးပါဝင်သည့်သဘောဖြင့် အနာဂတ်ငြိမ်းချမ်းရေးအိမ်တော်၏ အခြေခံအုတ်မြစ်ကို တိတ်တဆိတ် တည်ဆောက်နေကြသည်။

မြန်မာနိုင်ငံရှိ နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်များ- နှစ်ရာတစ်ရာ မိတ်သဟာယဖွဲ့ခြင်း။

၁၈၁၃ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန် နှစ်ခြင်းဆရာ အဒိုနီရမ်နှင့် အန်းယုဒသန်တို့သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် အခြေချနေထိုင်ပြီး အကျိုးသက်ရောက်စေရန် ပထမဆုံးသော အနောက်တိုင်းသာသနာပြုများ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ Adoniram သည် ဗမာဘာသာစကား အဘိဓာန်ကို ပြုစုပြီး သမ္မာကျမ်းစာကို ဘာသာပြန်ပါသည်။ ဖျားနာခြင်း၊ ထောင်ကျခြင်း၊ စစ်ပွဲများနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်အများစုကြား စိတ်ဝင်စားမှုကင်းမဲ့နေသော်လည်း ယုဒသန်သည် အနှစ်လေးဆယ်ကျော်ကာလအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံတွင် ထာဝရနှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်အသင်းတော်ကို ထူထောင်နိုင်ခဲ့သည်။ အဒေါနိရမ်ကွယ်လွန်ပြီး အနှစ်သုံးဆယ်အကြာတွင် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ခရစ်ယာန်အသင်းတော် ၆၃ ခု၊ သာသနာပြု ၁၆၃ ဦး၊ နှစ်ခြင်းခံသူ ၇၀၀၀ ကျော်ရှိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံသည် အမေရိကန်နှင့် အိန္ဒိယပြီးလျှင် ကမ္ဘာပေါ်တွင် နှစ်ခြင်းဆရာများ တတိယအများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်သည်။

Judsons က သူတို့သည် “ဗုဒ္ဓဘာသာကို ဆန့်ကျင်ခြင်းမဟုတ်ဘဲ ဧဝံဂေလိတရားကို ဟောရန် ရည်ရွယ်သည်” ဟုဆိုခဲ့သည်။ သို့သော် သူတို့၏ သိုးစု အများစုသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် အများစုထက် သာ၍ နတ်ကိုးကွယ်သော မျိုးနွယ်များမှ လာကြသည်။ အထူးသဖြင့်၊ ဓမ္မဟောင်းကို သံယောင်လိုက်ပုံရသည့် ရှေးထုံးတမ်းစဉ်လာများစွာဖြင့် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခံခဲ့ရသော လူနည်းစု ကရင်လူမျိုးများမှ ဘာသာကူးပြောင်းသူများသည် လာကြသည်။ သူတို့၏ ဗျာဒိတ်တော် ထုံးတမ်းစဉ်လာများက သူတို့ကို ကယ်တင်ရန် သွန်သင်ခြင်းနှင့်အတူ ကြွလာမည့် မေရှိယကို လက်ခံရန် ပြင်ဆင်ထားကြသည်။

ယုဒသန်သည် မြန်မာဘာသာပေါင်းစုံ ဆက်ဆံရေးတွင် တည်ရှိသည်။ ယနေ့ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ယုဒသန် သုတေသနစင်တာသည် မတူကွဲပြားသော ပညာရှင်များ၊ ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များနှင့် ကျွန်ုပ်တို့၏ လူ့အဖွဲ့အစည်း ပိုမိုကောင်းမွန်လာစေရန် လက်ရှိပြဿနာများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် ဆွေးနွေးမှုများနှင့် လုပ်ဆောင်ချက်များ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေရန်အတွက် ပလပ်ဖောင်းတစ်ခုအဖြစ် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။ ၂၀၀၃ ခုနှစ်မှစတင်၍ JRC သည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ၊ မွတ်ဆလင်များ၊ ဟိန္ဒူနှင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်များ ပေါင်းစည်းကာ "ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှု၊ အပြန်အလှန်နားလည်မှု၊ အပြန်အလှန်ယုံကြည်မှု၊ အပြန်အလှန်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ တည်ဆောက်ရန်" ဖိုရမ်များကို ဆက်တိုက်ကျင်းပခဲ့သည်။ (သတင်းနှင့် လှုပ်ရှားမှုများ၊ ဝဘ်ဆိုဒ်)

ဖိုရမ်တွေမှာလည်း လက်တွေ့ကျတဲ့ ရှုထောင့်တွေ ရှိတတ်တယ်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ 2014 ခုနှစ်တွင် Center သည် ယုံကြည်ခြင်းပေါင်းစုံ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ 19 ဦးအား သတင်းထောက်များဖြစ်ရန် သို့မဟုတ် မီဒီယာအေဂျင်စီများအတွက် အရင်းအမြစ်အဖြစ် ဆောင်ရွက်ပေးရန် ပြင်ဆင်ခြင်းသင်တန်းကို ကျင်းပခဲ့ပါသည်။ ဩဂုတ်လ ၂၈ ရက်၊ ၂၀၁၅ တွင် ဆရာနှင့်ကျောင်းသား ၁၆၀ ကျော်သည် ITBMU (အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာထေရဝါဒဗုဒ္ဓသာသနာပြုတက္ကသိုလ်) နှင့် MIT (Myanmar Institute of Theology) အကြား “A Critical Appraisal of Reconciliation from Buddhist and Christian perspectives” ဟူသော ဆောင်ပုဒ်ဖြင့် ပါဝင်ဆွေးနွေးခဲ့ပါသည်။ ဤဆွေးနွေးပွဲသည် လူမှုအသိုက်အဝန်းများအကြား အပြန်အလှန်နားလည်မှု ပိုမိုနက်ရှိုင်းစေရန် ဒီဇိုင်းထုတ်ထားသော တတိယမြောက်စီးရီးဖြစ်သည်။

အဆိုပါ 20 အများစုသည်th ရာစုနှစ်များစွာတွင် မြန်မာနိုင်ငံသည် ဗြိတိသျှကိုလိုနီအစိုးရမှ ချမှတ်ထားသော ပညာရေးပုံစံကို လိုက်နာခဲ့ပြီး ၁၉၄၈ ခုနှစ် လွတ်လပ်ရေးရသည်အထိ အများစု ကျင့်သုံးခဲ့သည်။ လာမည့်ဆယ်စုနှစ်များစွာအတွင်း ကြီးကြီးမားမား ပြည်သူပိုင်သိမ်းပြီး ဆင်းရဲနွမ်းပါးသော ပညာရေးစနစ်သည် မြန်မာလူမျိုးအချို့ကို လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုဖြင့် ခွဲခြားဆက်ဆံခဲ့သော်လည်း အထူးသဖြင့် အထက်တန်းလွှာအုပ်စုများအတွက် ကြံ့ကြံ့ခံနိုင်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ၁၉၈၈ ခုနှစ် ဒီမိုကရေစီ လှုပ်ရှားမှု အပြီးတွင် ကျောင်းသား ဖိနှိပ်မှု ကာလ ကြာရှည်စွာ ကာလအတွင်း အမျိုးသား ပညာရေး စနစ်ကို အကြီးအကျယ် ဖျက်ဆီး ခဲ့သည်။ ၁၉၉၀ ပြည့်လွန်နှစ်များအတွင်း တက္ကသိုလ်များသည် အနည်းဆုံးငါးနှစ်ကြာပိတ်ခဲ့ပြီး အခြားအချိန်များတွင် စာသင်နှစ်ကို တိုတောင်းခဲ့သည်။

1927 ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်ချိန်မှစ၍ JRC ၏ မိခင်အဖွဲ့အစည်း Myanmar Institute of Theology (MIT) သည် ဓမ္မပညာဘွဲ့အစီအစဉ်များကိုသာ ကမ်းလှမ်းခဲ့ပါသည်။ သို့သော် ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်တွင် နိုင်ငံ၏စိန်ခေါ်မှုများနှင့် ပညာရေးလိုအပ်ချက်များကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် စာသင်ကျောင်းသည် မွတ်စလင်များနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များသာမက ခရစ်ယာန်များကိုပါ ဆွဲဆောင်နိုင်သည့် လစ်ဘရယ်အနုပညာဘွဲ့ (BARS) ဟုခေါ်သည့် Liberal Arts Programme ကို စတင်ခဲ့သည်။ ဤအစီအစဉ်ကို MAID (ဘာသာပေါင်းစုံလေ့လာရေးနှင့် ဆွေးနွေးမှု) အပါအဝင် အခြားသော ဆန်းသစ်တီထွင်သော ပရိုဂရမ်များစွာဖြင့် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့ပါသည်။

Rev. Karyn Carlo သည် မြန်မာနိုင်ငံ ရန်ကုန်မြို့အနီးရှိ Pwo Karen Theological Seminary တွင် 2016 နှစ်လယ်ပိုင်းတွင် လပေါင်းများစွာကြာအောင် တရားဟောဆရာ၊ ဆရာနှင့် နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်သာသနာပြုအဖြစ် အငြိမ်းစားယူခဲ့ပြီး နယူးယောက်မြို့ရဲမှူးဖြစ်သည်။ (Carlo၊ 2016) မြန်မာဘာသာဗေဒ စာသင်ကျောင်းမှ ကျောင်းသား ၁,၀၀၀ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက သူမ၏ စာသင်ကျောင်းသည် ငါးပုံတစ်ပုံ အရွယ်အစားရှိပြီး ၁၈၉၇ ခုနှစ်တွင် “ကရင်အမျိုးသမီး ကျမ်းစာကျောင်း” အဖြစ် စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ကောင်းစွာ ထူထောင်ခဲ့သည်။ ဓမ္မပညာအပြင် အတန်းများတွင် အင်္ဂလိပ်၊ ကွန်ပျူတာကျွမ်းကျင်မှုနှင့် ကရင်ယဉ်ကျေးမှုတို့ ပါဝင်သည်။

အရေအတွက်အားဖြင့် ၇ သန်းခန့်ရှိသော ကရင်တိုင်းရင်းသားများသည် ၎င်းတို့ကို ဘေးဖယ်ထားရန် ရေးဆွဲထားသည့် “ဗမာဖြစ်မြောက်ရေး” မူဝါဒများအောက်တွင် ပဋိပက္ခနှင့် ဖယ်ထုတ်ခံရခြင်းမှ အကြီးအကျယ် ခံစားခဲ့ရသည်။ ဆင်းရဲဒုက္ခသည် ဆယ်စုနှစ် လေးခုကျော် ကြာမြင့်ခဲ့ပြီး လူမှုဆက်ဆံရေးအပေါ် သိသိသာသာ သက်ရောက်မှုရှိခဲ့သည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ မတည်မငြိမ်ဖြစ်နေစဉ် အဖွားဖြစ်သူမှ ကြီးပြင်းလာရသောအခါ လက်ရှိ စာသင်ကျောင်း ဥက္ကဌ ဗျာဒိတ်ဒေါက်တာ စိုးသီဟန်ကို အစားအသောက်များ အလျင်အမြန်စားရန် နှင့် ထမင်းများကို အိတ်ကပ်ထဲတွင် အမြဲဆောင်ထားရန် သင်ကြားပေးခဲ့သည်။ နေ့တိုင်း အစေ့အဆန် အနည်းငယ် (K. Carlo နှင့် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆက်သွယ်မှု)

1968 နှင့် 1988 ခုနှစ်များအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံတွင် မည်သည့်နိုင်ငံခြားသားကိုမျှ ခွင့်မပြုခဲ့ဘဲ ဤအထီးကျန်မှုသည် နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်ဓမ္မကို အချိန်မီ အေးခဲသွားစေခဲ့သည်။ LGBT ပြဿနာများနှင့် Liberation Theology ကဲ့သို့သော ခေတ်သစ်ဘာသာဗေဒဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုများကို မသိရှိခဲ့ကြပါ။ သို့ရာတွင်၊ လွန်ခဲ့သည့်ဆယ်စုနှစ်များအတွင်း ဒေသန္တရအသင်းတော်အဆင့်တွင်မရှိလျှင် နှီးနှောဖလှယ်ပွဲများကြားတွင် အလွန်ရှေးရိုးစွဲမြဲနေသေးသည်။ “ဆွေးနွေးမှုသည် ခရစ်ယာန်ယုံကြည်ခြင်းအတွက် ပင်ကိုယ်ဖြစ်သည်” ဟု အခိုင်အမာဆိုကာ Rev. Carlo သည် ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှုနှင့် ကိုလိုနီခေတ်လွန်ဟောပြောချက်ကို စာသင်ကျောင်းသင်ရိုးညွှန်းတမ်းသို့ ယူဆောင်လာခဲ့သည်။

Rev. Carlo သည် Adoniram Judson ၏ ဇာတ်လမ်းတွင် ကိုလိုနီခေတ် အသွင်အပြင်ကို အသိအမှတ်ပြုသော်လည်း မြန်မာပြည်တွင် ဘုရားကျောင်း တည်ထောင်ရာတွင် သူ့အခန်းကဏ္ဍကို လက်ခံယုံကြည်ခဲ့သည်။ သူမက “ကျွန်မရဲ့တပည့်တွေကို ပြောခဲ့တယ်– ယေရှုက အာရှသားပါ။ ခရစ်ယာန်ယုံကြည်ခြင်း၏ အာရှအမြစ်များကို ပြန်လည်ရယူရင်း ယုဒသန်ကို သင်ဂုဏ်ပြုနိုင်သည်။” သူမသည် ဘာသာရေးဗဟုဝါဒဆိုင်ရာ “ကောင်းမွန်စွာလက်ခံ” အတန်းကိုလည်း သင်ကြားပေးခဲ့ပြီး ကျောင်းသားအများအပြားသည် မွတ်စလင်များနှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရန် စိတ်ဝင်စားကြောင်း ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။ ဘာသာရေးအဆင့်တွင် “သန့်ရှင်းသော ဝိညာဉ်တော်သည် ဘာသာတရားနှင့် ချည်နှောင်၍မရပါက သန့်ရှင်းသောဝိညာဉ်တော်သည် မွတ်စ်လင်မ်တို့အားလည်း စကားပြောဆိုသည်” ဟု သဘောတူကြသည်။

Rev. Carlo သည် ပဋိပက္ခအသွင်ပြောင်းရေး၊ အကြမ်းမဖက်ရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်မှုတွင် လူ့အဖွဲ့အစည်းများအား ပဋိပက္ခအသွင်ပြောင်းရေး၊ အကြမ်းမဖက်ရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်မှုဆိုင်ရာ လေ့ကျင့်ပေးရန်အတွက် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းရှိ နိုင်ငံတကာ၀န်ကြီးဌာနများနှင့် ချိတ်ဆက်ထားသော နာမည်ကြီးစာရေးဆရာနှင့် နည်းပြဆရာ Daniel Buttry ၏ စာပေဟောပြောပွဲများကို သင်ကြားပေးသည်။ အနည်းဆုံး 1989 ခုနှစ်ကတည်းက Rev. Buttry သည် ပဋိပက္ခခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာခြင်း၊ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးပဋိပက္ခပုံစံများကို နားလည်ခြင်း၊ အပြောင်းအလဲကို စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ မတူကွဲပြားမှုများကို စီမံခန့်ခွဲခြင်း၊ ပါဝါဒိုင်းနမစ်များနှင့် စိတ်ဒဏ်ရာကုစားခြင်းဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းအဝေးများကို ကမ်းလှမ်းရန် မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်ခဲ့သည်။ ၂ ဓမ္မရာဇဝင် ၂၁၊ ဧသတာ ၄၊ မဿဲ ၂၁ နှင့် တမန်တော် ၆:၁-၇ ကဲ့သို့သော စကားဝိုင်းကို လမ်းညွှန်ရန် ဓမ္မဟောင်းနှင့် အသစ်ကျမ်းများတွင် မကြာခဏ ယက်လုပ်လေ့ရှိသည်။ သို့သော်၊ သူသည် ကမ္ဘာတဝှမ်းမှ လူမှုတရားမျှတမှုဆိုင်ရာ ခေါင်းဆောင်မှုပုံစံ ၃၁ ခုဖြင့် ၎င်း၏ "ဘာသာပေါင်းစုံ ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှု" ထုတ်ဝေသည့် အတွဲနှစ်တွဲတွင် ထုတ်ဝေသည့် အတွဲနှစ်တွဲတွင်ကဲ့သို့ ရိုးရာမျိုးစုံမှ စာသားများကို ကျွမ်းကျင်စွာ အသုံးပြုတတ်ပါသည်။ (ဘတ်ထရီ၊ ၂၀၀၈)

ပဋိပက္ခတွင် မွေးချင်းများအဖြစ် အာဘရာဟမ်ဘာသာတရားများကို အသွင်လက္ခဏာဆောင်သော Daniel Buttry သည် နိုင်ဂျီးရီးယားမှ အိန္ဒိယအထိ မွတ်ဆလင်အသိုက်အဝန်းနှင့် ဒက်ထရွိုက်မှ မြန်မာနိုင်ငံသို့ ထိတွေ့ဆက်ဆံခဲ့သည်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် မွတ်စလင်ပညာရှင် ၁၅၀ ကျော်သည် ငြိမ်းချမ်းသော ဘာသာပေါင်းစုံ ဆက်ဆံရေးကို တည်ဆောက်ရန် ငြိမ်းချမ်းသော ဘာသာပေါင်းစုံ ဆက်ဆံရေးကို တည်ဆောက်ရန် တူညီသော တူညီချက်များကို ရှာဖွေဖော်ထုတ်ရန် ကြိုးပမ်းသည့် “ကျွန်ုပ်နှင့် သင်ကြားတွင် ဘုံစကားတစ်ခု” ဟူသော ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ American Baptist Church သည် ဤစာတမ်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး မွတ်ဆလင်-နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန် ညီလာခံများကို ဆက်တိုက်ကျင်းပခဲ့ပါသည်။ ဤအကြောင်းအရာများအပြင်၊ Buttry သည် ဒက်ထရွိုက်မြို့ရှိ IONA ဗလီတွင် 2007 ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလတွင် လေ့ကျင့်မှုအတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှုဆိုင်ရာ ခရစ်ယာန်နှင့် မွတ်ဆလင်စာသားများကို တိုက်ဆိုင်ခဲ့ပြီး Metro Detroit ၏ ဘာသာပေါင်းစုံခေါင်းဆောင်မှုကောင်စီမှ Imam El Turk နှင့် "အလွန်အောင်မြင်သော" ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှ ယူကရိန်းသို့ မတူကွဲပြားသော အမေရိကန်လူမျိုးများကို ဆယ်ရက်ကြာ လေ့ကျင့်သင်ကြားမှုအတွင်း “ယေရှု၏ ဂျီဟတ်” အဖြစ် “တောင်ပေါ်တရားဒေသနာ” အပါအဝင် လူမှုတရားမျှတမှုကို အာရုံစိုက်သည့် စာသားများကို မျှဝေခဲ့သည်။ (Buttry 150A)

Buttry ၏ “ဘာသာပေါင်းစုံ ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှု” ချဉ်းကပ်မှုသည် စစ်ကိုဆန့်ကျင်ရုံသာမက စစ်ဆန့်ကျင်ရေးသာမကဘဲ ခိုင်မာသောအခြေခံအုတ်မြစ်ပေါ်တွင် ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်ရန် အထောက်အကူဖြစ်စေမည့် တိကျသောအလေ့အကျင့်များကို ရေးဆွဲထားသည့် သူ၏နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် Glen Stassen မှ ရေးဆွဲထားသည့် “Just Peacemaking” လှုပ်ရှားမှု၏ အခြေခံမူ ၁၀ ချက်အပေါ် နမူနာယူထားသည်။ (Stassen၊ ၁၉၉၈)

အတိုင်ပင်ခံအဖြစ် ခရီးသွားစဉ်အတွင်း၊ ပဋိပက္ခဇုန်အမျိုးမျိုးတွင် သူ၏ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများအကြောင်း Daniel Buttry ဘလော့ဂ်များရေးသားခဲ့သည်။ ၎င်း၏ 2011 ခရီးစဉ်များထဲမှ တစ်ခုသည် ရိုဟင်ဂျာများသို့ သွားရောက်လည်ပတ်ခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်[6]; ဖော်ပြချက်သည် အတော်လေး လိုက်ဖက်ပုံပေါက်သော်လည်း အကောင့်မှ အသေးစိတ်အချက်အားလုံးကို ရှင်းထုတ်ထားသည်။ ဒါက ထင်ကြေးပေးမှု၊ ဒါပေမယ့် တခြားကိစ္စတွေမှာ သူက မြန်မာပြည်က လူသိရှင်ကြား အစီရင်ခံစာတွေမှာ ပိုတိကျတယ်။ အခန်း ၂၃ တွင် (“သင်ပြောသောအရာသည် တန်ဖိုးမရှိ၊” တွင်၊ ကျွန်ုပ်တို့သည် ခြေအိတ်များဖြစ်သည်။) ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်သူ (အမည်မဖော်လိုသူ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့) ကို တပ်မတော်မှ သတ်ဖြတ်ခဲ့သည့် မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းတွင် လေ့ကျင့်ရေးသင်တန်းတစ်ခုအကြောင်း ပြောပြသည်။ မြန်မာကျောင်းသားအများစုသည် အမှီအခိုကင်းသော ထင်မြင်ချက်များကို ထုတ်ဖော်ဝံ့သည့်အထိ ၎င်းတို့၏ နည်းပြဆရာကို အလွန်လေးစားကြသည်။ ထို့အပြင် ၎င်းက “စစ်တပ်ကို ကြောက်ရွံ့မှုတွေ အများကြီးရှိတာကြောင့် အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲမှာ လူအများစုက ဘာမှပြောဖို့ တွန့်ဆုတ်နေကြတယ်။ ပါဝင်သူများသည် အလွန်သေးငယ်သော “သက်သာရာဇုန်” ရှိပြီး တစ်ခုတည်းသောစိုးရိမ်ပူပန်မှုမှာ မိမိကိုယ်ကိုထိန်းသိမ်းခြင်းဖြစ်သည့် “အချက်ပြဇုန်” နှင့် မဝေးပါ။ သို့သော်၊ Buttry က သူ့ကို စိတ်လှုပ်ရှားစွာ စိန်ခေါ်သည့် ကျောင်းသားတစ်ဦးကို ပြောပြပြီး အကြမ်းမဖက်သော နည်းပရိယာယ်များကသာ ၎င်းတို့အားလုံးကို သတ်ပစ်မည်ဟု ပြောခဲ့သည်။ အချို့သော ဆင်ခြင်သုံးသပ်ပြီးနောက် သင်တန်းဆရာများသည် မေးခွန်းမေးသူ၏ ပုံမှန်မဟုတ်သော ရဲစွမ်းသတ္တိကို ညွှန်ပြခြင်းဖြင့် ယင်းကို လှည့်ကြည့်နိုင်ခဲ့သည်။ "မင်းကို ဒီလို စွမ်းအားတွေ ဘာပေးလဲ။" သူတို့ကမေးတယ်။ သူတို့သည် မေးခွန်းမေးသူကို ခွန်အားပေးကာ မတရားမှုတွင် သူ၏ဒေါသနှင့် ချိတ်ဆက်ကာ နက်နဲသော စေ့ဆော်မှုများသို့ တိုးဝင်လာသည်။ လအတော်ကြာပြီးနောက် ၎င်းတို့ဒေသသို့ ပြန်လာသောအခါ အချို့သော အကြမ်းမဖက်နည်းဗျူဟာအချို့ကို နေရာထိုင်ခင်းပေးရန် သဘောတူထားသည့် တပ်မှူးနှင့် အမှန်တကယ် အောင်မြင်စွာ ကြိုးပမ်းခဲ့ကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ကြသည်။ ဆွေးနွေးပွဲမှာ ပါဝင်သူတွေက ဗမာ့တပ်မတော်ကို သိမ်းပိုက်နိုင်ခဲ့တဲ့ ပထမဆုံး အကြိမ် ဖြစ်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။ (Buttry၊ 2015)

တရားဝင်ပေါ်လစီများရှိနေသော်လည်း ပဋိပက္ခနှင့် ဆင်းရဲမွဲတေမှုသည် စည်းလုံးညီညွတ်မှုမဟုတ်ပါက အပြန်အလှန်မှီခိုမှုအား ခိုင်ခိုင်မာမာရပ်တည်နိုင်စေရန် အထောက်အကူဖြစ်ပေမည်။ ရှင်သန်မှုအတွက် အုပ်စုများသည် အချင်းချင်း လိုအပ်သည်။ လွန်ခဲ့သည့် အနှစ် 30 က အိမ်ထောင်ပြုခြင်း နှင့် အပြန်အလှန် ဆက်ဆံမှုများ ပိုမို အဖြစ်များခဲ့သော ရိုဟင်ဂျာ ခေါင်းဆောင်များ အားလုံးကို ကျွန်ုပ် အင်တာဗျူး ခဲ့ ဖူးသည် ကို အမှတ်ရမိသည် (Carroll, 2015)။ Karyn Carlo က ရန်ကုန်တစ်မြို့လုံးမြို့နယ်အဝင်ဝမှာ ဗလီတစ်ခုရှိတယ်၊ မတူကွဲပြားတဲ့အုပ်စုတွေက လေဟာပြင်ဈေးတွေမှာ ရောင်းဝယ်ဖောက်ကားပြီး ရောနှောနေကြတုန်းပဲလို့ ပြောခဲ့တယ်။ သာသနာပြုကျောင်းမှ ခရစ်ယာန် ဆရာများနှင့် ကျောင်းသားများသည် ဒေသန္တရ ဗုဒ္ဓသာသနာ့ရိပ်သာသို့ သွားရောက် တရားထိုင်ကြမည်ဟုလည်း သူမက ဆိုသည်။ အားလုံးကို ဖွင့်ခဲ့ပါတယ်။

ဆန့်ကျင်ဘက်အနေနှင့်၊ နိုင်ငံရေး ပြောင်းလဲမှုနှင့်အတူ ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်း၏ အနှောင့်အယှက်များ သည် မျိုးဆက်ပေါင်းစုံ အိမ်ထောင်စုများ၏ မိသားစုစံနှုန်းကို နှောင့်ယှက်သောကြောင့် ဤလူထုစည်းလုံးညီညွတ်မှုသဘောကို စိန်ခေါ်လာမည်ကို ယခုလုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များက စိုးရိမ်ကြောင်း သူမက ပြောကြားခဲ့သည်။ ဆယ်စုနှစ်များစွာ အစိုးရနှင့် စစ်တပ်၏ ဖိနှိပ်မှုများပြီးနောက်၊ ဓလေ့ထုံးတမ်းများကို ထိန်းသိမ်းခြင်းနှင့် ပိုမိုကျယ်ပြန့်သော ကမ္ဘာကြီးကို ဖွင့်ပေးခြင်းကြား ချိန်ခွင်လျှာသည် မသေချာမရေရာသလို မြန်မာပြည်တွင်းနှင့် လူစုလူဝေးရှိ မြန်မာအများအပြားအတွက်ပင် ကြောက်စရာပင်။

လူတစုနှင့် စီမံခန့်ခွဲရေး အပြောင်းအလဲ

1995 ခုနှစ်မှစတင်၍ Myanmar Baptist Church[7] ကို နယူးယောက်၊ Glendale ရှိ သစ်ရွက်ခြောက်လမ်းပေါ်ရှိ ကျယ်ဝန်းသော Tudor အဆောက်အဦးတွင် ထားရှိခဲ့ပါသည်။ Utica ရှိ Tabernacle Baptist Church (TBC) တွင် ကရင်မိသားစု 2,000 ကျော် တက်ရောက်နေကြသော်လည်း New York အခြေစိုက် MBC သည် 2016 ခုနှစ် အောက်တိုဘာလတွင် တနင်္ဂနွေနေ့ ဆုတောင်းပွဲအတွက် ထုပ်ပိုးထားသည်။ Utica ဘုရားကျောင်းနှင့် မတူဘဲ MBC အသင်းတော်သည် မွန်နှင့် ကချင်တို့ဖြစ်ပြီး လူမျိုးပေါင်းစုံ၊ ဗမာမိသားစုများပင်လျှင် ကရင်နှင့် အလွယ်တကူ ပေါင်းသင်းကြသည်။ လူငယ်တစ်ဦးက သူ့အဖေက ဗုဒ္ဓဘာသာဖြစ်ပြီး သူ့အမေက ခရစ်ယာန်ဖြစ်ပြီး၊ နည်းနည်းလေး လွဲမှားနေပေမယ့် သူ့အဖေက နှစ်ခြင်းအသင်းတော်ရွေးချယ်ရာမှာ သူရွေးချယ်ခဲ့တဲ့ ရွေးချယ်မှုနဲ့ ပြန်လည်သင့်မြတ်ကြောင်း ပြောပြတယ်။ အသင်းတော်သည် မြန်မာဘာသာဖြင့် “We Gather together” နှင့် “Amazing Grace” သီချင်းကို သီဆိုကြပြီး တာရှည်ဝန်ကြီး ဗျာဒိတ်ကြီး ဦးမျိုးမော်က သစ်ခွဖြူသုံးပင်အစီအစဥ်ရှေ့တွင် တရားဒေသနာ ဟောကြားခဲ့သည်။

အင်္ဂလိပ်ဘာသာဖြင့် အလေးပေးဖော်ပြသောအချက်များသည် ကျွန်ုပ်အား တရားဒေသနာကို အတိုင်းအတာတစ်ခုအထိ လိုက်နာနိုင်စေသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် အသင်းတော်အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးနှင့် သင်းအုပ်ဆရာကိုယ်တိုင်က သူ၏အဓိပ္ပါယ်များကို ရှင်းပြခဲ့သည်။ တရားဒေသနာ၏ ခေါင်းစဉ်မှာ မြန်မာနိုင်ငံတွင် စစ်ဘက်ဖိနှိပ်မှုအောက်တွင်ဖြစ်စေ ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်း အနောက်တိုင်းယဉ်ကျေးမှု၏ အာရုံပျံ့လွင့်မှုတွင် နစ်မြုပ်နေသည့် ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ယုံကြည်ခြင်းအတွက် ခိုင်မာစွာရပ်တည်ခြင်း၏ စိန်ခေါ်မှုကို သင်းအုပ်ဆရာမော်က ရှင်းလင်းပြောပြခဲ့သည့် “ဒံယေလနှင့် ခြင်္သေ့များ” ဖြစ်သည်။ စိတ်ဝင်စားစရာမှာ အစဉ်အလာကို စွဲကိုင်ရန် ခေါ်ဆိုမှုသည် ဘာသာရေး ဗဟုဝါဒကို လေးမြတ်ကြောင်း မှတ်ချက်များစွာဖြင့် လိုက်ပါသွားခဲ့သည်။ ဗျာမော်သည် မလေးရှားမွတ်စလင်များ၏အိမ်များတွင် “Qibla” ၏အရေးကြီးပုံကို ဖော်ပြခဲ့ပြီး၊ ၎င်းတို့၏ဆုတောင်းချက်များကို ဘုရားသခင်ထံဦးတည်ရန် လမ်းညွှန်မှုကို အချိန်တိုင်းသတိပေးခဲ့သည်။ သူတို့၏ယုံကြည်ခြင်းအပေါ် လူအများ၏ကတိကဝတ်အတွက် ယေဟောဝါသက်သေများကို တစ်ကြိမ်ထက်ပို၍ ချီးကျူးခဲ့သည်။ သွယ်ဝိုက်သောသဝဏ်လွှာမှာ ကျွန်ုပ်တို့အားလုံး တစ်ဦးနှင့်တစ်ဦး အပြန်အလှန်လေးစားမှု သင်ယူနိုင်စေရန်ဖြစ်သည်။

Rev Maw သည် သူ၏အသင်းတော်တွင်ပါဝင်ခဲ့သည့် ဘာသာပေါင်းစုံ၏လှုပ်ရှားမှုများကို မဖော်ပြနိုင်သော်လည်း New York City တွင် သူရောက်ရှိခဲ့သည် 15 နှစ်တာကာလအတွင်း 9/11 ကိုတုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် ဘာသာပေါင်းစုံလှုပ်ရှားမှုများ မြင့်တက်လာသည်ကိုတွေ့မြင်ခဲ့ရပါသည်။ ခရစ်ယာန်မဟုတ်သူတွေကို ဘုရားကျောင်းကို အလည်လာဖို့ သူသဘောတူခဲ့တယ်။ မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်၍ သတိကြီးစွာ အကောင်းမြင်ကြောင်း ထုတ်ဖော်ခဲ့သည်။ သာသနာရေးဝန်ကြီးသည် ယခင်အစိုးရများလက်ထက်က တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည့် စစ်မှုထမ်းဟောင်းတစ်ဦးဖြစ်ပြီး မကြာသေးမီကမှ စိတ်ပြောင်းသွားပုံရပြီး သာသနာရေးဝန်ကြီးအဖြစ် နောက်ဆုံးတွင် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များသာမက မြန်မာနိုင်ငံရှိ အခြားဘာသာဝင်များပါ ပါဝင်လာစေရန် ပြုပြင်ပြောင်းလဲခဲ့ကြောင်း ၎င်းက သုံးသပ်သည်။

နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်များနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်ရေးလမ်းကြောင်းများ

မြန်မာဘာသာရေးပညာကျောင်းများ အထူးသဖြင့် နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်များသည် ဘာသာပေါင်းစုံယုံကြည်မှုတည်ဆောက်ခြင်းနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှုကြားတွင် အလွန်ခိုင်မာသော ချိတ်ဆက်မှုတစ်ခု ပြုလုပ်ထားပုံရသည်။ လူမျိုးစုနှင့် နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်ဘာသာရေးဝိသေသလက္ခဏာများကြား ခိုင်မာသောထပ်နေမှုသည် ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှုလုပ်ငန်းစဉ်တွင် ယုံကြည်ခြင်းအခြေခံသော ဦးဆောင်မှုများအတွက် အပြုသဘောဆောင်သောရလဒ်များနှင့်အတူ ၎င်းတို့နှစ်ခုကို ပေါင်းစပ်ရန် အထောက်အကူဖြစ်ပေမည်။

အမျိုးသမီးများသည် ရိုဟင်ဂျာမူဆလင်များကို ဖယ်ထုတ်ထားသည့် အမျိုးသားငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်တွင် မြန်မာအမျိုးသမီး ၁၃ ရာခိုင်နှုန်းသာ ပါဝင်ပါသည်။ (Josephson, 13, Win, 2016 ကို ကြည့်ပါ) သို့သော် သြစတြေးလျအစိုးရ (အထူးသဖြင့် AUSAid) ၏ ပံ့ပိုးကူညီမှုဖြင့် နိုင်ငံပေါင်းစုံ ငြိမ်းချမ်းရေး လှုံ့ဆော်သူများ၏ ကွန်ရက်ဖြစ်သော N Peace Network သည် အာရှတစ်ဝှမ်းရှိ အမျိုးသမီးများ၏ ခေါင်းဆောင်မှုကို မြှင့်တင်ရန် လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ (N Peace Fellows ကို ကြည့်ပါ။ http://n-peace.net/videos ) 2014 ခုနှစ်တွင် ကွန်ရက်မှ မြန်မာတက်ကြွလှုပ်ရှားသူနှစ်ဦးဖြစ်သည့် မီကွမ်းချန်းနွန် (မွန်တိုင်းရင်းသား) နှင့် ဝေဝေနု (ရိုဟင်ဂျာခေါင်းဆောင်) တို့အား ဂုဏ်ပြုချီးမြှင့်ခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ရေးတပ်မတော်မှ အကြံပေးအဖွဲ့နှင့် ခရစ်ယာန်အသင်းတော်နှင့်ဆက်စပ်နေသော ကချင်အမျိုးသမီး နှစ်ဦးအပါအဝင် တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့များအား အမျိုးသားငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်တွင် လမ်းညွှန်ပြသပေးခဲ့ပြီး မြန်မာနိုင်ငံအခြေစိုက် NGO ဖြစ်သည့် Shalom ဖောင်ဒေးရှင်းနှင့် တွဲဖက်၍ အကြီးတန်း နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန် သင်းအုပ်ဆရာ Rev. Dr. Saboi Jum နှင့် နော်ဝေသံရုံး၊ UNICEF နှင့် Mercy Corps တို့မှ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်း ရန်ပုံငွေထောက်ပံ့ထားသည်။

ဂျပန်နိုင်ငံအစိုးရ၏ ရန်ပုံငွေဖြင့် ငြိမ်းချမ်းရေးစင်တာကို ဖွင့်လှစ်ပြီးနောက် Shalom ဖောင်ဒေးရှင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ စေ့စပ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့ကို ၂၀၀၂ ခုနှစ်တွင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ၂၀၀၆ ခုနှစ်တွင် ဘာသာပေါင်းစုံ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့များ ခေါ်ယူခဲ့သည်။ ကချင်ပြည်နယ်၏ လိုအပ်ချက်များကို အဓိကထား၍ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ဖောင်ဒေးရှင်းသည် ၎င်းတို့၏ အရပ်သားများကို အလေးထားခဲ့သည်။ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး စောင့်ကြည့်လေ့လာရေး ပရောဂျက်သည် မတူကွဲပြားသော ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များမှတဆင့် လုပ်ဆောင်နေသည့် တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်ပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်အတွက် အထောက်အကူဖြစ်စေရန် Space for Dialogue ပရောဂျက်သို့လည်း ပါဝင်သည်။ ရခိုင်ပြည်နယ်မှလွဲ၍ မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝှမ်းလုံးနီးပါးတွင် ၂၀၁၅ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့တွင် ဘာသာပေါင်းစုံ ဆုတောင်းပွဲ၌ မတူကွဲပြားသော မြန်မာလူမျိုး ၄၀၀ ပါ၀င်ပါဝင်ခဲ့ပါသည်။ ထိုနှစ်အတွက် ဖောင်ဒေးရှင်း၏ နှစ်ပတ်လည် အစီရင်ခံစာတွင် ပွဲတော်များနှင့် အခြားသော လူမှုရေးပွဲများကဲ့သို့သော ဘာသာပေါင်းစုံ လှုပ်ရှားမှု ၄၅ ခုကို ဗုဒ္ဓဘာသာလူငယ်များ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု စုစုပေါင်း ဖြစ်ရပ်ပေါင်း ၅၂၆ ခု၊ ခရစ်ယာန်နှင့် မွတ်စလင်များအတွက် ၄၅၇ နှင့် ၃၆၇ တို့ကို အသီးသီး ထည့်သွင်းတွက်ချက်ထားသည်။ [2002]

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဘာသာပေါင်းစုံ ဆွေးနွေးပွဲနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှုတွင် နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်များ ဦးဆောင်အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်မှာ အလွန်ထင်ရှားပါသည်။ သို့သော်လည်း အခြားသော ယုံကြည်ခြင်းအဖွဲ့များလည်း ရှေ့သို့ တိုးလာကြသည်။

ဗဟုဝါဒ သို့မဟုတ် ဘာသာပေါင်းစုံ ဆွေးနွေးပွဲ၏ ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်း။

၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ရိုဟင်ဂျာများကို ပစ်မှတ်ထား၍ လူမျိုးရေးမုန်းတီးမှု မြင့်တက်လာခြင်းနှင့် ဘာသာရေး နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုတို့ကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် နိုင်ငံတကာအဖွဲ့ အများအပြားသည် ပြည်တွင်းခေါင်းဆောင်များထံ ဆက်သွယ်ခဲ့ကြသည်။ အဲဒီနှစ်မှာ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ဘာသာရေး ၉၂ ခု ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပါတယ်။nd မြန်မာနိုင်ငံရှိ အခန်း။[9] ယင်းသည် ဂျပန်တွင် မကြာသေးမီက ဆွေးနွေးမှုများနှင့်အတူ အခြားသော ဒေသတွင်း ကဏ္ဍများ၏ အာရုံစိုက်မှုနှင့် ထောက်ခံမှုတို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ "ကမ္ဘာ့ညီလာခံ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက်ဘာသာတရားများ ဂျပန်နိုင်ငံမှာ မွေးဖွားခဲ့တာပါ” ဟု အထွေထွေအတွင်းရေးမှူး ဒေါက်တာ ဝီလျံ ဗင်ဒလေက ပြောသည်။ RFP နိုင်ငံတကာ “ဂျပန်တွင် အကျပ်အတည်းဖြစ်နေသော နိုင်ငံများတွင် ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များကို ကူညီပေးခြင်း၏ ထူးခြားသောအမွေအနှစ်တစ်ခုရှိသည်။ ကိုယ်စားလှယ်အဖွဲ့တွင် အစွန်းရောက် ဗုဒ္ဓဘာသာအဖွဲ့ မဘသ အဖွဲ့ဝင်များပင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ (ASG၊ 2016)

မြန်မာနိုင်ငံအစ္စလာမ်မစ်ဗဟိုဌာနနှင့် ဆက်စပ်တည်ထောင်သူ အယ်လ်ဟာ့ဂ်ျ ဦးအေးလွင်က RFP Myanmar မှ ဦးမြင့်ဆွေ ဦးဆောင်သော ကြိုးပမ်းမှုများအကြောင်း ၂၀၁၆ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ မွတ်ဆလင်များနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ၀င်များသည် ပဋိပက္ခဒဏ်ခံခဲ့ရသော ကလေးငယ်များ အထူးသဖြင့် ထိခိုက်လွယ်သောလူများအတွက် လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီများပေးရန် ၎င်းတို့၏သက်ဆိုင်ရာအသိုင်းအဝိုင်းများနှင့် လက်တွဲဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် အမျိုးသားရေးဝါဒ မြင့်တက်လာခြင်းနှင့် လူမျိုးရေး တင်းမာမှုများကို တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့် RfP Myanmar သည် ပစ်မှတ်ဒေသများတွင် “အခြားသူများကို ကြိုဆိုခြင်း” ပရောဂျက်အသစ်ကို စတင်ခဲ့ကြောင်း ဦးမြင့်ဆွေက ကြေညာခဲ့သည်။ ပါဝင်သူများသည် ပဋိပက္ခဖြေရှင်းရေးနှင့် ရပ်ရွာတံတားတည်ဆောက်ရေးလုပ်ငန်းများကို ပြင်ဆင်ခဲ့ကြသည်။ RfP Myanmar ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမြင့်ဆွေနှင့် RfP International ၏ လက်ထောက်အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးချုပ် Rev. Kyoichi Sugino တို့သည် ရခိုင်ပြည်နယ်၊ စစ်တွေမြို့သို့ ၂၀၁၆ ခုနှစ် မတ်လ ၂၈ ရက်နေ့မှ စတင်၍ ရခိုင်ပြည်နယ်၊

အစွန်းရောက်ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ၏ ရိုဟင်ဂျာလူနည်းစုများအပေါ် တမင်တကာ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုများကို သတိချပ်သောအားဖြင့် “လူမျိုးရေးအကြမ်းဖက်မှု” နှင့်ပတ်သက်သည့် သိမ်မွေ့သောဘာသာစကားကို မြန်မာမူဆလင်များက မထောက်ခံပါ။ အယ်လ်ဟာ့ဂ်ျ ဦးအေးလွင်က ဆက်ပြောသည်။RFP ရိုဟင်ဂျာများကို လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အကြောင်းပြချက်ဖြင့်သာမက နိုင်ငံတကာစံနှုန်းများနှင့် အညီဖြစ်သော ဥပဒေများနှင့်အညီ တရားမျှတစွာ ဆက်ဆံခံရရန် ထိုက်တန်ကြောင်း မြန်မာက နားလည်သည်။ RFP တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးနှင့် လူ့အခွင့်အရေး ထူထောင်ရေးတွင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အစိုးရကို မြန်မာနိုင်ငံက ပံ့ပိုးကူညီမည် ဖြစ်သည်။ အကျိုးဆက်အနေဖြင့် လူမျိုးနှင့်ဘာသာတရားအပေါ် အခြေခံ၍ လူ့အခွင့်အရေးနှင့် ခွဲခြားဆက်ဆံခြင်းကင်းမဲ့ခြင်းတို့သည် တဖြည်းဖြည်း ဖြစ်ပေါ်လာပေလိမ့်မည်။”

ထိုသို့သော ရှုထောင့်နှင့် စာတိုပေးပို့ခြင်း ကွဲပြားမှုများသည် မြန်မာနိုင်ငံ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ဘာသာရေးကို မရပ်တန့်စေခဲ့ပေ။ အခကြေးငွေပေးရသည့် ဝန်ထမ်းတစ်ဦးရှိသော်လည်း အစိုးရ၏ ပံ့ပိုးကူညီမှု မရှိသဖြင့်၊ 2014 ခုနှစ်တွင် အမျိုးသမီးများ၏ စွမ်းဆောင်နိုင်မှုအဖွဲ့သည် Global Women of Faith Network နှင့် ဆက်နွှယ်သော “Women of Faith Network” ကို စတင်ခဲ့သည်။ 2015 ခုနှစ်တွင် လူငယ်နှင့် အမျိုးသမီးအဖွဲ့များသည် လူမျိုးရေးအရ ကွဲလွဲနေသော ရခိုင်ပြည်နယ်၊ အဖွဲ့ဝင်များသည် Myanmar Institute of Theology မှ ကြီးမှူးကျင်းပသော အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲများကို ပြုလုပ်ခဲ့ကြပြီး တမန်တော်မြတ်၏ မွေးနေ့ပွဲများနှင့် ဟိန္ဒူဒီဝါလီများအပါအဝင် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ အခမ်းအနားများတွင်လည်း ပါဝင်ခဲ့ကြသည်။

၎င်း၏လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် ဦးမြင့်ဆွေနှင့်အတူ အယ်လ်ဟာ့ဂ်ျ ဦးအေးလွင်အား ရိုဟင်ဂျာမေးခွန်းအပါအဝင် “ရခိုင်ပြဿနာများ” အကဲဖြတ်ရန် တာဝန်ပေးထားသော အငြင်းပွားဖွယ် အကြံပေးကော်မရှင်အသစ်တွင် ပါဝင်ရန် တောင်းဆိုခဲ့ပြီး အချို့က ပြစ်တင်ဝေဖန်ခြင်းခံခဲ့ရသည်။ ရိုဟင်ဂျာများ၏ အခွင့်အရေးများကို ပစ်မှတ်ထားသည့် ပြဿနာရှိသော လူမျိုးရေးနှင့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ဥပဒေများ။ (Akbar 2016) သို့သော် ပြဿနာဖြစ်နေသော လူမျိုးရေးနှင့် ဘာသာတရားဆိုင်ရာ ဥပဒေများကို ချေမှုန်းသည့် စာအုပ်တစ်အုပ်ကို သူ့စရိတ်ဖြင့် ဖြန့်ဝေခဲ့ကြောင်း ကိုအေးလွင်က ပြောပြသည်။ Islamophobia တိုးပွားလာမှု၏ အရင်းခံယုံကြည်ချက်အချို့ကို ချေဖျက်ရန်၊ သူသည် သူ၏ ဗုဒ္ဓဘာသာလုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များအား စိတ်ချယုံကြည်ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သည်။ မူဆလင်များသည် ဗုဒ္ဓဘာသာနိုင်ငံများကို မလွဲမသွေ အနိုင်ယူနိုင်သည့် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် မျှဝေထားသော သမိုင်းဆိုင်ရာ ရှုထောင့်ကို ယှဉ်ပြိုင်ရာတွင် ကောင်းစွာ နားလည်သဘောပေါက်ပြီး အစ္စလာမ့် “ဒွါဟ” သို့မဟုတ် သာသနာပြုလုပ်ငန်းများတွင် အကျပ်ကိုင်ခြင်း မပါဝင်ကြောင်း ပြသခဲ့သည်။

ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ဘာသာတရားများ ပါ၀င်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများစွာကိုလည်း ကူညီပေးခဲ့ပါသည်။ ဥပမာအားဖြင့်၊ 2013 ခုနှစ်တွင် International Network of Engaged Buddhists (INEB)၊ International Movement for a Just World (JUST) နှင့် Religions for Peace (RfP) ကိုယ်စား မစ္စတာအေးလွင်သည် ၂၀၀၆ Dusit ကြေညာစာတမ်းကို ထောက်ခံရန် ဒေသတွင်းမှ မွတ်ဆလင်နှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာခေါင်းဆောင်များ ပေါင်းစည်းရန် ကူညီပေးခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးသမားများ၊ မီဒီယာများနှင့် ပညာတတ်များအား ဘာသာရေးကွဲပြားမှုအပေါ် မျှတသောစိတ်ထားနှင့် လေးစားမှုရှိရန် ကြေညာချက်တွင် တောင်းဆိုထားသည်။ (လွှတ်တော်ဘလော့ 2006)

2014 ခုနှစ်တွင် ကလေးသူငယ်များဆိုင်ရာ ဘာသာပေါင်းစုံသည် ကလေးသူငယ်ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေး၊ ရှင်သန်ရေးနှင့် ပညာရေးတို့ကို ပံ့ပိုးကူညီရန် အတူတကွ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့ပါသည်။ ဘာသာရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဖော် ဆောင်သည့် ရတနာမေတ္တာအဖွဲ့ (RMO) ၏ ပံ့ပိုးကူညီမှုဖြင့် ဤအဖွဲ့၏ ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ခရစ်ယာန်၊ ဟိန္ဒူနှင့် မွတ်ဆလင် အဖွဲ့ဝင်များသည် ဘာသာရေးနှင့် လူမျိုးရေး ကွဲပြားမှုကို လေးစားသော သည်းခံနိုင်သော လူ့အဖွဲ့အစည်း ဖြစ်လာစေရန် ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲ မတိုင်မီက ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ UNICEF မှ Bertrand Bainvel က “မြန်မာ့အနာဂတ် အများစုဟာ အခုမြန်မာ့လူ့အဖွဲ့အစည်းက ကလေးတွေအတွက် ဘာတွေလုပ်နိုင်မလဲဆိုတဲ့အပေါ်မှာ မူတည်ပါတယ်။ လာမည့်ရွေးကောက်ပွဲများသည် ကလေးများအတွက် မူဝါဒအသစ်များ၊ ပန်းတိုင်များနှင့် အရင်းအမြစ်များကို ကတိကဝတ်ပြုရုံသာမက ၎င်းတို့၏သဟဇာတဖြစ်တည်မှုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက် အလွန်အရေးကြီးသည့် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် သည်းခံနိုင်မှုတန်ဖိုးများကို အလေးပေးဆောင်ရွက်ရန် ပြီးပြည့်စုံသောအခိုက်အတန့်ဖြစ်သည်။”

မြန်မာလူငယ်များသည် ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ “Global Interfaith Youth Network” တွင် ငြိမ်းချမ်းရေးပန်းခြံများ ဖန်တီးခြင်း၊ လူ့အခွင့်အရေး ပညာပေးမှုများအပြင် ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုနှင့် လူမှုရေးလှုပ်ရှားမှုများအတွက် မော်တော်ယာဥ်များအဖြစ် လူငယ်များ ဖလှယ်နိုင်သည့် အခွင့်အလမ်းများ တောင်းဆိုထားသည်။ အာရှလူငယ်အဖွဲ့ဝင်များသည် “အာရှဘာသာတရားများနှင့် ယဉ်ကျေးမှုများကို နှိုင်းယှဉ်လေ့လာရန်ဗဟို” ကို အဆိုပြုခဲ့သည်။ [10]

အထူးသဖြင့် လူငယ်များအတွက် ဖြစ်နိုင်သည်မှာ မြန်မာ့လူ့အဖွဲ့အစည်းကို ပွင့်လင်းမြင်သာမှုပေးသည့် အချိန်ကာလတစ်ခုဖြစ်သည်။ သို့သော် တုံ့ပြန်မှုအနေဖြင့် မတူကွဲပြားသောဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များသည် ငြိမ်းချမ်းရေး၊ တရားမျှတမှုနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးတို့အတွက် ၎င်းတို့၏အမြင်များကို ကမ်းလှမ်းလျက်ရှိသည်။ ၎င်းတို့အများစုသည် ရုန်းကန်နေရသော မြန်မာပြည်၏ ကိုယ်ကျင့်တရားစီးပွားရေးတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန် အရင်းအမြစ်များနှင့်အတူ ကမ္ဘာ့အမြင်များကို ယူဆောင်လာကြသည်။ အချို့သော ဥပမာများကို လိုက်နာပါ။

ငြိမ်းချမ်းရေး စွန့်ဦးတီထွင်သူများ- ဗုဒ္ဓဘာသာ နှင့် မွတ်ဆလင် အစပြုမှုများ

တရားဓမ္မဆရာကြီး စင်တော်

ဆရာကြီး ရှင်တော်သည် မြန်မာနိုင်ငံ အထက်ပိုင်းရှိ တရုတ်လူမျိုး မိဘများမှ မွေးဖွားခဲ့သော်လည်း ငယ်စဉ်က ထိုင်ဝမ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ ချမ်းမင်းသည် အမာခံ ကျင့်စဉ်ဖြင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ သခင်ဖြစ်လာသောကြောင့် ထေရ၀ါဒ နှင့် ဝဋ်ဌာန ထုံးတမ်းစဉ်လာများ နှင့် အဆက်အစပ်ရှိခဲ့ပြီး တိဗက် ဗုဒ္ဓဘာသာ၏ အထွဋ်အမြတ် ဖြစ်သော ဆရာတော် နှင့် တိဗက် ဗုဒ္ဓဘာသာ တို့၏ အဆက်အနွယ် နှစ်ခု စလုံး က အသိအမှတ်ပြု ထားသည်။ “ယာဉ်သုံးစင်း၏ စည်းလုံးညီညွတ်မှု” ဟု ရည်ညွှန်းသော ကျင့်စဉ်တစ်ခုဖြစ်သည့် ဗုဒ္ဓဘာသာကျောင်းများအားလုံး၏ ဘုံအခြေခံကို အလေးပေးဖော်ပြသည်။

1985 ခုနှစ်တွင် သက်တမ်းတိုးသော ဆုတ်ခွာမှုမှ ပေါ်ထွက်လာသော ဆရာကြီး Tao သည် ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းကို ရှာဖွေရုံသာမက လူမျိုးအချင်းချင်း သဟဇာတဖြစ်မှုကို မြှင့်တင်ရန်အတွက် ရည်ရွယ်၍ အမြော်အမြင်ရှိသော ငြိမ်းချမ်းရေး တည်ဆောက်ရေး ပရောဂျက်များကို စတင်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ “စစ်ပွဲရပ်ဝန်းမှာ ကြီးပြင်းလာရလို့ ပဋိပက္ခကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ ဆင်းရဲဒုက္ခတွေ ပပျောက်ရေးအတွက် ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် မြှုပ်နှံထားရမယ်။ စစ်ပွဲသည် ငြိမ်းချမ်းရေးကို ဘယ်တော့မှ မရနိုင်ပါ။ ကြီးကျယ်သော ငြိမ်းချမ်းရေးသည် ကြီးမားသော ပဋိပက္ခများကို ဖြေရှင်းနိုင်စွမ်းရှိသည်။” [11]

တည်ငြိမ်မှု၊ ယုံကြည်မှုနှင့် ကရုဏာတရားများ ပေါက်ဖွားလာကာ ဆရာကြီး Tao သည် ရိုးရိုးရှင်းရှင်း သူငယ်ချင်းဖွဲ့ရန် လုပ်ဆောင်ပုံရသည်။ သူသည် ဘာသာပေါင်းစုံ ညီညွတ်ရေး သံတမန်အဖြစ် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ခရီးထွက်ပြီး ဧလိယ အင်စတီကျုနှင့် ဆက်နွယ်နေပါသည်။ Rabbi Dr. Alon Goshen-Gottstein မှ 1997 ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သော Elijah သည် "ဘာသာပေါင်းစုံမှ ပညာရပ်ဆိုင်ရာ ပလပ်ဖောင်းတစ်ခုမှ ချဉ်းကပ်သည်"၊ "ဘာသာတရား၏ အကြီးအကဲများမှအစပြု၍ လူမှုတရားမျှတမှုဆီသို့ အထက်မှအောက်သို့ ချဉ်းကပ်ပြီး၊ ပညာရှင်များနှင့် ဆက်လက်၍ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းသို့ ရောက်ရှိစေပါသည်။ ” Master Tao သည် World Parliament of Religions ညီလာခံများတွင် ဆွေးနွေးပွဲများကို ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ် နွေရာသီနှောင်းပိုင်း နွေရာသီနှောင်းပိုင်းတွင် ဘာသာပေါင်းစုံ ဆွေးနွေးပွဲများ ဆက်တိုက် ပြုလုပ်နေစဉ် ကုလသမဂ္ဂတွင် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။

သူသည် မွတ်စလင်-ဗုဒ္ဓဘာသာ စကားဝိုင်း စီးရီးကို လွှင့်တင်ခဲ့ပြီး ၎င်း၏ ၀က်ဘ်ဆိုဒ်အရ “မြို့ကြီးကိုးမြို့၌ ဆယ်ကြိမ်တိုင်တိုင် ကျင်းပခဲ့သည်” ဟု ဆိုသည်။ [12]သူသည် မွတ်ဆလင်များကို “နိုင်ငံရေးမလုပ်ပါက နူးညံ့သိမ်မွေ့သူများ” ကို တွေ့ရှိပြီး တူရကီတွင် သူငယ်ချင်းများရှိသည်။ အစ္စတန်ဘူလ်တွင် “ဗုဒ္ဓဘာသာ ငါးပါးသီလ” ကို ဟောကြားခဲ့သည်။ ဘာသာတရားတိုင်းသည် ပြင်ပပုံစံများဖြင့် ဖောက်ပြန်ပျက်စီးသွားနိုင်သည်ကို ဆရာကြီး Tao သတိပြုမိသည်။ မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အမျိုးသားရေးဝါဒသည် လူမျိုးရေးလက္ခဏာထက် အရေးကြီးသည်ဟု ၎င်းက ဆက်လက်ပြောသည်။

2001 ခုနှစ်တွင် Master Tao သည် ထိုင်ဝမ်တွင် “ကမ္ဘာ့ဘာသာရေးပြတိုက်” ကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပြီး “ဘဝသင်ယူမှု” ကိုမြှင့်တင်ရန် ကျယ်ပြန့်သော သင်ရိုးညွှန်းတမ်းများဖြင့် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ သူသည် ပရဟိတ အားထုတ်မှုများကိုလည်း တီထွင်ခဲ့သည်။ သူ၏ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ ချစ်ခြင်းမေတ္တာနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး မိသားစုသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် မိဘမဲ့ဂေဟာတစ်ခု ဖြစ်သလို မြန်မာနိုင်ငံ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် နိုင်ငံတကာ ဂေဟစနစ် စိုက်ခင်းတစ်ခုလည်း ထူထောင်ထားပြီး၊ GMO မဟုတ်သော အစေ့များနှင့် အပင်များကိုသာ အသုံးပြု၍ တန်ဖိုးကြီးသော သီးနှံများကို စိုက်ပျိုးသည့် ကြက်သွန်နီနှင့် vetiver တို့ဖြစ်သည်။ [13]

ဆရာကြီး Hsin Tao သည် သီအိုရီနှင့် လက်တွေ့တွင် လူမှုရေးနှင့် ဝိညာဉ်ရေးရာ သဟဇာတဖြစ်အောင် သင်ကြားပေးရန် ဘာသာပေါင်းစုံ “ကမ္ဘာ့ဘာသာတရားတက္ကသိုလ်” ကို အဆိုပြုထားသည်။ သူပြောခဲ့သလိုပဲ “အခု နည်းပညာနဲ့ အနောက်တိုင်းရဲ့ လွှမ်းမိုးမှုက နေရာတိုင်းမှာ ရှိနေတယ်။ လူတိုင်းက ဆဲလ်ဖုန်းတွေ တစ်ချိန်လုံး။ ယဉ်ကျေးမှုအရည်အသွေးကောင်းရင် စိတ်ကို ဖြူစင်စေတယ်။ ယဉ်ကျေးမှုပျက်ရင် အကျင့်စာရိတ္တပျက်ပြီး စာနာစိတ်လည်း ပျက်မယ်။ ဒါကြောင့် ငြိမ်းချမ်းရေးတက္ကသိုလ်ကျောင်းမှာ ဓမ္မကျမ်းစာတွေအားလုံးကို သင်ပေးမယ်။”

များစွာသော ကဏ္ဍများတွင်၊ ဓမ္မဆရာကြီး၏ ပရောဂျက်များသည် ယုဒသန် သုတေသနဌာန၏ အစမှ အစမှ စတင်ရန် နောက်ထပ် စိန်ခေါ်မှုများဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ ယုဒသန် သုတေသနဌာန၏ အလုပ်နှင့် အပြိုင် လုပ်ဆောင်ကြသည်။

အီမာမ်မာလစ် မူဂျာဟစ်

Imam Malik Mujahid သည် Soundvision ၏တည်ထောင်သူသမ္မတဖြစ်သည်။ ချီကာဂိုတွင် 1988 ခုနှစ်တွင် စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တရားမျှတမှုကို မြှင့်တင်နေစဉ် ရေဒီယိုအစ္စလမ်ဘာသာ အစီအစဉ်အပါအဝင် အစ္စလာမ့်မီဒီယာအကြောင်းအရာများကို ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်စေသည့် အကျိုးအမြတ်မယူသော အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သည်။ အီမာမ်မူဂျာဟစ်သည် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို အပြုသဘောဆောင်သော လုပ်ဆောင်ချက်အတွက် ကိရိယာများအဖြစ် မြင်သည်။ ချီကာဂိုတွင် ချာ့ခ်ျများ၊ ဗလီများနှင့် တရားဇရပ်များ ပါ၀င်ခဲ့ပြီး လူထုအပြောင်းအလဲအတွက် အတူတကွလုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ “Illinois ဟာ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှုအရ ပြည်နယ်တွေကြားမှာ အဆင့် ၄၇ မှာရှိခဲ့ဖူးတယ်။ ယနေ့တွင် ဘာသာပေါင်းစုံ ဆွေးနွေးပွဲများ အရှိန်အဟုန်ဖြင့် ဆောင်ရွက်နေသည့် နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံတွင် ဒုတိယနေရာ ရရှိထားသည်။” (မူဂျာဟစ် 47)

ဤဒေသတွင်း ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများနှင့်အပြိုင်၊ Iam Mujahid သည် NGO Justice for All ၏ အဓိကအစီအစဉ်ဖြစ်သည့် Burma Task Force ကို ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူထားသည်။ ၁၉၉၄ ခုနှစ် “လူမျိုးစု သုတ်သင်ရှင်းလင်းမှု” အတွင်း ဘော့စနီးယားလူမျိုးများကိုယ်စား ၎င်း၏ယခင်ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများကို အတုယူ၍ မြန်မာနိုင်ငံရှိ မွတ်ဆလင်လူနည်းစုများကို ကူညီရန် စည်းရုံးလှုံ့ဆော်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံရှိ လူနည်းစုအခွင့်အရေးများနှင့် စပ်လျဉ်း၍ အစိုးရသစ်၏ 2016 ဧပြီလတွင် အစွန်းရောက်ဘုန်းကြီးများအား လွှဲပြောင်းပေးမှုများအပေါ် ဝေဖန်ပြောဆိုမှုများနှင့် ပတ်သက်၍ အီမာမ်မာလစ်က ဗဟုဝါဒနှင့် ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့်အတွက် အပြည့်အဝထောက်ခံပေးရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ “မြန်မာပြည်က ဗမာအားလုံးအတွက် ဖွင့်ရမယ့်အချိန်ပဲ” (မူဂျာဟစ် ၂၀၁၆)

1993 ခုနှစ် ကမ္ဘာ့ဘာသာတရားများ ပြန်လည်ရှင်သန်လာပြီးနောက် နိုင်ငံတကာ ဘာသာပေါင်းစုံ လှုပ်ရှားမှုတွင် အီမာမ်မူဂျာဟစ်သည် နိုင်ငံတကာ ဘာသာပေါင်းစုံ လှုပ်ရှားမှုဖြင့် တက်ကြွစွာ ပါဝင်လှုပ်ရှားခဲ့သည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလအထိ လွှတ်တော်ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် ငါးနှစ်တာ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည်။ လွှတ်တော်သည် “ဘာသာတရားနှင့် လူမျိုးဘာသာ ညီညွတ်စွာ လက်တွဲဆောင်ရွက်ကြ” ရန် လုပ်ဆောင်နေပြီး နှစ်နှစ်တာ ညီလာခံများတွင် ဆရာကြီး ဦးစိန်အပါအဝင် နယ်ပယ်အသီးသီးမှ ပါဝင်သူ ၁၀,၀၀၀ ခန့်ကို ဆွဲဆောင်ခဲ့သည်။ Tao က အထက်မှာ ဖော်ပြခဲ့သလိုပါပဲ။

၂၀၁၅ ခုနှစ် မေလတွင် ပါလီမန်သည် မြန်မာဘုန်းတော်ကြီး ၃ ပါးအား မြန်မာနိုင်ငံ ရိုဟင်ဂျာများအပေါ် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှု အဆုံးသတ်ရေး သုံးရက်ကြာ အော်စလို ညီလာခံတွင် ဂုဏ်ပြုချီးမြှင့်ခဲ့သည်။ ကမ္ဘာ့သဟဇာတဖြစ်မှုဆု ချီးမြှင့်ပွဲစီစဉ်သူများသည် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များအား အပြုသဘောဆောင်သော အားဖြည့်မှုများ ပေးဆောင်ရန်နှင့် ဆရာတော်ဦးဝီရသူ၏ မွတ်ဆလင်ဆန့်ကျင်ရေး မဘသလှုပ်ရှားမှုကို ရှုတ်ချရန် တွန်းအားပေးရန် ရည်ရွယ်သည်။ သံဃာများသည် အာရှအလင်း ဖောင်ဒေးရှင်းကို တည်ထောင်သူ ဦးဝိဓိတ၊ ဦးဇောတိကနှင့် ဦးဝိသုဒ္ဓတို့ဖြစ်ပြီး ရာနှင့်ချီသော မွတ်ဆလင် အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီးများနှင့် ကလေးငယ်များကို ၎င်း၏ ဘုန်းကြီးကျောင်းတွင် ၂၀၁၃ ခုနှစ် မတ်လက တိုက်ခိုက်မှုများအတွင်း ခိုလှုံခဲ့ကြပါသည်။

ဒလိုင်းလားမားကဲ့သို့သော ဗုဒ္ဓဘာသာခေါင်းဆောင်များသည် ဗုဒ္ဓဘာသာကို ပုံပျက်ပန်းပျက်နှင့် ရိုဟင်ဂျာများအပေါ် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုကို ဆန့်ကျင်ကြောင်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုလာစေရန် နှစ်ပေါင်းများစွာ နောက်ကွယ်မှ လုပ်ဆောင်ပြီးနောက် ၂၀၁၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် သံဃာ့ကောင်စီ (နိုင်ငံတော် ဗုဒ္ဓဘာသာကောင်စီ) မှ နှုတ်ထွက်ခဲ့သည်ကို တွေ့မြင်ရသည့်အတွက် ဝမ်းမြောက်မိပါသည်။ မဘသ အစွန်းရောက်တွေကို ငြင်းပယ်ခဲ့တယ်။

ဆုပေးပွဲအခမ်းအနားတွင် မိန့်ကြားတော်မူခဲ့သည်မှာ “သတ္တဝါအားလုံးကို ချစ်မြတ်နိုး၍ စောင့်ရှောက်ရမည်ဟု မြတ်စွာဘုရားက ဟောကြားထားသည်။ တမန်တော် မိုဟာမက်၊ ငြိမ်းချမ်းသာယာမှု ရှိပါစေ၊ အသင်တို့အနက်မှ အမှန်တကယ် ယုံကြည်သူများ မဟုတ်ကြဟု မိန့်တော်မူသည်ကား၊ သင်သည် မိမိအလိုရှိသောအရာကို အခြားတစ်ပါးသော အရာကို မလိုချင်ဘဲ၊ ဤသွန်သင်ချက်များသည် ဘာသာတရား၏ အလှတရားများ အမြစ်တွယ်နေသည့် ကျွန်ုပ်တို့၏ယုံကြည်ခြင်းအားလုံး၏ နှလုံးသားတွင်ဖြစ်သည်။” (မဇ္ဈိမသတင်း ဇွန်လ ၄ ရက်၊ ၂၀၁၅)

ကာဒီနယ် ချားလ်စ်မောင်ဘို၊

၂၀၁၅ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၄ ရက်နေ့တွင် ချားလ်စ်မောင်ဘိုသည် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်၏ အမိန့်ဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပထမဆုံး ကာဒီနယ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ သိပ်မကြာခင်မှာပဲ သူက “အသံမဲ့သူတွေအတွက် အသံ” ဖြစ်ချင်တယ်လို့ Wall Street Journal ကို ပြောခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် အတည်ပြုပြဌာန်းခဲ့သော လူမျိုးရေးနှင့်ဘာသာရေးဥပဒေအား လူသိရှင်ကြားကန့်ကွက်ခဲ့ပြီး “ငြိမ်းချမ်းရေးလိုတယ်။ ညီညွတ်ရေးလိုတယ်။ မျှော်လင့်ချက်ရှိသောလူမျိုး၏ နိုင်ငံသားများအဖြစ် မျှဝေခံစားပြီး ယုံကြည်စိတ်ချရသော အထောက်အထားတစ်ခု လိုအပ်ပါသည်၊ သို့သော် ဤဥပဒေလေးရပ်သည် ထိုမျှော်လင့်ချက်အတွက် သေမင်းကို တွန်းပို့နေပုံရသည်။”

တစ်နှစ်ကျော်အကြာတွင် ကာဒီနယ်ဘိုသည် NLD အစိုးရသစ်၏ ရွေးကောက်ပွဲအပြီး မျှော်လင့်ချက်နှင့် အခွင့်အလမ်းများကို အာရုံစိုက်ရန် ကာဒီနယ်ဘိုသည် 2016 နွေရာသီတွင် နိုင်ငံတကာ ခရီးစဉ်တစ်ခု ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သူ့တွင် သတင်းကောင်းတစ်ခုရှိသည်- ဖိနှိပ်မှုများကြားတွင်၊ မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကက်သလစ်အသင်းတော်သည် “လူငယ်နှင့် တက်ကြွသောအသင်းတော်” ဖြစ်လာသည်ဟု ဆိုသည်။ "အသင်းတော်သည် စီရင်စု ၃ ခုမှ စီရင်စု ၁၆ ခုအထိ ကြီးထွားလာပါသည်" ဟု ကာဒီနယ်ဘိုက ပြောကြားခဲ့သည်။ “လူတစ်သိန်းကနေ ၈၀၀,၀၀၀ ကျော်၊ ဘုန်းကြီး ၁၆၀ ကနေ ၈၀၀ အထိ၊ ဘာသာရေး ၃၀၀ ကနေ အခု ကျနော်တို့ ၂,၂၀၀ က ဘာသာရေးဖြစ်ပြီး ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းက အသက် ၄၀ အောက်ပဲ”

သို့သော်လည်း ရိုဟင်ဂျာများ နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းမှုကဲ့သို့ တူညီသောဒုက္ခကို မဖြစ်ပေါ်စေသော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံရှိ ခရစ်ယာန်အုပ်စုအချို့ကို ပစ်မှတ်ထားကာ ပြီးခဲ့သောနှစ်များအတွင်း ဘုရားကျောင်းများကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။ ၎င်း၏ 2016 ခုနှစ် နှစ်ပတ်လည် အစီရင်ခံစာတွင် နိုင်ငံတကာ ဘာသာရေး လွတ်လပ်ခွင့်ဆိုင်ရာ အမေရိကန် ကော်မရှင်က အထူးသဖြင့် ကချင်ပြည်နယ်တွင် နှောင့်ယှက်မှု အများအပြား ဖြစ်ပွားခဲ့ကြောင်းနှင့် ဘုရားကျောင်းများတွင် လက်ဝါးကပ်တိုင် စိုက်ထူခြင်းကို ပစ်မှတ်ထားသည့် မူဝါဒများကို အစီရင်ခံခဲ့သည်။ USCIRF သည် “သဘာဝတွင် ဘာသာရေးမဟုတ်သော်လည်း သန့်ရှင်းသောရေရရှိမှု၊ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု၊ သင့်လျော်သောတစ်ကိုယ်ရေသန့်ရှင်းရေးနှင့် အခြားအခြေခံလိုအပ်ချက်များကို ကန့်သတ်ခြင်းဖြင့် ခရစ်ယာန်အသိုင်းအဝိုင်းများနှင့် အခြားဘာသာရေးဆိုင်ရာများကို နက်ရှိုင်းစွာ သက်ရောက်မှုရှိကြောင်း USCIRF မှလည်း မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ ကာဒီနယ်ဘိုသည် အကျင့်ပျက်ခြစားမှုကို ရှုတ်ချခဲ့သည်။

Bo သည် 2016 ခုနှစ်တရားဒေသနာတွင် "ကျွန်ုပ်၏တိုင်းပြည်သည်ရှည်လျားသောမျက်ရည်များနှင့်ဝမ်းနည်းမှုညများမှအရုဏ်သစ်သို့ပေါ်ထွက်လာသည်။ လူမျိုးတစ်မျိုးကား ကားစင်တင်ခံရပြီးနောက် ကျွန်ုပ်တို့သည် ကျွန်ုပ်တို့၏ ရှင်ပြန်ထမြောက်ခြင်းကို စတင်နေပြီဖြစ်သည်။ သို့သော် ကျွန်ုပ်တို့၏ နုနယ်သော ဒီမိုကရေစီသည် နုနယ်သေးပြီး လူ့အခွင့်အရေးများကို ဆက်လက် ချိုးဖေါက်ခံနေရပါသည်။ ငါတို့သည် ဒဏ်ရာရှိသောလူမျိုး၊ သွေးထွက်သံယိုသောနိုင်ငံ၊ လူမျိုးရေး၊ ဘာသာရေး လူနည်းစုအတွက်၊ ဒါက အထူးမှန်ပါတယ်၊ ဒါကြောင့်မို့လို့ လူ့အဖွဲ့အစည်းကို မလေးစားရင် လွတ်လပ်ပြီး ငြိမ်းချမ်းတဲ့ ဘယ်လူ့အဖွဲ့အစည်းမှ နိုင်ငံရေး၊ လူမျိုးရေးနဲ့ ဘာသာရေး ကွဲပြားမှုတွေ၊ လူမျိုး၊ ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု မခွဲခြားဘဲ လူတစ်ဦးတစ်ယောက်ချင်းစီ၏ အခြေခံလူ့အခွင့်အရေးကို ကာကွယ်ပါ... ဘာသာရေးအချင်းချင်း သဟဇာတဖြစ်မှုနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် အဓိကသော့ချက်မှာ လူသားအားလုံးအတွက် အခြေခံအကျဆုံးသော လူ့အခွင့်အရေး၊ လွတ်လပ်စွာ ယုံကြည်ကိုးကွယ်ခွင့် သို့မဟုတ် ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှု၏ အခြေခံအကျဆုံးဖြစ်ကြောင်း ကျွန်ုပ်ယုံကြည်ပါသည်။” (ကမ္ဘာ့စောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့၊ မေလ 2016)

ကာဒီနယ်ဘိုသည် မြန်မာနိုင်ငံ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ဘာသာတရားများ ၏ ပူးတွဲတည်ထောင်သူဖြစ်သည်။ 2016 ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းတွင် သူသည် အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတဟောင်း၏ သမီးဖြစ်သူ Alissa Wahid နှင့် Wall Street Journal (9/27/2016) တွင် ထုတ်ဝေသော အားပြင်းသော Op Ed ကို ပူးတွဲရေးသားရန် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတို့တွင် ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ၎င်းတို့သည် ၎င်းတို့၏နိုင်ငံများကို ထိန်းချုပ်ရန် ကြိုးပမ်းနေသည့် စစ်ဘက်အကျိုးစီးပွားများကို ဆန့်ကျင်ရန် သတိပေးခဲ့ပြီး အထောက်အထားစာရွက်စာတမ်းများမှ “ဘာသာတရား” ကို ဖယ်ရှားရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန်-မူဆလင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုအနေဖြင့် ထုံးတမ်းစဉ်လာအားလုံးကို ညီတူညီမျှကာကွယ်နိုင်ရေးအတွက် သာသနာရေး ဝန်ကြီးဌာနများကို ပြုပြင်ပြောင်းလဲရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ၎င်းတို့က “ဥပဒေစိုးမိုးရေးသည် လူနည်းစုများကို ဖိနှိပ်ခြင်းဟု ဆိုလိုသော်လည်း လူမှုသဟဇာတဖြစ်မှုကို ဦးစားပေးထားသည်။ ဤအမြင်သည် ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့်ကို လူ့အခွင့်အရေးအဖြစ် ကာကွယ်ရန် ဦးစားပေးအသစ်ဖြင့် အစားထိုးသင့်သည်…” (Wall Street Journal, September 27, 2016)

မိတ်ဖက်များနှင့် ပံ့ပိုးကူညီမှုများ

သြစတြီးယား၊ စပိန်နှင့် ဆော်ဒီအာရေဗျတို့မှ တည်ထောင်ထားသော King Abdullah Bin Abdulaziz International Centre for Interligious and Intercultural Dialogue (KAICIID) သည် ကမ္ဘာ့ဘာသာတရားနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ပါလီမန်မှ စီစဉ်သော အစီအစဉ်များကို ပံ့ပိုးပေးထားသည်။ ၎င်းတို့သည် “မြန်မာနိုင်ငံရှိ လူငယ်များအတွက် သုံးလကြာ လေ့ကျင့်ရေးအစီအစဉ်” ဖြစ်သည့် ဘာသာရေးဆိုင်ရာ ဝတ်ပြုရာနေရာများသို့ သွားရောက်လည်ပတ်ခြင်း အပါအဝင် ဂရိနိုင်ငံရှိ မူဆလင်နှင့် ခရစ်ယာန်များကြား ဆွေးနွေးပွဲဖြစ်သည့် စက်တင်ဘာလ 2015 ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် ဆွေးနွေးပွဲများစွာကို ပံ့ပိုးပေးခဲ့ပါသည်။ Arya Samaj နှင့် ပူးပေါင်း၍ KAICIID သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံရှိ "Image of the Other" ဆိုင်ရာ ကွန်ဖရင့်ကို ငြိမ်းချမ်းရေး ပညာရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဆိုင်ရာ ဘာသာပေါင်းစုံ အစီအစဉ်ဖြင့် ပေါင်းစည်းရန် အကြံပြုထားသည့် "ပြိုင်ဆိုင်မှုဆိုင်ရာ မူဘောင်များ" ကို ရှောင်ရှားခဲ့သည်။ သင်တန်းသားများသည် ဆက်သွယ်ရေးနှင့် ဘာသာပြန်နှင့် ဆရာဖြစ်သင်တန်းများကို အထောက်အကူဖြစ်စေရန် ဘာသာရေးဝေါဟာရများ ဝေါဟာရများကို တောင်းဆိုခဲ့ကြသည်။

2015 ခုနှစ် ဧပြီလတွင် KAICIID မှ အာဆီယံနှင့် အခြားသော အစိုးရအဖွဲ့အစည်းများ၊ ဒေသတွင်း လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာနှင့် လူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့အစည်းများ၊ ဒေသတွင်းစီးပွားရေးအသိုက်အဝန်းနှင့် ဒေသတွင်းဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များ မလေးရှားနိုင်ငံ၌ စုဝေးကာ အရပ်ဘက်လူမှုအဖွဲ့အစည်းများနှင့် ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များအတွက် ပံ့ပိုးကူညီရန် နည်းလမ်းများကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြသည်။ “အာဆီယံလူ့အခွင့်အရေးကြေညာစာတမ်းမှာ လွတ်လပ်စွာကိုးကွယ်ခွင့်ကို အကာအကွယ်ပေးရေး ပါ၀င်တဲ့အတွက်ကြောင့်မို့လို့ ဘာသာပေါင်းစုံ ထိတွေ့ဆက်ဆံပြီး ဆွေးနွေးပွဲတွေ အဆင်ပြေချောမွေ့ဖို့ ဆက်လက်လိုအပ်နေသေးတယ်လို့ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ဒေသတွင်း ဗုဒ္ဓဘာသာ-မွတ်စလင် ဆက်ဆံရေး တိုးတက်ကောင်းမွန်လာစေရေး… မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ကျယ်ပြန့်တဲ့ ဒေသတွေမှာပါ” (KAIICID၊ ဧပြီလ ၁၇ ရက်၊ ၂၀၁၅)

KAICIID သည် ပညာသင်ဆုများနှင့် ဆုများမှတစ်ဆင့် လူမှုရေးအရ ထိတွေ့ဆက်ဆံနေသော ဘာသာရေးခေါင်းဆောင်များကို ပံ့ပိုးပေးခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်၊ ဤသည်မှာ ဘာသာရေး ဗဟုဝါဒကို မြှင့်တင်ရန် အဆင်သင့်ဖြစ်နေပြီဖြစ်သော ဗုဒ္ဓဘာသာလူငယ်ခေါင်းဆောင်များကို အသိအမှတ်ပြုခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ (ဥပမာအားဖြင့်၊ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ Kelaniya တက္ကသိုလ်တွင် ပါရဂူဘွဲ့အတွက် ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် ပါဠိလေ့လာရေးတက္ကသိုလ်တွင် ပါရဂူဘွဲ့အတွက် မြန်မာဗုဒ္ဓဘာသာဘုန်းတော်ကြီး Ven Acinna အား မိတ်သဟာယတစ်ခု ပေးအပ်ခဲ့ပါသည်။ “မိမိလေ့လာနေစဉ်အတွင်း လူမှုရေးနှင့်ပတ်သက်သည့် အလုပ်ရုံဆွေးနွေးပွဲများစွာတွင် ပါဝင်ခဲ့ပါသည်။ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်အများစုနှင့် မြန်မာနိုင်ငံရှိ မွတ်ဆလင်လူဦးရေ အများအပြား အတူတကွ နေထိုင်သည့် ငြိမ်းချမ်းသော ပတ်ဝန်းကျင်ကို ဖန်တီးရန် လူမှု-ဘာသာရေး လုပ်ငန်းများ လုပ်ဆောင်ရန် အလွန်သန္နိဋ္ဌာန်ပြုပါသည်။”

နောက်ထပ် မိတ်သဟာယတစ်ခုကတော့ မြန်မာဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းမှာ ငယ်ရွယ်တဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာသင်ကြားနေတဲ့ အရှင်မန္တလန္တရကို လှူခဲ့ပါတယ်။ အမေရိကန်မှ အစ္စလာမ့်လေ့လာရေး ပညာရှင် Fr Tom Michael မှ ဦးစီးကျင်းပသော အစ္စလာမ်ဘာသာရေး နှီးနှောဖလှယ်ပွဲသို့ တက်ရောက်ပြီးနောက် မွတ်စလင်ခေါင်းဆောင်များနှင့် တွေ့ဆုံပြီး “ခင်မင်ရင်းနှီးမှုများစွာကို တည်ဆောက်ခဲ့သည်။ မန္တလေးမှာရှိတဲ့ Jefferson Center မှာ Conflict Transformation and English ဆိုင်ရာ iPACE သင်တန်းကိုလည်း တက်ရောက်ခဲ့ပါတယ်။” (KAIICID Fellows)

နောက်ထပ် မိတ်သဟာယတခုကို အမေရိကားရှိ ထေရဝါဒ ဓမ္မအသင်း တည်ထောင်သူ ဆရာတော် အရှင် ဉာဏဿရ က ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် လူသားချင်း စာနာထောက်ထားမှု ဆိုင်ရာ ဆရာကြီး တဦးဖြစ်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ အောက်ပိုင်း BBM ကောလိပ်ကို တည်ထောင်သူ ဖြစ်ပြီး ရေပေးဝေရေး စနစ် တည်ဆောက်ရေး အတွက် တာဝန်ယူ ဆောင်ရွက်လျက် ရှိသည်။ အခုဆို လူဦးရေ ရှစ်ထောင်ကျော်ကို သန့်ရှင်းတဲ့ သောက်သုံးရေ ထောက်ပံ့ပေးတဲ့အပြင် တစ်နေ့ကို လူပေါင်း ၂၅၀ ကျော် ဝန်ဆောင်မှုပေးတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ ခေတ်မီတဲ့ အပြည့်အ၀ရှိတဲ့ ဆေးရုံတစ်ရုံလည်း ဖြစ်ပါတယ်။”

KAICIID သည် အခြားနိုင်ငံရှိ မူဆလင်များကို မိတ်သဟာယများစွာ ပေးသောကြောင့် ၎င်း၏ ဦးစားပေးမှာ မြန်မာနိုင်ငံရှိ အလားအလာကောင်းပြီး မြင့်မားသော ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များကို ရှာဖွေရန် ဖြစ်နိုင်သည်။ သို့သော်လည်း နောင်တွင် ဆော်ဒီဦးဆောင်သော စင်တာမှ မြန်မာမွတ်စလင်များ ပိုများလာမည်ဟု မျှော်လင့်ရပေမည်။

ဖော်ပြပြီးသော ခြွင်းချက်အနည်းငယ်ဖြင့် ဘာသာပေါင်းစုံ လှုပ်ရှားမှုများတွင် မြန်မာမွတ်ဆလင်များ ပါဝင်ပတ်သက်မှု အားကောင်းခြင်း မရှိပေ။ ဒီအတွက် အထောက်အကူဖြစ်နိုင်တဲ့ အကြောင်းရင်းများစွာရှိပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာမူဆလင်များကို မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း ခရီးသွားလာခွင့် ပိတ်ပင်ထားပြီး အခြားမူဆလင်များက နှိမ့်ချဆက်ဆံရန် စိုးရိမ်နေကြသည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ် ရမဿွာန်လအတွင်း ရန်ကုန်မြို့၌ပင် ဗလီတစ်လုံး မီးရှို့ခံခဲ့ရသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အစ္စလာမ်ဘာသာဝင်များ၏ အလှူအတန်းများ လုပ်ဆောင်ရန် ကာလကြာရှည်စွာ တားမြစ်ခံထားရပြီး အစ္စလာမ် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ (OIC) ၏ ရုံးခန်းဖွင့်လှစ်ခွင့်ပြုရေး သဘောတူညီချက်ကို ယခုလို ရေးသားထားသော်လည်း၊ ပြောင်းလဲမည်ဟု မျှော်လင့်ပါသည်။ ရိုဟင်ဂျာမူဆလင်များကို ကူညီလိုသော စေတနာရှင်များသည် ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုထားသော အခြားသော ပရဟိတအဖွဲ့များနှင့် သိသိသာသာ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရပါမည်။ ဒါ့အပြင် ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ နိုင်ငံရေးအရလည်း ရခိုင်အသိုက်အဝန်းကို တာဝန်ထမ်းဆောင်ဖို့ လိုအပ်နေပါတယ်။ ဤအရာအားလုံးသည် မွတ်ဆလင်အဖွဲ့အစည်း တည်ဆောက်ခြင်းမှ အရင်းအမြစ်များကို ယူဆောင်သွားပါသည်။

တိုင်းရင်းသားအရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းများကြား ကွန်ရက်ချိတ်ဆက်ရန်အတွက် Burma Relief Center သို့ ရန်ပုံငွေပံ့ပိုးပေးထားသည့် George Soros ၏ OSF ပရိုဂရမ်များမှ ပေါက်ကြားလာသည့် စာရွက်စာတမ်းတစ်ခုသည် မီဒီယာပညာရှင်များကို လေ့ကျင့်သင်ကြားပေးပြီး ပိုမိုပါဝင်နိုင်သော ပညာရေးစနစ်တစ်ရပ်ကို မြှင့်တင်ပေးသော်လည်း ဘက်လိုက်မှုများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် သတိကြီးစွာထားရှိကြောင်း ညွှန်ပြနေသည်။ ဆိုရှယ်မီဒီယာပေါ်ရှိ မွတ်စလင်ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှုများကို စောင့်ကြည့်ပြီး ဖြစ်နိုင်လျှင် ၎င်းတို့ကို ဖယ်ရှားပါ။ စာတမ်းတွင် “ဤ (အမုန်းစကားဆန့်ကျင်ရေး) အယူအဆကို လိုက်လျှောက်ခြင်းဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကျွန်ုပ်တို့၏ အဖွဲ့အစည်းရပ်တည်မှုနှင့် ဝန်ထမ်းများ၏ ဘေးကင်းရေးကို အန္တရာယ်ဖြစ်စေပါသည်။ ကျွန်ုပ်တို့သည် ဤအန္တရာယ်များကို ပေါ့ပေါ့တန်တန် သဘောမထားဘဲ ဤအယူအဆကို ကြီးစွာသောသတိဖြင့် အကောင်အထည်ဖော်ပါမည်။” (OSF၊ 2014) Soros၊ Luce၊ Global Human Rights တို့ကို ထည့်သွင်းစဉ်းစားသည်ဖြစ်စေ ရန်ပုံငွေအနည်းငယ်သာ ရိုဟင်ဂျာအရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများထံ တိုက်ရိုက်ရောက်သွားပါသည်။ အဓိကခြွင်းချက်မှာ ဝေဝေနု၏ လေးစားဖွယ်ကောင်းသော Women Peace Network-Arakan သည် ရိုဟင်ဂျာများကို ဝန်ဆောင်မှုပေးသော်လည်း အမျိုးသမီးအခွင့်အရေးကွန်ရက်အဖြစ်လည်း အမျိုးအစားခွဲခြားနိုင်သည်။

နိုင်ငံတကာအလှူရှင်များသည် မွတ်ဆလင် မြန်မာအဖွဲ့အစည်းများ အားကောင်းလာစေရန် ဦးစားပေး မလုပ်ဆောင်ကြခြင်း သို့မဟုတ် မွတ်ဆလင်ခေါင်းဆောင်များထံ ဝင်ရောက်နိုင်ခြင်း မရှိသည့် အကြောင်းရင်းများစွာရှိပါသည်။ ပထမဦးစွာ၊ ရွှေ့ပြောင်းခံရခြင်း၏ ဒဏ်ရာမှာ မှတ်တမ်းများကို သိမ်းဆည်း၍ မရသည့်အပြင် ထောက်ပံ့ကြေးပေးသူများကို အစီရင်ခံစာများ ရေးသား၍ မရနိုင်ကြောင်း ဆိုလိုသည်။ ဒုတိယ၊ ပဋိပက္ခတွင်နေထိုင်ခြင်းသည် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခံရသည့်အုပ်စုအတွင်း၌ပင် ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်ရန် အမြဲတမ်း အထောက်အကူမဖြစ်ပေ။ ဖိနှိပ်ချုပ်ချယ်မှုကို ချုပ်ငြိမ်းစေနိုင်သည်။ ပြီးခဲ့ တဲ့ သုံးနှစ်အတွင်း ကျွန်တော် သတိပြုမိတဲ့ အတိုင်း ရိုဟင်ဂျာ ခေါင်းဆောင် တွေ အချင်းချင်း ပြိုင်ဆိုင်မှု တွေ မကြာခဏ ကြုံရ ပါတယ်။ ၎င်းတို့၏ အထောက်အထားသည် အများသူငှာ ဟောပြောချက်အတွက် တရားဝင်လက်မခံနိုင်သော သို့မဟုတ် အနည်းဆုံး အငြင်းပွားဖွယ်ရာ ဖြစ်နေသေးသည်။ ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင် ခွဲခြားသတ်မှတ်ပိုင်ခွင့်ရှိသော်လည်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုယ်တိုင်ကလည်း အကူအညီပေးရေးအေဂျင်စီများနှင့် နိုင်ငံခြားအစိုးရများအား ၎င်းတို့၏အမည်ကိုပင် အသုံးမပြုရန် တောင်းဆိုထားသည်။ သူတို့သည် လူမဟုတ်ကြပေ။

ရွေးကောက်ပွဲနှစ်တွင် ဗမာမွတ်စ်လင်မ်များအားလုံးသို့ ညစ်ညမ်းမှုများ ပျံ့နှံ့သွားခဲ့သည်။ USCIRF က 2015 ခုနှစ်အတွင်း “ဗုဒ္ဓဘာသာအမျိုးသားရေးဝါဒီများက ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများနှင့် မွတ်ဆလင်လိုလားသော နိုင်ငံရေးပါတီများကို ၎င်းတို့၏ဂုဏ်သိက္ခာနှင့် ရွေးကောက်တင်မြှောက်နိုင်မှုကို ညှိုးနွမ်းစေရန်အတွက် အတိအကျ တံဆိပ်တပ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် အနိုင်ရသော NLD ပါတီသည် မည်သည့် မွတ်စလင် ကိုယ်စားလှယ်လောင်းကိုမျှ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် ရိုဟင်ဂျာမဟုတ်သော မွတ်စ်လင်မ်များအတွက်ပင် မွတ်ဆလင်ခေါင်းဆောင် အများအပြားကို ပိုမိုသတိကြီးပြီး တက်ကြွသော အခန်းကဏ္ဍတွင် ထိန်းသိမ်းထားနိုင်သည့် ဝိုင်းရံထားမှု ခံစားချက် ရှိနေပါသည်။ (USCIRF၊ 2016)

(အောက်တိုဘာ ၄ ရက်၊ ၂၀၁၆) တွင် မြန်မာဘာသာဗေဒ စာသင်ကျောင်းတွင် သင်ကြားနေသော လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက် မနထွန်းက ၎င်းတို့၏ Liberal Arts Program တွင် ဘာသာ၊ လူမျိုး၊ ကျားမ မခွဲခြားဘဲ ကျောင်းသားများကို လက်ခံထားပြီး ဗုဒ္ဓဘာသာ ကျောင်းသားဦးရေမှာ ၁၀ ရာခိုင်နှုန်းမှ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်း ဖြစ်နိုင်သည်ဟု ဆိုသည်။ ကျောင်းသားအဖွဲ့၏- သို့သော် မွတ်ဆလင်ကျောင်းသား အလွန်နည်းသော ကျောင်းသား ၁၃၀၀ တွင် ၃-၅ ယောက်ရှိသည်။

အဘယ်ကြောင့်နည်း။ အချို့သော မွတ်စလင်များသည် ကျိုးနွံခြင်း သို့မဟုတ် သန့်ရှင်းစင်ကြယ်ခြင်းဆိုင်ရာ အယူအဆများကို ထိခိုက်စေနိုင်သော လူမှုရေးအခြေအနေများကို ရှောင်ရှားရန် သွန်သင်ထားသည်။ အချို့သူများသည် 'ဘာသာတရားဆုံးရှုံးမည်' ကိုကြောက်ရွံ့သောကြောင့် ခရစ်ယာန်ကျောင်းတွင် စာရင်းသွင်းခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ပေမည်။ Muslim Insularity သည် တစ်ခါတစ်ရံတွင် အစ္စလမ်ဘာသာ၏ သီးခြားအဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်များမှ ထွက်ပေါ်လာပေမည်။ သို့သော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံရှိ မူဆလင်အသိုက်အဝန်းသည် လူမျိုးပေါင်းစုံသာမက ဘာသာရေးအရပါ အလွန်ကွဲပြားသောကြောင့်၊ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေးနှင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုများကို ပိုမိုသန္နိဋ္ဌာန်ချထားသည်ဟု ယူဆခြင်းသည် ပိုကောင်းပါသည်။

နယူးယောက်မြို့ နှိုင်းယှဉ်

ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ အတွေ့အကြုံအပေါ် အခြေခံ၍ မွတ်ဆလင် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုကို အလေးပေးကာ နယူးယောက်ရှိ ဘာသာပေါင်းစုံ အလုပ်၏ နှိုင်းယှဉ်သုံးသပ်ချက်ဖြင့် ဤစာတမ်းကို အဆုံးသတ်ပါမည်။ ရည်ရွယ်ချက်မှာ အစ္စလာမ်ကြောက်မုန်းတီးမှု၏ အကျိုးသက်ရောက်မှုကို ပုံစံအမျိုးမျိုးဖြင့် အလင်းပြရန်ဖြစ်ပြီး ယဉ်ကျေးမှုနှင့် နည်းပညာကဲ့သို့သော အခြားအချက်များ ပါဝင်သည်။

11 ခုနှစ် စက်တင်ဘာ 2001 ရက် အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုများ အပြီးတွင် New York City တွင် ဘာသာပေါင်းစုံ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများသည် ခေါင်းဆောင်မှုအဆင့်နှင့် စေတနာ့ဝန်ထမ်းဝန်ဆောင်မှုနှင့် လူမှုရေးတရားမျှတမှုအစပြုမှုများနှင့် ချိတ်ဆက်ထားသော အခြေခံလူတန်းစားလှုပ်ရှားမှုအဖြစ် ကျယ်ပြန့်လာပါသည်။ ပါဝင်သူအများစုသည် နိုင်ငံရေးအရ တိုးတက်မှုဖြစ်တတ်သည်၊ အနည်းဆုံး အချို့သောကိစ္စရပ်များတွင်၊ ဧဝံဂေလိခရစ်ယာန်၊ Orthodox ဂျူးနှင့် Salafi မူဆလင်အသိုင်းအဝိုင်းများသည် ယေဘုယျအားဖြင့် ဖယ်ထားကြသည်။

အစ္စလာမ္မစ်မုန်းတီးရေး တုံ့ပြန်မှုများသည် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း တိုးများလာခဲ့ပြီး အထူးသဖြင့် မီဒီယာများနှင့် နိုင်ငံရေးစိတ်ဝင်စားမှုအုပ်စုများက လှုံ့ဆော်ပေးကာ ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုများ ဆက်လက်ရှိနေခဲ့သည်။ ပထဝီဝင်နိုင်ငံရေးတင်းမာမှုများနှင့် ISIS ကြီးထွားလာမှု၊ ဖောက်ပြန်သောလက်ယာယိမ်းလူကြိုက်များမှု မြင့်တက်လာမှုနှင့် အစ္စလာမ့်စံနှုန်းများကို ကျယ်ပြန့်စွာနားလည်မှုလွဲမှားမှုများကြောင့် တုံ့ပြန်ဝေဖန်မှုများသည် တည်တံ့နေပါသည်။ (CAIR၊ 2016)

အစ္စလာမ်ဘာသာကို ရှင်သန်ရပ်တည်ရေး ခြိမ်းခြောက်မှုအဖြစ် ခံယူချက်သည် ဥရောပနှင့် အမေရိကန်တွင် ပျံ့နှံ့သွားပြီး မွတ်ဆလင် လူနည်းစု လူဦးရေ အများအပြား ရှိနေခြင်းကို ပြစ်ဒဏ်ခတ်ခြင်းနှင့် တုံ့ပြန်ခြင်းတို့ကို ဘောင်ခတ်ထားသည်။ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး မွတ်ဆလင်လူနည်းစု သန်း ၁၅၀ ရှိတဲ့ အိန္ဒိယနဲ့ ထိုင်းနဲ့ သီရိလင်္ကာတို့အပြင် မွတ်စလင်ဆန့်ကျင်ရေး လှုပ်ရှားမှုတွေလည်း ပျံ့နှံ့ခဲ့ပါတယ်။ ဤမျက်ကန်းမျိုးချစ်စိတ်သည် ယခင်ဆိုဗီယက်ယူနီယံနှင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ အချို့နေရာများတွင်လည်း ထင်ရှားသည်။ နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်များသည် ဘာသာရေးသန့်ရှင်းမှု၊ အမျိုးသားရေးလက္ခဏာကို ဗဟုဝါဒီမဟုတ်သော နားလည်မှုနှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးဆိုင်ရာ တောင်းဆိုမှုများဖြင့် မွတ်ဆလင်လူနည်းစုများကို လုပ်ကြံပြောဆိုနေပါသည်။

New York City တွင် လုံခြုံရေးစိုးရိမ်မှုများသည် အခြားသော တိုက်ခိုက်မှုမျဉ်းများကို တွန်းလှန်နိုင်ခဲ့သော်လည်း ကျားမရေးရာ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုနှင့် လွတ်လပ်မှုကို ဆန့်ကျင်သည့် ရိုးရာစံနှုန်းများအဖြစ် ကျိုးနွံခြင်းဆိုင်ရာ စံနှုန်းများကို ပြန်လည်ရေးဆွဲရန် အပြိုင်ကြိုးပမ်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ ဗလီများနှင့် အခြားသော မွတ်ဆလင်အဖွဲ့အစည်းများသည် ဆိုရှယ်မီဒီယာနှင့် သတင်းစာများတွင် အပုပ်ချလှုံ့ဆော်မှုများနှင့် အပြိုင်အဆိုင် တရားဥပဒေစိုးမိုးရေးအေဂျင်စီများ၏ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် စောင့်ကြည့်ကြပ်မတ်မှုများနှင့်အတူ ခံရပ်ခဲ့ရသည်။

ဤအခြေအနေတွင် ဘာသာပေါင်းစုံ ဆွေးနွေးပွဲနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုသည် မွတ်စလင်ခေါင်းဆောင်များနှင့် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများကို အတင်းအကျပ် အထီးကျန်မှုမှ ပေါ်ထွက်လာစေပြီး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းအားဖြင့် “သားကောင်” အဆင့်အတန်းကို အခါအားလျော်စွာ ကျော်လွှားနိုင်စေခြင်းဖြင့် လူမှုရေးလက်ခံမှုတွင် အရေးကြီးသော တံခါးဖွင့်မှုကို ပံ့ပိုးပေးပါသည်။ ဘာသာပေါင်းစုံ လှုပ်ရှားမှုများတွင် တူညီသောတန်ဖိုးများအပေါ် စာသားအခြေပြု ဆွေးနွေးမှုများမှတစ်ဆင့် ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်ရန် ကြိုးပမ်းမှုများ ပါဝင်သည်။ ဘာသာရေးအားလပ်ရက်များတွင် ပေါင်းသင်းဆက်ဆံခြင်း၊ မတူကွဲပြားသော အိမ်နီးချင်းများအကြား အပြန်အလှန် ပံ့ပိုးကူညီမှုအတွက် ပေါင်းစည်းခြင်းကဲ့သို့သော ဘေးကင်းပြီး ကြားနေနေရာများ ဖန်တီးခြင်း၊ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ကာကွယ်ရေးနှင့် အခြားသော လူမှုတရားမျှတမှုဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များအတွက် ထောက်ခံအားပေးရန်၊

ဘာသာပေါင်းစုံ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု၏ ဒေသန္တရ ရှုခင်းကို (မြေပုံမဟုတ်လျှင်) ဥပမာပြရန်၊ ကျွန်ုပ်နှင့် ဆက်နွှယ်ထားသည့် ပရောဂျက်နှစ်ခုကို အတိုချုပ် ဖော်ပြပါမည်။ နှစ်ခုလုံးကို 9/11 တိုက်ခိုက်မှုများအတွက် တုံ့ပြန်မှုများအဖြစ် နားလည်နိုင်သည်။

ပထမပရောဂျက်သည် 9/11 ဘေးအန္တရာယ်တုံ့ပြန်မှုတွင် ဘာသာပေါင်းစုံပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းဖြစ်ပြီး New York City Council of Churches နှင့် ချိတ်ဆက်ထားသော NYDRI မိတ်ဖက်အဖွဲ့ဖြစ်ပြီး၊ ထို့နောက် New York Disaster Interfaith Services (NYDIS)[15]။ ကနဦးပြန်ဆိုခြင်း၏ ပြဿနာတစ်ခုမှာ မွတ်စလင်ခေါင်းဆောင်မှု၏ ကွဲပြားပြီး ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုရှိသော သဘောသဘာဝကို နားလည်မှုလွဲမှားခြင်းဖြစ်ပြီး မလိုအပ်ဘဲ ချန်လှပ်မှုအချို့ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ Episcopal Church မှ Peter Gudaitis မှဦးဆောင်ပြီး ကျွမ်းကျင်ပိုင်နိုင်မှုမြင့်မားသောအဆင့်ဖြင့်သွင်ပြင်လက္ခဏာရှိသောဒုတိယဗားရှင်းသည်ပိုမိုပါဝင်ကြောင်းသက်သေပြခဲ့သည်။ NYDIS သည် ထိခိုက်လွယ်သော လူတစ်ဦးချင်းနှင့် အဖွဲ့များ (အထောက်အထားမရှိသော ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများ အပါအဝင်) ကယ်ဆယ်ရေးဝန်ဆောင်မှုများတွင် ကွာဟချက်များတစ်လျှောက်လုံး မဟုတ်ကြောင်း သေချာစေရန် NYDIS သည် မြို့အေဂျင်စီများနှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ NYDIS သည် မတူကွဲပြားသော အသိုက်အဝန်းအဖွဲ့ဝင်များအား ကယ်ဆယ်ရေးအတွက် ဒေါ်လာ 5 သန်း ပံ့ပိုးပေးသည့် “မဆုံနိုင်သော လိုအပ်ချက်များ စားပွဲဝိုင်း” ကို ခေါ်ယူခဲ့ပြီး၊ အမျိုးမျိုးသော အသိုင်းအ၀ိုင်းမှ အမှုထမ်းများက လိုအပ်ချက်များကို ပေးအပ်ခဲ့သည်။ NYDIS သည် ခရစ်ယာန်ဓမ္မဆရာဝန်ဆောင်မှုများကို ပံ့ပိုးပေးပြီး “ဘေးအန္တရာယ်ဆိုင်ရာ တုံ့ပြန်တုံ့ပြန်မှု” ကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းခဲ့သည်။ ၎င်း၏ဝန်ထမ်းများကို လျှော့ချပြီးနောက်၊ ၎င်းသည် 2012 ခုနှစ်တွင် ဟာရီကိန်း Sandy ကြောင့် 8.5 သန်းအကူအညီကို ပေးဆောင်ခဲ့ပြီး ၎င်းသည် ပြန်လည်လှုပ်ရှားဆောင်ရွက်ပေးခဲ့သည်။

ကျွန်တော်သည် NYDIS ဘုတ်အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ ရှည်လျားသော သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ကယ်ဆယ်ရေးမှတ်တမ်းနှင့်အတူ အစ္စလာမ့်စက်ဝိုင်း (ICNA Relief USA) ကိုကိုယ်စားပြုသည်။ 2005 ခုနှစ်အကုန်တွင် ICNA မှထွက်ပြီးနောက် ကျွန်တော်သည် Muslim Consultative Network ကို နှစ်အတော်ကြာကိုယ်စားပြုခဲ့ပြီး ဟာရီကိန်းစန္ဒီပြီးနောက် NYDIS အသိုင်းအဝိုင်းဒေတာပရောဂျက်များကို ခေတ္တကူညီပေးခဲ့ပါသည်။ ဤကာလတစ်လျှောက်လုံးတွင် ပိုမိုဖွဲ့စည်းထားသော ယုံကြည်ခြင်းဓလေ့ထုံးတမ်းများနှင့် ပိုမိုအရင်းအမြစ်ကြွယ်ဝသော အမျိုးသားရေးအစီအစဉ်များမှ ယုံကြည်သူခေါင်းဆောင်များနှင့်အတူ ပါဝင်ခြင်း၏ အပြုသဘောဆောင်သောသက်ရောက်မှုကို ကျွန်ုပ်တွေ့မြင်ခဲ့သည်။ မိတ်ဖက်အချို့ အထူးသဖြင့် ဂျူးအမေရိကန်အဖွဲ့အစည်းများအား မွတ်ဆလင်အုပ်စုများမှ ခွဲထုတ်ရန် ဖိအားများရှိနေသော်လည်း ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်ခြင်းနှင့် ကောင်းမွန်သောအုပ်ချုပ်မှုအလေ့အကျင့်များသည် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နိုင်စေခဲ့သည်။

၂၀၀၅ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၇ ခုနှစ်အထိ ဂျူးလူမျိုး တည်ထောင်ရေး အဖွဲ့အစည်းများနှင့် NYC မူဆလင် အရပ်ဘက် လူ့အဖွဲ့အစည်းများအကြား ဆက်ဆံရေးကို မြှင့်တင်ရန် ကြိုးပမ်းမှုဖြစ်သော “ဧည့်ခန်းပရောဂျက်” သည် စိတ်ပျက်ဖွယ်ရာနှင့် ပဋိပက္ခအချို့ပင် ပြီးဆုံးခဲ့သည်။ Kahlil Gibran ကျောင်းကို တည်ထောင်သူ Debbie Almontaser ကဲ့သို့သော ရင်းနှီးသော မူဆလင်လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များအား မီဒီယာတိုက်ခိုက်မှုအတွင်း ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် ဆွေးနွေးဖက်များက သူမအား လူသိရှင်ကြား ခုခံကာကွယ်ခြင်း ပျက်ကွက်ခြင်း သို့မဟုတ် လိမ်လည်လှည့်ဖြားခြင်းများကို ပွင့်ပွင့်လင်းလင်း စိန်ခေါ်ခဲ့စဉ်တွင် ထိုသို့သော ကွာဟချက်များ ကျယ်ပြန့်လာခဲ့သည်။ Park 2005 (“မြေသုညရှိဗလီ” ဟုခေါ်သော 2007 တိုက်ခိုက်မှုများအတွက် ဘာသာပေါင်းစုံ တုံ့ပြန်မှုသည် ပိုမိုကောင်းမွန်သော်လည်း ရောထွေးနေဆဲဖြစ်သည်။ မွတ်ဆလင်အစွန်းရောက်ဝါဒအပေါ် မှားယွင်းပြီး ကျယ်ပြန့်လွန်းသော ရဲတပ်ဖွဲ့၏ ခွဲခြမ်းစိတ်ဖြာမှုနှင့်ပတ်သက်၍ ၂၀၀၇ ခုနှစ်တွင် အစီရင်ခံစာများနောက်တွင် နယူးယောက်မြို့အခြေစိုက် မွတ်စလင်ခေါင်းဆောင်များနှင့် ရပ်ရွာအဖွဲ့အစည်းများအပေါ် ရဲကင်းထောက်လှမ်းမှုအတိုင်းအတာနှင့် ပတ်သက်၍ 2007-2010 တွင် ပေါ်ထွန်းလာခဲ့သည်။ နယူးယောက်စီးတီး၏ နိုင်ငံရေးနှင့် ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ သြဇာအာဏာ စီရင်ဆုံးဖြတ်သူများနှင့် ဆက်ဆံရေး ထိခိုက်ခဲ့သည်။

ဤရွေ့လျားမှု၏မျက်နှာစာတွင်၊ နယူးယောက်ရှိမွတ်စလင်ခေါင်းဆောင်မှုတွင်စခန်းနှစ်ခုခွဲထားသည်။ နိုင်ငံရေးအရ လိုက်လျောညီထွေရှိသော စခန်းသည် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုကို အလေးပေးသော်လည်း တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ စခန်းသည် သဘောတရားကို ဦးစားပေးသည်။ လူမှုတရားမျှတမှု သဘောထားအမြင်ရှိသော အာဖရိကန်အမေရိကန်အီမာမ်များနှင့် အာရပ်တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနှင့် တစ်ဖက်တွင် မတူကွဲပြားသော ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူများ ပေါင်းစည်းမှုကို ပိုင်းခြားသိမြင်နိုင်သည်။ သို့သော်လည်း နိုင်ငံရေးနှင့် ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေး ကွဲပြားမှုသည် သပ်ရပ်သော ဆန့်ကျင်ဘက်များ မဟုတ်ပေ။ စခန်းတစ်ခုသည် အခြားတစ်ခုထက် လူမှုရေးအရ သို့မဟုတ် ဘာသာရေးအရ ရှေးရိုးဆန်သောစခန်းတစ်ခုလည်း မဟုတ်ပေ။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ၊ အနည်းဆုံး ခေါင်းဆောင်မှုအဆင့်တွင် မူဆလင်အချင်းချင်း အပြန်အလှန်ယုံကြည်မှု ဆက်ဆံရေးသည် “အမှန်တရားမှ အာဏာကို ပြောဆိုခြင်း” နှင့် နိုင်ငံရေး အတန်းတွင် နှစ်ဘက်စလုံးမှ လေးစားမှုနှင့် မဟာမိတ်များ တည်ဆောက်ခြင်း အစဉ်အလာကြား မဟာဗျူဟာ ရွေးချယ်မှုအပေါ် ရပ်တန့်သွားခဲ့သည်။ ငါးနှစ်လောက်ကြာတော့ ဒီအပေါက်က မပျောက်သေးဘူး။

ပင်ကိုယ်စရိုက် ကွဲပြားမှုများသည် ဤအကွဲအပြဲတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း အမေရိကန် အစိုးရ အာဏာပိုင်များနှင့် သင့်လျော်သော ဆက်နွှယ်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ သဘောထား နှင့် ခံယူချက် ကွဲပြားမှုများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ရဲတပ်ဖွဲ့နှင့် နီးကပ်စွာ နေရာယူထားသူများ၏ ရည်ရွယ်ချက်နှင့် ပတ်သက်၍ မယုံကြည်မှုများ ပေါ်ပေါက်လာပြီး ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် စောင့်ကြည့်ရန် လိုအပ်ကြောင်း သဘောတူပုံရသည်။ 2012 ခုနှစ်တွင် ပါတီတစ်ခုသည် NY မြို့တော်ဝန် Bloomberg ၏ နှစ်စဉ်ဘာသာပေါင်းစုံ နံနက်စာအား သပိတ်မှောက်ရန် စီစဉ်ခဲ့သည်။[16] ပြဿနာရှိသော NYDP မူဝါဒများအတွက် ၎င်း၏ထောက်ခံမှုကို ကန့်ကွက်ခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် သပိတ်မှောက်မှု ပထမနှစ်အတွက် မီဒီယာများ၏ စိတ်ဝင်စားမှုကို ဆွဲဆောင်ခဲ့သော်လည်း အခြားသော စခန်းများသည် အခမ်းအနားသို့ မြို့တဝိုက်မှ ဘာသာပေါင်းစုံမှ ခေါင်းဆောင်အများစုကဲ့သို့ပင် ဆက်လက်တက်ရောက်ခဲ့ကြသည်။

အချို့သော မူဆလင်ခေါင်းဆောင်များနှင့် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများသည် ၎င်းတို့၏ ဓလေ့ထုံးတမ်းများကို ကမ္ဘာ့အာဏာနှင့် လောကအာဏာနှင့် အနောက်နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ ရွေးချယ်မှုများကို ဆန့်ကျင်ဘက်တွင် မရှိမဖြစ်လိုအပ်သည်ဟု နားလည်ကြသည်။ ဤခံယူချက်သည် အခြားအသိုက်အဝန်းများနှင့် နယ်နိမိတ်များကို ထိန်းသိမ်းရန် မဟာဗျူဟာတစ်ရပ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး အမုန်းတရား ရာဇ၀တ်မှုများအပေါ် အာရုံစိုက်ကာ တိုက်ခိုက်နေချိန်အတွင်း မွတ်ဆလင် အကျိုးစီးပွားကို ခုခံကာကွယ်ပေးခဲ့သည်။ ဘာသာပေါင်းစုံ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုကို ပယ်ချမည်မဟုတ်သော်လည်း၊ လူမှုရေးတရားမျှတမှုဆိုင်ရာ ရည်မှန်းချက်များအတွက် အထောက်အကူဖြစ်စေမည်ဆိုလျှင် ပိုမိုနှစ်သက်သည်။

ကျွန်ုပ်သည် Flushing Interfaith Unity Walk ၏ တိုးတက်မှုအဖြစ် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်လာခဲ့သည့် Flushing Interfaith Council[17] ၏ အဖွဲ့ဝင်တစ်ဦးလည်းဖြစ်သည်။ The Walk ကိုယ်တိုင်သည် မတူညီသောရပ်ကွက်များရှိ Brooklyn နေထိုင်သူများကြား နားလည်မှုတံတားများတည်ဆောက်ရန်အတွက် Rabbi Ellen Lippman နှင့် Debbie Almontaser တို့မှ 2004 ခုနှစ်တွင် တည်ထောင်ခဲ့သော Abraham Interfaith Peace Walk ၏ကလေးများကို အခြေခံထားသည်။ အယူအဆသည် လမ်းကြောင်းတစ်လျှောက်ရှိ မတူကွဲပြားသော ဝတ်ပြုရာအိမ်များတွင် သွားရောက်လည်ပတ်ခြင်း၊ ဆွေးနွေးခြင်းနှင့် အဆာပြေခြင်းတို့နှင့်အတူ အဖွင့်အိမ်ပုံစံကို လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေသည်။ 2010 ခုနှစ်တွင် Brooklyn အခြေစိုက် Walk သည် Sheepshead ပင်လယ်အော်ရှိ မွတ်ဆလင်ဆန့်ကျင်ရေးဆန္ဒပြသူများကို ဆွဲဆောင်ခဲ့သော ဗလီတစ်ခုတွင်အဆုံးသတ်ခဲ့ပြီး Walk တွင်ပါဝင်သူများသည် ဒေါသထွက်နေသောလူအုပ်အား ပန်းများပေးခဲ့ကြသည်။ Queens ၏ ရပ်ကွက်ကို တာဝန်ထမ်းဆောင်ရန်၊ Flushing Walk ကို 2009 ခုနှစ်တွင် စတင်ခဲ့ပြီး၊ ၎င်းသည် ဟိန္ဒူ၊ ဆစ်ခ်များနှင့် Flushing ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များစွာ အပါအဝင် ပိုမိုကွဲပြားပြီး အများအားဖြင့် အာရှအသိုက်အဝန်းကို ဘာသာပေါင်းစုံ ဘာသာပေါင်းစုံ စံပြပုံစံကို လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် ပြုလုပ်ထားသောကြောင့် အငြင်းပွားမှုများမှ လွတ်မြောက်ခဲ့သည်။ လမ်းလျှောက်ခြင်းနှင့် အခြားလုပ်ဆောင်မှုများအတွက် ဤကွဲပြားမှုကို လက်လှမ်းမီသော်လည်း၊ တစ်ချိန်တည်းတွင်၊ ကောင်စီသည် "ငြိမ်းချမ်းရေးအသင်းတော်" အဖွဲ့ဝင်များ—Quakers and Unitarians များ၏ပါဝင်မှုဖြင့် ကောင်စီကို ကျောက်ချထားသည်။

Queens၊ Flushing၊ NY သည် US တွင် ဘာသာရေးလွတ်လပ်ခွင့်ကို ထူထောင်သည့် 1657 Flushing Remonstrance ၏တည်နေရာလည်းဖြစ်သည်။ ထိုအချိန်တွင်၊ ထိုအချိန်က New Netherlands ၏ဘုရင်ခံ Peter Stuyvesant သည် Dutch Reformed Church အပြင်ဘက်ရှိဘာသာတရားအားလုံးကိုတရားဝင်ကျင့်သုံးခြင်းကိုတားမြစ်ခဲ့သည်။ နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်များနှင့် Quaker များသည် Flushing ဧရိယာတွင် ၎င်းတို့၏ဘာသာရေးအလေ့အကျင့်ကြောင့် ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည်။ တုံ့ပြန်သည့်အနေဖြင့်၊ ၎င်းတို့သည် အာဒမ်၏သားများဟု ယူဆကြသောကြောင့် Quakers သာမက "ဂျူးများ၊ တာ့ခ်များနှင့် အီဂျစ်လူမျိုးများအား သည်းခံခွင့်လွှတ်ရန် တောင်းဆိုသည့် Remonstrance" ကို အင်္ဂလိပ်လူမျိုးအုပ်စုတစ်စုက အတူတကွ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသည်။ အင်္ဂလိပ်လူမျိုး John Bowne သည် ဒတ်ခ်ျစကားမပြောသော်လည်း ဟော်လန်သို့ ပြည်နှင်ဒဏ်ခံခဲ့ရသည်။ ဒတ်ခ်ျအနောက်အိန္ဒိယကုမ္ပဏီသည် အတိုက်အခံများနှင့် ဘက်လိုက်သောအခါ ဖြိုခွင်းမှုသည် နောက်ဆုံးတွင် Stuyvesant အား နောက်ပြန်ဆုတ်သွားခဲ့သည်။

ဤအမွေအနှစ်ကို ဂုဏ်ပြုခြင်းဖြင့်၊ 2013 ခုနှစ်တွင် Flushing Interfaith Council သည် New York City ရှိ မွတ်စလင်ဆန့်ကျင်ရေးနှင့် လက်ဝဲဆန့်ကျင်ရေး စောင့်ကြည့်ရေးမူဝါဒများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် Remonstrance ကို မွမ်းမံပြင်ဆင်ခဲ့သည်။ ဒေသန္တရဘာသာစကား 11 မျိုးသို့ ဘာသာပြန်ဆိုထားသည့် စာတမ်းအသစ်တွင် မြို့တော်ဝန် Michael Bloomberg အား စောင့်ကြည့်ခြင်းနှင့် ရပ်တန့်ခြင်း မူဝါဒများနှင့် ပတ်သက်သည့် မကျေနပ်ချက်များကို တိုက်ရိုက် လိပ်မူထားသည်။ ကောင်စီသည် 19 ခုနှစ်တွင် အမုန်းတရား ရာဇ၀တ်မှုများနှင့် လူသတ်မှုများကိုပင် ပစ်မှတ်ထားခံခဲ့ရသော Queens မွတ်စလင်များနှင့် စည်းလုံးညီညွတ်မှုကို ပြသနေပါသည်။ 2016 ခုနှစ် နွေရာသီတွင် ကောင်စီသည် မွတ်စလင်စာရေးဆရာများ၏ ဟောပြောပွဲများနှင့် စာဖတ်အဖွဲ့ကို ကမကထပြုခဲ့ပါသည်။ ဟားဗတ်ရှိ Pluralism ပရောဂျက်သည် Flushing ၏ အရေးကြီးသော ဗဟုဝါဒဆိုင်ရာ အမွေအနှစ်များနှင့် ၎င်း၏ ဆန်းသစ်တီထွင်သော ချိတ်ဆက်မှုအတွက် Flushing ဘာသာပေါင်းစုံကောင်စီ၏ "အလားအလာရှိသော အလေ့အကျင့်များ" ကို အသိအမှတ်ပြုခဲ့သည်။

ဤနမူနာနှစ်ခုအပြင် ဘာသာပေါင်းစုံ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုဆိုင်ရာ နယူးယောက်မြို့ရှုခင်းတွင် ကုလသမဂ္ဂနှင့် ဆက်နွယ်သော အေဂျင်စီများနှင့် အစီအစဉ်များ (ဥပမာ ယဉ်ကျေးမှုဆိုင်ရာ မဟာမိတ်များ၊ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ဘာသာတရားများ၊ နားလည်မှု ဘုရားကျောင်း) အပြင် ဝတ်ပြုရာအိမ်များနှင့် ကျောင်းသားအသင်းများကြားတွင် ဒေသဆိုင်ရာ မဟာမိတ်များ ပါဝင်သည်။ အဓိကအားဖြင့်၊ Rev James Parks Morton ၏ စိန့် John the Divine ဘုရားရှိခိုးကျောင်းတွင် ဘာသာပေါင်းစုံ မှုတ်သွင်းထားသော ဘာသာပေါင်းစုံ အစီအစဉ်မှ ၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် ပေါ်ပေါက်လာချိန်မှစ၍ New York ၏ ဘာသာပေါင်းစုံစင်တာသည် “ဓမ္မဆရာများ၊ ဘာသာရေးဆရာများ၊ လူဝတ်ကြောင်ခေါင်းဆောင်များအတွက် လူမှုရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များဆိုင်ရာ နှီးနှောဖလှယ်ပွဲများနှင့် သင်တန်းများ ပို့ချပေးခဲ့ပါသည်။ လူမှုရေးဝန်ဆောင်မှုပေးသူများနှင့် ၎င်းတို့၏ယုံကြည်ခြင်းအသိုက်အဝန်းကို အမှုဆောင်ရန် ဦးဆောင်မှုအခန်းကဏ္ဍတွင် ပါဝင်သူတိုင်း။”

နယူးယောက်စီးတီးတွင် ပြည်ထောင်စုဓမ္မပညာနှင့် အခြားသော စာသင်ကျောင်းများ၊ ဘာသာပေါင်းစုံ နားလည်မှု Tanenbaum စင်တာ၊ လူမျိုးရေး နားလည်မှု ဖောင်ဒေးရှင်း (FFEU)၊ လူမျိုးရေး၊ ဘာသာရေးနှင့် လူမျိုးရေး နားလည်မှုဆိုင်ရာ စင်တာ (CERRU) ဘာသာပေါင်းစုံ အလုပ်သမား တရားမျှတမှု နှင့် Intersections International တို့သည် ယုံကြည်ခြင်းအသိုင်းအဝိုင်းနှင့် ပရိုဂရမ်ရေးဆွဲခြင်းတွင် ပိုင်းခြားထားသည်။ အဖွဲ့ဝင်များ။

အဆိုပါ NGO အများအပြားသည် အစ္စလာမ်မုန်းတီးရေး ပျံ့နှံ့မှုကို ဆန့်ကျင်ပြီး “ပခုံးမှ ပခုံးဆီသို့” ကဲ့သို့သော အမျိုးသားရေး လှုပ်ရှားမှုများကို ပံ့ပိုးပေးခဲ့ပြီး [21] CAIR နှင့် MPAC နှင့် Soundvision ကဲ့သို့သော မူဆလင်အဖွဲ့အစည်းများမှသာမက စည်းရုံးလှုံ့ဆော်မှုများလည်း အများအပြားရှိခဲ့သည်။ သို့သော် My Neighbor is Muslim ကဲ့သို့သော အရင်းအမြစ်ကိရိယာများ ထုတ်လုပ်ခြင်း၊ Minnesota လူသာရန်လူမှုရေးဝန်ဆောင်မှုမှ တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် ထုတ်လုပ်သော လေ့လာမှုလမ်းညွှန်ခုနစ်ချက်၊ နှင့် Unitarian Universalist Church of Vermont မှ ပြင်ဆင်သော ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် စည်းလုံးညီညွတ်ရေးတံတား သင်ရိုးညွှန်းတမ်း။ 22 ခုနှစ် စက်တင်ဘာလတွင် Unitarian Universalist Church (UUSC) သည် နာဇီများလက်မှ လူများကို ကယ်တင်ရန် Unitarian ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုများအကြောင်း Ken Burns ဇာတ်ကားတွင် ပူးတွဲပါရှိသော ၎င်းတို့၏ လှုပ်ရှားမှုပရောဂျက်တွင် “မွတ်စလင်ညီညွှတ်ရေးပွဲ” ကိုလည်း ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ သွယ်ဝိုက်သော ဆက်စပ်မှုသည် သမိုင်းကြောင်းအရ ပဲ့တင်ထပ်ခဲ့သည်။ ဤအရင်းအမြစ်များကို မည်မျှသုံးမည်ကို သိရန်မှာ စောလွန်းပါသည်။

2016 ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲ ရာသီတလျှောက်လုံး စွဲချက်တင်ခံနေရသည့် အခြေအနေများ ရှိနေသော်လည်း ယုံကြည်ချက် အသိုင်းအဝိုင်းများကြားတွင် တိမ်ကော နက်နဲသော မွတ်ဆလင်များနှင့် ဆက်လက် စည်းလုံးညီညွတ်မှု ရှိနေသည်မှာ ထင်ရှားသည်။ သို့သော် မြန်မာနိုင်ငံတွင်ကဲ့သို့ပင် မူဆလင်များသည် အရင်းအမြစ်နှင့် အဖွဲ့အစည်း နည်းပါးပြီး ဘာသာပေါင်းစုံ ဆက်ဆံရေးတွင် ဦးဆောင်အခန်းကဏ္ဍမှ ပါဝင်လိုသည့် ဆန္ဒလည်း ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နိုင်သည်။ မွတ်ဆလင်ခေါင်းဆောင်မှုပုံစံသည် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးဆက်သွယ်မှုများကို တည်ဆောက်ပေးသည့် “သူ့အား” အမျိုးအစားတွင် အများစုဖြစ်သော်လည်း လွှဲအပ်ခြင်း သို့မဟုတ် ရေရှည်တည်မြဲသော အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာစွမ်းရည်ကို မြှင့်တင်ပေးခြင်းမပြုပေ။ တူညီသောလူအများစုသည် ဘာသာပေါင်းစုံဆွေးနွေးပွဲများတွင် ကြီးကြီးမားမားပါဝင်နေကြသော်လည်း ပါဝင်သူအသစ်များကို မခေါ်ဆောင်နိုင်ပါ။ ထောက်ပံ့ကြေးများရယူရန်နှင့် ပါဝင်ပတ်သက်မှုကို ဆက်လက်ထိန်းထားရန် စီမံခန့်ခွဲသူကောင်းများထက် မွတ်စလင်စကားပြောကောင်း အနည်းငယ်သာရှိပါသည်။ ဗလီဝတ်ကျောင်းတော်သို့ တက်ရောက်မှုမှာ မမြင့်မားဘဲ ဘာသာရေးလက္ခဏာကို ခိုင်ခိုင်မာမာ လက်ခံထားသော်လည်း ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်သူ မွတ်စလင်လူငယ်များသည် အထူးသဖြင့် ၎င်းတို့၏ မိဘများ၏ နည်းလမ်းများကို ငြင်းပယ်ကြသည်။

လူ့ဝိသေသလက္ခဏာသည် ရှုပ်ထွေးပြီး အလွှာပေါင်းစုံရှိသော်လည်း လူမျိုး၊ စီးပွားရေး၊ ဘာသာရေးနှင့် ကျား၊ ရန်ပုံငွေရှာဖွေခြင်းသည် Black Lives Matter ကဲ့သို့သော လူကြိုက်များသော အကျိုးစီးပွားများ၏ ခေတ်ရေစီးကြောင်းအတိုင်း လိုက်နာသော်လည်း တိုက်ရိုက်သက်ရောက်မှုအရှိဆုံးသူများကို အမြဲတမ်း တိုက်ရိုက် ခွန်အားမပေးပေ။

2008 ခုနှစ်တွင် Kusumita Pederson က “ယနေ့ ဘာသာပေါင်းစုံ လှုပ်ရှားမှု၏ အထူးခြားဆုံးနှင့် အရေးကြီးဆုံးသော အင်္ဂါရပ်မှာ ဒေသအဆင့်တွင် ဘာသာပေါင်းစုံ လှုပ်ရှားမှု ကြီးထွားလာခြင်းဖြစ်သည်။ ဒါဟာ လှုပ်ရှားမှုရဲ့အစောပိုင်းဆယ်စုနှစ်တွေနဲ့ အကြီးမားဆုံး ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ပြီး ဒါဟာ အဆင့်သစ်တစ်ခုကို အချက်ပြနေပုံရပါတယ်။” 9/11 ကတည်းက ဒေသန္တရလုပ်ဆောင်မှုများတွင် မြင်တွေ့ရသည့်အတိုင်း New York City တွင် ဤသည်မှာ မှန်ပါသည်။ အချို့သော ဒေသန္တရအားထုတ်မှုများသည် အခြားသူများထက် “မြင်နိုင်သည်” ဖြစ်သည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ ဤအခြေခံလူတန်းစားများ၏ ရှုထောင့်သည် ယခုအခါ နည်းပညာအသစ်များ၏ လူမှုရေးပုံလွဲမှုများကြောင့် ရှုပ်ထွေးနေပါသည်။ ဆိုရှယ်မီဒီယာတွေ ထွန်းကားလာတာနဲ့အမျှ “တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမှု” ဟာ အခုအခါမှာ သူစိမ်းတစ်သန်းနဲ့ အထီးကျန်ဖြစ်နေပြီး အွန်လိုင်းမှာ နေရာယူလာခဲ့ပါတယ်။ New York လူမှုဘဝသည် ယခုအခါတွင် အလွန်အကျပ်အတည်းဖြစ်နေပြီး ဇာတ်လမ်းတစ်ပုဒ်၊ ဇာတ်ကြောင်းတစ်ခု၊ အာဏာရရန် တောင်းဆိုချက်ကို ရောင်းချခြင်းသည် ပြိုင်ဆိုင်မှုရှိသော အရင်းရှင်စီးပွားရေး၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည်။ (Pederson၊ 2008)

မြန်မာနိုင်ငံမှာ စမတ်ဖုန်းတွေ ပျံ့နှံ့နေတာတော့ သေချာပါတယ်။ မတူကွဲပြားသော တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများကြား ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှုကို ဂုဏ်ပြုသည့် My Friend Campaign[23] ကဲ့သို့သော facebook အခြေပြု လူမှုမီဒီယာပရောဂျက်များသည် အားလုံးကို တန်းတူရည်တူဂုဏ်ပြုသည့် ယဉ်ကျေးမှုတစ်ရပ်ကို တည်ဆောက်ရာတွင် အောင်မြင်မည်လား။ ဒါဟာ အနာဂတ်ရဲ့ “ဘာသာပေါင်းစုံ ငြိမ်းချမ်းရေး တည်ဆောက်မှု” လား။ ဒါမှမဟုတ် အကြမ်းဖက်မှုကို ကြံရွယ်နေတဲ့ လူအုပ်တွေလက်ထဲမှာ ဆဲလ်ဖုန်းတွေက လက်နက်တွေ ဖြစ်လာမှာလား။ (ဘေကာ၊ ၂၀၁၆၊ ဟော်လန်၊ ၂၀၁၄)

ကြောက်ရွံ့မုန်းတီးခြင်းနှင့် အစုလိုက်အပြုံလိုက် ရွှေ့ပြောင်းခြင်းတို့သည် ဆိုးရွားသောသံသရာကို ဖန်တီးသည်။ “တရားမ၀င်” အစုလိုက်အပြုံလိုက် အစုလိုက်အပြုံလိုက် အစုအဝေးကို အမေရိကန်တွင် ဆွေးနွေးနေပြီး မြန်မာနိုင်ငံတွင် အကောင်အထည်ဖော်နေသော်လည်း၊ ထိခိုက်လွယ်သော လူမှုရေးအုပ်စုများကို လုပ်ကြံပြောဆိုခြင်းနှင့်အတူ၊ ဘာသာရေးနှင့် လူမျိုးစု ဗဟုဝါဒအတွက် လက်ရှိစိန်ခေါ်မှုမှာ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အရင်းရှင်စနစ်နှင့် ဆက်နွှယ်သည့် ကြီးမားသော ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ဝိညာဉ်ရေးဆိုင်ရာ နေရာရွှေ့ပြောင်းမှု၏ လက္ခဏာတစ်ရပ်ဖြစ်သည်။

2000 ခုနှစ်တွင် Mark Gopin က “ဘာသာရေးယဉ်ကျေးမှု ဒါမှမဟုတ် အဲဒီ့ကိစ္စအတွက် ယဉ်ကျေးမှုတစ်ခုခုကို ဒီမိုကရေစီ ဒါမှမဟုတ် လွတ်လပ်တဲ့ဈေးကွက်လိုမျိုး စီးပွားရေး ဒါမှမဟုတ် နိုင်ငံရေးတည်ဆောက်မှုပုံစံသစ်တစ်ခုဆီ ရွှေ့ဝံ့ရင် ထိပ်ဆုံးကို မရွှေ့ပါနဲ့။ အောက်ခြေ၊ ထိပ်မပါဘဲ အောက်ခြေ သို့မဟုတ် အလယ်တန်းမျှသာ ဖြစ်သည်၊ သွေးထွက်သံယို မဖြစ်စေရန် ပြင်ဆင်ထားခြင်း မပြုပါက… ဘာသာရေး ယဉ်ကျေးမှုသည် အထက်မှ အောက်သို့ လည်ပတ်ရုံသာ မဟုတ်ပါ။ တကယ်တော့၊ ပျံ့လွင့်နေတဲ့ ထူးထူးခြားခြား ပါဝါတစ်ခုရှိတယ်၊ အဲဒါက ခေါင်းဆောင်တွေ ဘာကြောင့် ဒီလောက် ချုပ်ချယ်ရတာလဲ အတိအကျပဲ။” (Gopin၊ 2000၊ p 211)

ထို့နောက် Gopin သည် ကျယ်ပြန့်သော အပြောင်းအလဲကို အခြေခံသည့် လုပ်ငန်းစဉ်ကို လက်ခံရန် ၎င်း၏သတိပေးချက်ကိုလည်း ထပ်လောင်းဖြည့်စွက်သည်။ ဘာသာရေး သို့မဟုတ် လူမျိုးစုတစ်စုကို အခြားတစ်ခုမှမပါဘဲ ရွှေ့ပြောင်းခြင်းမပြုရ။ “အထူးသဖြင့် ငွေကြေးရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုဖြင့်” ဘာသာရေးအုပ်စုတစ်ခု သို့မဟုတ် ယဉ်ကျေးမှုအုပ်စုတစ်ခုအား အခြားတစ်ခုအား အားဖြည့်ခြင်းဖြင့် ပဋိပက္ခကို ပိုမိုဆိုးရွားစေမည့် ဘယ်သောအခါမှ မပြုလုပ်ပါနှင့်။

ကံမကောင်းစွာပဲ၊ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းသည်လည်း မျိုးဆက်ပေါင်းများစွာ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ၏ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအဖြစ် ၎င်းကို အတိအကျလုပ်ဆောင်ခဲ့ပြီး Gopin သည် ထိုစကားလုံးများကို ရေးသားပြီးကတည်းက နှစ်ပေါင်းများစွာကြာအောင် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်မှာ သေချာပါသည်။ ဤနိုင်ငံခြားရေးစွက်ဖက်မှုများ၏ အမွေအနှစ်တစ်ခုသည် နက်နဲသောယုံကြည်မှုဖြစ်ပြီး ယနေ့နယူးယောက်ရှိ ဘာသာပေါင်းစုံဆက်ဆံရေးအပေါ် များစွာသက်ရောက်မှုရှိနေဆဲဖြစ်သည်၊ ကျယ်ပြန့်သောအသိုင်းအဝိုင်း၏အကျိုးစီးပွားကိုကိုယ်စားပြုသည်ဟုဆိုသော မွတ်စလင်နှင့် ဂျူးအဖွဲ့အစည်းများကြား ဆက်ဆံရေးတွင် အထင်ရှားဆုံးဖြစ်သည်။ မွတ်ဆလင်နှင့် အာရပ်တို့ ပူးပေါင်း၍ ပေါင်းစည်းခြင်း နှင့် ပေါင်းစည်းခြင်းကိုပင် ကြောက်ရွံ့မှု နက်နဲလာသည်။ ဂျူးများ၏ မလုံခြုံမှုနှင့် ဖြစ်တည်မှုဆိုင်ရာ စိုးရိမ်မှုများသည်လည်း ရှုပ်ထွေးစေသော အကြောင်းရင်းများဖြစ်သည်။ ကျွန်စနစ်နှင့် ပစ်ပယ်ခြင်းဆိုင်ရာ အာဖရိကန်အမေရိကန် အတွေ့အကြုံသည် ယခင်ကထက် ပိုမိုကြီးမားလာသည်။ ကျွန်ုပ်တို့ပတ်ဝန်းကျင်ရှိ ပျံ့နှံ့နေသော မီဒီယာများသည် ဤပြဿနာများကို အရှည်ကြီး ဆွေးနွေးနိုင်စေပါသည်။ သို့သော် မှတ်သားထားသည့်အတိုင်း၊ ၎င်းသည် အလွယ်တကူ ပြန်လည်စိတ်ဒဏ်ရာရခြင်း၊ ဘေးဖယ်ထားခြင်းနှင့် နိုင်ငံရေးလုပ်ခြင်းကဲ့သို့ပင် ဖြစ်နိုင်သည်။

ဒါပေမဲ့ “ဘာသာပေါင်းစုံကို လုပ်တာ” ဆိုရင် ဘာလုပ်မလဲ။ အမြဲတမ်းဖြေရှင်းချက်ရဲ့ တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်နေသလား၊ ပြဿနာမဟုတ်ဘူးလား။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဘာသာပေါင်းစုံ ဆွေးနွေးပွဲများတွင် ပါဝင်သူများသည် အင်္ဂလိပ်စကားလုံး “ဘာသာပေါင်းစုံ” ကို ချေးငွေအသုံးအနှုန်းအဖြစ် အသုံးပြုကြသည်ကို လေ့လာတွေ့ရှိရပါသည်။ မြန်မာနိုင်ငံရှိ နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန် ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်သူများသည် အနောက်တိုင်းသာသနာပြုများ၏ အရှေ့တိုင်းဆန်သော၊ ကိုလိုနီနယ်ချဲ့လက်သစ်အကဲခတ်များမှ ထွက်ပေါ်လာသော ဆွေးနွေးမှုသီအိုရီများကို တင်သွင်းခြင်းနှင့် ချမှတ်နေခြင်းဖြစ်သည်ဟု အကြံပြုပါသလား။ ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်ရေး အခွင့်အလမ်းများကို လက်ခံယုံကြည်သော မြန်မာ (သို့မဟုတ်) ပြည်တွင်း နယူးယောက်မြို့မှ ခေါင်းဆောင်များသည် အခွင့်ကောင်းများဖြစ်သည်ဟု အကြံပြုလိုပါသလား။ မရှိ၊ လူ့အဖွဲ့အစည်း ဒိုင်းနမစ်များတွင် ကောင်းစွာ အဓိပ္ပာယ်ရှိသော ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်းအကြောင်း Gopin ၏ သတိပေးချက်များကို မှတ်သားထားရန် ဖြစ်နိုင်သော်လည်း တံဆိပ်များနှင့် ကြိုတင်သတိပေးချက်များကို ဖယ်ရှားလိုက်သည့်အခါ ဆွေးနွေးမှုတွင် ပြုလုပ်သည့် တီထွင်ဖန်တီးမှုနှင့် အရေးကြီးသော လူသားဖလှယ်မှုကို နှလုံးသွင်းကာ အာရုံစိုက်ပါ။

တကယ်တော့၊ နယူးယောက်စီးတီးမှာ အခြေခံလူတန်းစားအများစုဟာ ဘာသာပေါင်းစုံ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုဟာ သီအိုရီလုံးဝကင်းစင်ပါတယ်။ သီအိုရီ၏တန်ဖိုးသည် ဒုတိယမျိုးဆက်အား ဆွေးနွေးမှုတွင် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်ရန် လေ့ကျင့်ထားသောအခါတွင် သင်တန်းဆရာအသစ်များသည် အုပ်စုလိုက်ပြောင်းလဲခြင်းများနှင့် ပြောင်းလဲမှုသီအိုရီများကို ပိုမိုသိရှိနားလည်လာစေရန် လေ့ကျင့်ပေးသောအခါတွင် သီအိုရီ၏တန်ဖိုးသည် နောက်ပိုင်းတွင် ရှိလာနိုင်သည်။

လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များသည် ဖြစ်နိုင်ခြေအသစ်များကို သူတို့ကိုယ်သူတို့ ဖွင့်ပေးသည်။ နယူးယောက်တွင် ဂျူး-မူဆလင် ဆွေးနွေးပွဲ အတွေ့အကြုံ၏ ကြမ်းတမ်းသော သဘောသဘာဝရှိသော်လည်း အဆိုပါ ဆွေးနွေးဖက်များထဲမှ တစ်ဦးသည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ရိုဟင်ဂျာ မူစလင်များ၏ အခွင့်အရေးအတွက် ထောက်ခံအားပေးရန် ဂျူးညွန့်ပေါင်းအဖွဲ့ကို မကြာသေးမီက ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၃၀ ပြည့်လွန်နှစ်များအတွင်း ဥရောပတွင် ဂျူးတို့၏အိပ်မက်ဆိုးများကို ထင်ဟပ်စေသည့် အတွေ့အကြုံရှိသော ရွှေ့ပြောင်းဒုက္ခသည်များနှင့် နတ်ဆိုးအနည်းစုတို့ကို စာနာမှုဖြင့် ဂျူးမဟာမိတ်အဖွဲ့ (JACOB) သည် နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းခံနေရသော မွတ်စလင်များအတွက် ထောက်ခံအားပေးရန်အတွက် ပင်မခေတ်ရေစီးကြောင်းဖြစ်သော ဂျူးအဖွဲ့အစည်း 1930 နီးပါးတွင် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။

ကျွန်ုပ်တို့သည် ဂလိုဘယ်လိုက်ဇေးရှင်း၏ အနာဂတ် (၎င်း၏မကျေနပ်မှုများ) ကို မျှော်လင့်ချက် သို့မဟုတ် နက်နဲစွာ လွဲမှားစွာ ရင်ဆိုင်ရပေမည်။ ဘာပဲဖြစ်ဖြစ် အများအကျိုးအတွက် လက်တွဲလုပ်ဆောင်ရာမှာ ခွန်အားရှိတယ်။ သူစိမ်းနှင့် အခြားထိခိုက်လွယ်သောလူသားများအတွက် စာနာစိတ်ဖြင့် ဘာသာရေးလုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များသည် LGBT အမျိုးသားများနှင့် အမျိုးသမီးများကဲ့သို့ ဘာသာရေးအသိုင်းအဝိုင်းမှ သက်ဝင်ယုံကြည်မှုမရှိသော လူသားချင်းအမျိုးအစားများအပါအဝင် အရပ်သားများကို ရည်ရွယ်သည့် အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုများတွင် ပြင်းထန်သော ထိတ်လန့်မှုကို မျှဝေခံစားကြသည်။ . မတူကွဲပြားသောဘာသာရေးအသိုက်အဝန်းများသည် ယခုအခါ ခေါင်းဆောင်မှု၏ "ထိပ်" နှင့် အောက်ခြေ" အကြား အပြန်အလှန်ယုံကြည်မှုဆိုင်ရာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများနှင့် နေရာထိုင်ခင်းများစွာအတွက် အရေးတကြီး လိုအပ်လျက်ရှိနေသောကြောင့်၊ ထိုကဲ့သို့သော လူမှုရေးပြဿနာများကို သဘောထားကွဲလွဲစေရန် သဘောတူညီချက်များနှင့်အတူ ဘာသာပေါင်းစုံ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု၏ နောက်အဆင့်သည် ကတိပြုပါသည်။ အလွန်ရှုပ်ထွေးသည်- သို့သော် မျှဝေခံစားခွင့်အတွက် အခွင့်အလမ်းသစ်များဖြင့်။

ကိုးကား

Akbar, T. (2016၊ သြဂုတ် 31) ချီကာဂို Monitor. http://chicagomonitor.com/2016/08/will-burmas-new-kofi-annan-led-commission-on-rohingya-make-a-difference/ မှ ကူးယူဖော်ပြသည်

Ali, Wajahat et al (2011၊ ဩဂုတ် 26) Fear Incorporated အမေရိကန်တိုးတက်ရေးစင်တာ။ Retrieved from: https://www.americanprogress.org/issues/religion/report/2015/02/11/106394/fear-inc-2-0/

ASG၊ (2016၊ ဧပြီလ 8) RFP မြန်မာခေါင်းဆောင်များ ဂျပန်နိုင်ငံ၊ ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ဘာသာရေးများ အာရှ။ http://rfp-asia.org/rfp-myanmar-religious-leaders-visit-japan-to-strengthen-partnership-on-peacebuilding-and-reconciliation/#more-1541

Bo, CM နှင့် Wahid, A. (2016၊ စက်တင်ဘာ 27) အရှေ့တောင်အာရှတွင် ဘာသာရေးအရ သည်းမခံနိုင်မှုကို ငြင်းပယ်ခြင်း၊ Wall Street Journal က။ မှ ရယူထားသည်- http://www.wsj.com/articles/rejecting-religious-intolerance-in-southeast-asia-1474992874?tesla=y&mod=vocus

Baker, Nick (2016၊ ဩဂုတ် 5) ဆိုရှယ်မီဒီယာသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အမုန်းစကား အသံချဲ့စက် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ မြန်မာတိုင်း(မ်)။ မှရယူသည်: http://www.mmtimes.com/index.php/national-news/21787-how-social-media-became-myanmar-s-hate-speech-megaphone.html

BBC News (2011၊ ဒီဇင်ဘာ 30) မူဆလင်များ သပိတ်မှောက် မြို့တော်ဝန် Bloomberg ၏ ဘာသာပေါင်းစုံ နံနက်စာ။ မှရယူသည်- http://www.bbc.com/news/world-us-canada-16366971

Buttry, D. (2015A၊ ဒီဇင်ဘာ 15) ဗလီရှိ နှစ်ခြင်းသာသနာပြု၊ နိုင်ငံတကာ ဝန်ကြီးဌာနများ ဂျာနယ်။ https://www.internationalministries.org/read/60665 မှ ရယူသည်။

Buttry, D. (2008၊ ဧပြီလ 8) ဝိညာဉ်တော်ကိုဖတ်ပါ။ ဗီဒီယိုမှ ရယူထားသည်- https://www.youtube.com/watch?v=A2pUb2mVAFY

Buttry၊ D. 2013 Dan's Interactive Passport Blog မှ အာဗြဟံ၏ သားသမီးများ၏ အမွေအနှစ်။ မှ ရယူထားသည်- http://dbuttry.blogspot.com/2013/01/legacy-of-children-of-abraham.html

Buttry၊ D. We are the Socks 2015 ဝိညာဉ်စာအုပ်များဖတ်ပါ (1760)

Carlo, K. (၂၀၁၆၊ ဇူလိုင် ၂၁) နိုင်ငံတကာ ဝန်ကြီးဌာနများ ဂျာနယ်။ https://www.internationalministries.org/read/62643 မှ ပြန်လည်ရယူသည်။

Carroll, PA (2015၊ November 7) မြန်မာနိုင်ငံမှာ အကျပ်အတည်းအကြောင်း သိထားသင့်တဲ့ အချက် ၇ ချက်၊ အစ္စလာမ်လစဉ်။ မှပြန်လည်ရယူသည်- http://theislamicmonthly.com/7-things-you-should-know-about-the-crisis-in-burma/

Carroll, PA (2015) the Nobility of Leadership: USA ရှိ ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်များ၏ ဘဝနှင့် ရုန်းကန်မှုများ၊ ဆောင်းရာသီ/နွေဦးစာစောင်တွင် ထုတ်ဝေသော၊ အစ္စလာမ်လစဉ်။ မှ ရယူထားသည်- https://table32discussion.files.wordpress.com/2014/07/islamic-monthly-rohingya.pdf

အမေရိကန်အစ္စလာမ့်ဆက်ဆံရေးကောင်စီ (CAIR) (2016m စက်တင်ဘာလ) ဗလီဖြစ်ရပ်များ။ http://www.cair.com/images/pdf/Sept_2016_Mosque_Incidents.pdf မှ ပြန်လည်ရယူသည်။

Eltahir၊ Nafisa (2016၊ စက်တင်ဘာ 25) မွတ်စလင်များသည် ပုံမှန်နိုင်ငံရေးကို ငြင်းပယ်သင့်သည်။ အတ္တလန္တိတ်။ မှ ရယူထားသည်- http://www.theatlantic.com/politics/archive/2016/09/muslim-americans-should-reject-respectability-politics/501452/

ရေချိုးခြင်း Remonstrance၊ Flushing Meeting Religious Society of Friends. http://flushingfriends.org/history/flushing-remonstrance/ ကိုကြည့်ပါ

Freeman, Joe (2015၊ နိုဝင်ဘာ 9) Myanmar's Jewish Vote. တက်ဘလက်။ http://www.tabletmag.com/scroll/194863/myanmars-jewish-vote မှ ရယူသည်။

Gopin၊ မာ့ခ် ဧဒင်နှင့် အာမဂေဒုန်ကြား၊ ကမ္ဘာ့ဘာသာတရားများ၊ အကြမ်းဖက်မှုနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှု အနာဂတ် အောက်စဖို့ဒ် ၂

ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေး- လတ်တလော ထောက်ပံ့ကြေးများ http://globalhumanrights.org/grants/recent-grants/

ဟော်လန်၊ Hereward 2014 ဇွန် 14 မြန်မာနိုင်ငံတွင် Facebook- အမုန်းစကား ချဲ့ထွင်ခြင်း Al Jazeera ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်။ မှ ရယူထားသည်- http://www.aljazeera.com/indepth/features/2014/06/facebook-myanmar-rohingya-amplifying-hate-speech-2014612112834290144.html

Jerryson, M. Volume 4, Issue 2, 2016 ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ပုတ်ခတ်မှုနှင့် အကြမ်းဖက်မှု စာမျက်နှာ 119-127

KAIICID Dialogue Center Factsheet နွေရာသီ 2015။ http://www.kaiciid.org/file/11241/download?token=8bmqjB4_

Youtube ရှိ KAIICID Dialogue Center ဗီဒီယိုများ https://www.youtube.com/channel/UC1OLXWr_zK71qC6bv6wa8-Q/videos)

KAIICID သတင်း KAIICID သည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ဗုဒ္ဓဘာသာ-မူဆလင် ဆက်ဆံရေး တိုးတက်စေရန် မိတ်ဖက်များနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပါသည်။ http://www.kaiciid.org/news-events/news/kaiciid-cooperates-partners-improve-buddhist-muslim-relations-myanmar

KAIICID Fellows များ www.kaiciid.org/file/3801/download?token=Xqr5IcIb

Ling Jiou Mount ဗုဒ္ဓဘာသာအသင်း "တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲ" နှင့် "မြစ်ဖျားခံခြင်း" စာမျက်နှာများ။ http://www.093ljm.org/index.asp?catid=136 မှ ရယူသည်

နှင့် "ကမ္ဘာ့ဘာသာတရားများတက္ကသိုလ်" http://www.093ljm.org/index.asp?catid=155

Johnson, V. (2016, September 15) Myanmar's Peace Process, Suu Kyi Style. USIP ထုတ်ဝေမှုများ United States Institute of Peace (USIP)။ မှ ရယူထားသည်- http://www.usip.org/publications/2016/09/15/qa-myanmar-s-peace-process-suu-kyi-style

Judson Research Center 2016၊ July 5 Campus Dialogue စတင်သည်။ http://judsonresearch.center/category/news-activities/ မှ ရယူသည်။

မဇ္ဈိမသတင်း (၂၀၁၅ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၄ ရက်) ပါလီမန် ကမ္ဘာ့ဘာသာတရားဆိုင်ရာ ဆုပေးပွဲ မြန်မာနိုင်ငံ ဦးစီးသံဃာတော်သုံးပါး။ Retrieved from: http://www.mizzima.com/news-international/parliament-world%E2015%4%2s-religions-awards-three-myanmar%E80%99%2s-leading-monks

မူဂျာဟစ်၊ Abdul Malik (2016၊ ဧပြီလ 6) ကမ္ဘာ့သာသနာရေးဝန်ကြီး Huffington Post ကို လျစ်လျူရှုရန် ပြင်းထန်လွန်းသည်။ http://www.huffingtonpost.com/abdul-malik-mujahid/words-of-burmas-religious_b_9619896.html

မူဂျာဟစ်၊ Abdul Malik (2011၊ နိုဝင်ဘာလ) အဘယ်ကြောင့် ဘာသာပေါင်းစုံ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးပွဲ။ World Interfaith Harmony ရက်သတ္တပတ်။ မှရယူသည်- http://worldinterfaithharmonyweek.com/wp-content/uploads/2010/11/abdul_malik_mujahid.pdf

ဦးမြင့်၊ အမ် (၂၀၁၆၊ သြဂုတ် ၂၅) ANP မှ ကိုဖီအာနန် ဦးဆောင်သော ရခိုင် ပြည်နယ် ကော်မရှင်အား ပယ်ဖျက်ရန် တောင်းဆိုသည်။ ဧရာဝတီ. http://www.irrawaddy.com/burma/anp-demands-cancellation-of-kofi-annan-led-arakan-state-commission.html မှ ပြန်လည်ရယူသည်။

Open Society Foundation Burma Project 2014-2017။ dcleaks.com/wp-content/uploads/…/burma-project-revised-2014-2017-strategy.pdf

ကမ္ဘာ့ဘာသာတရားများဆိုင်ရာ ပါလီမန်ဘလော့ဂ် ၂၀၁၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်လ ၁၈ ရက်၊ https://parliamentofreligions.org/content/southeast-asian-buddhist-muslim-coalition-strengthens-peace-efforts

ပါလီမန်ဘလော့ 2015 ဇူလိုင် 1 ပါလီမန်ဆုပေးပွဲ သံဃာသုံးပါး။ https://parliamentofreligions.org/content/parliament-world%E2%80%99s-religions-awards-three-burma%E2%80%99s-leading-monks-norway%E2%80%99s-nobel-institute

Pederson၊ Kusumita P. (ဇွန် 2008) ဘာသာပေါင်းစုံ လှုပ်ရှားမှုအခြေအနေ- မပြည့်စုံသော အကဲဖြတ်ချက်၊ ကမ္ဘာ့ဘာသာတရားလွှတ်တော်။ မှ ရယူထားသည်- https://parliamentofreligions.org/sites/default/files/www.parliamentofreligions.org__includes_FCKcontent_File_State_of_the_Interreligious_Movement_Report_June_2008.pdf

ဗဟုဝါဒပရောဂျက် (2012) ဘာသာပေါင်းစုံ အခြေခံအဆောက်အဦလေ့လာမှု၏ အကျဉ်းချုပ် အစီရင်ခံစာ။ http://pluralism.org/interfaith/report/ မှ ပြန်လည်ရယူသည်။

Prashad၊ Prem Calvin (2013၊ ဒီဇင်ဘာ 13) New Remonstrance Targets NYPD Tactics၊ Queens Times Ledger http://www.timesledger.com/stories/2013/50/flushingremonstrance_bt_2013_12_13_q.html

ငြိမ်းချမ်းရေးအတွက် ဘာသာရေးများ အာရှ- ထုတ်ပြန်ချက်- ပဲရစ် ထုတ်ပြန်ချက် နိုဝင်ဘာ ၂၀၁၅။ http://rfp-asia.org/statements/statements-from-rfp-international/rfp-iyc-2015-paris-statement/

Shalom ဖောင်ဒေးရှင်း နှစ်ပတ်လည် အစီရင်ခံစာ။ http://nyeinfoundationmyanmar.org/Annual-Report မှ ပြန်လည်ရယူသည်)

Stassen, G. (1998) ငြိမ်းချမ်းရေးဖော်ဆောင်မှု သက်သက်ပါ။; ဘုရားဖူးသတင်း။ အကျဉ်းချုပ်ကိုလည်း ကြည့်ပါ- http://www.ldausa.org/lda/wp-content/uploads/2012/01/Ten-Practices-for-Just-Peacemaking-by-Stassen.pdf

USCIRF 2016 နှစ်ပတ်လည် အစီရင်ခံစာ၊ မြန်မာနိုင်ငံ အခန်း။ www.uscirf.gov/sites/default/files/USCIRF_AR_2016_Burma.pdf

UNICEF Myanmar 2015၊ အောက်တိုဘာ ၂၁ မီဒီယာစင်တာ။ http://www.unicef.org/myanmar/media_21.html မှ ပြန်လည်ရယူသည်။

Win, TL (2015၊ ဒီဇင်ဘာ 31) မြန်မာ့ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ် Myanmar Now က အမျိုးသမီးတွေ ဘယ်မှာလဲ။ Myanmar Now။ Retrieved from:  http://www.myanmar-now.org/news/i/?id=39992fb7-e466-4d26-9eac-1d08c44299b5

Worldwatch Monitor 2016၊ မေလ 25 ရက် လွတ်လပ်စွာကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုသည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အကြီးမားဆုံးစိန်ခေါ်မှုများထဲမှဖြစ်သည်။ https://www.worldwatchmonitor.org/2016/05/4479490/

မှတ်စုများ

[1] ကိုးကားကြည့်ပါ Ali, W. (2011) For Fear Inc. 2.0 www.americanprogress.org တွင်ကြည့်ပါ

[2] www.BurmaTaskForce.org

[3] https://en.wikipedia.org/wiki/Adoniram_Judson

[4] Seminary website http://www.pkts.org/activities.html ကိုကြည့်ပါ။

[5] http;//www.acommonword.org ကိုကြည့်ပါ။

[6] ဧပြီလ 1 ရက်၊ 2011 ခုနှစ် ဘလော့ဂ်ဝင်ရောက်မှု http://dbuttry.blogspot.com/2011/04/from-undisclosed-place-and-time-2.html ကိုကြည့်ပါ

[7] www.mbcnewyork.org

[8] Shalom ဖောင်ဒေးရှင်းအတွက် နှစ်ပတ်လည် အစီရင်ခံစာကို ကြည့်ပါ။

[9] http://rfp-asia.org/ ကိုကြည့်ပါ

[10] Paris Statement အတွက် RFP ကိုးကားချက်များကို ကြည့်ပါ။ RFP လူငယ် လှုပ်ရှားမှုအားလုံးအတွက် လင့်ခ်များကို http://www.religionsforpeace.org/ တွင် ကြည့်ပါ။

[11] “ဆွေးနွေးပွဲများ” http://www.093ljm.org/index.asp?catid=136

[12] ဥပမာအားဖြင့် ပါကစ္စတန်- http://www.gflp.org/WeekofDialogue/Pakistan.html

[13] www.mwr.org.tw နှင့် http://www.gflp.org/ ကိုကြည့်ပါ

[14] KAIICID Video Documentation https://www.youtube.com/channel/UC1OLXWr_zK71qC6bv6wa8-Q/videos)

[15] www.nydis.org

[16] BBC ဒီဇင်ဘာ 30 ရက် 2011 ခုနှစ်

[17] https://flushinginterfaithcouncil.wordpress.com/

[18] http://flushingfriends.org/history/flushing-remonstrance/

[19] http://www.timesledger.com/stories/2013/50/flushingremonstrance_bt_2013_12_13_q.html

[20] ဘာသာပေါင်းစုံ အခြေခံအဆောက်အအုံလေ့လာမှု http://pluralism.org/interfaith/report/

[21] http://www.shouldertoshouldercampaign.org/

[22] http://www.peaceandunitybridge.org/programs/curricula/

[23] https://www.facebook.com/myfriendcampaign/ ကိုကြည့်ပါ

Share

Related ဆောင်းပါးများ

USA ရှိ Hindutva- လူမျိုးရေးနှင့် ဘာသာရေး ပဋိပက္ခမြှင့်တင်ရေး နားလည်ခြင်း။

Adem Carroll၊ USA အားလုံးအတွက် Justice နှင့် Sadia Masroor၊ Canada အားလုံးအတွက် Justice ဗဟိုက မထိန်းနိုင်ဘူး။ မင်းမဲ့စရိုက်တွေ ပြေပျောက်သွားပြီ...

Share

Igboland ရှိ ဘာသာတရားများ- ကွဲပြားမှု၊ ဆက်စပ်မှုနှင့် သက်ဆိုင်မှု

ဘာသာတရားသည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ မည်သည့်နေရာတွင်မဆို လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် မငြင်းနိုင်သော သက်ရောက်မှုများရှိသည့် လူမှုစီးပွားရေး ဖြစ်စဉ်များထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ မြင့်မြတ်သည်ဟု ထင်မြင်သကဲ့သို့ ဘာသာတရားသည် မည်သည့်ဌာနေတိုင်းရင်းသားများ၏ တည်ရှိမှုကို နားလည်ရန် အရေးကြီးသည်သာမက လူမျိုးစုနှင့် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စရပ်များတွင်လည်း မူဝါဒဆိုင်ရာ ဆက်စပ်မှုရှိသည်။ ဘာသာတရား၏ ဖြစ်ရပ်ဆန်းများနှင့် လူမျိုးရေးဆိုင်ရာ သက်သေအထောက်အထားများ ပေါများနေပါသည်။ နိုင်ဂျာမြစ်၏ နှစ်ဖက်စလုံးရှိ နိုင်ဂျီးရီးယားတောင်ပိုင်းရှိ Igbo နိုင်ငံသည် အာဖရိကရှိ အကြီးဆုံး လူမည်း စွန့်ဦးတီထွင် ယဉ်ကျေးမှု အုပ်စုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်ပြီး ၎င်း၏ ရိုးရာ နယ်နိမိတ်များအတွင်း ရေရှည်တည်တံ့သော ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် လူမျိုးပေါင်းစုံ အပြန်အလှန် သက်ရောက်မှုရှိသော ဘာသာရေး ထက်မြက်မှုတို့ ပါဝင်သည်။ သို့သော် Igboland ၏ဘာသာရေးရှုခင်းသည်အဆက်မပြတ်ပြောင်းလဲနေသည်။ 1840 ခုနှစ်မတိုင်မီအထိ၊ Igbo ၏လွှမ်းမိုးသောဘာသာတရားသည် ဌာနေ သို့မဟုတ် ရိုးရာဖြစ်သည်။ ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုမကြာ၊ ထိုဒေသတွင် ခရစ်ယာန်သာသနာပြုလုပ်ငန်းများ စတင်သောအခါ၊ ဒေသ၏ ဌာနေဘာသာရေးရှုခင်းကို နောက်ဆုံးတွင် ပြန်လည်ပြုပြင်ပေးမည့် အင်အားအသစ်များ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ ခရစ်ယာန်ဘာသာသည် နောက်ပိုင်းတွင် လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်မှု နည်းပါးလာသည်။ Igboland တွင် ခရစ်ယာန်ဘာသာ ရာစုနှစ် မပြည့်မီကပင်၊ အစ္စလာမ်နှင့် အခြားနည်းဖြင့် ယေဘူယျယုံကြည်မှုများသည် ဌာနေ Igbo ဘာသာများနှင့် ခရစ်ယာန်ဘာသာတို့ကို ပြိုင်ဆိုင်ရန် ပေါ်ပေါက်လာခဲ့သည်။ ဤစာတမ်းသည် ဘာသာရေးကွဲပြားမှုနှင့် Igboland ရှိ သဟဇာတရှိသော ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှင့် ၎င်း၏လုပ်ငန်းဆောင်တာဆက်စပ်မှုကို ခြေရာခံပါသည်။ ၎င်းသည် ထုတ်ဝေထားသော အလုပ်များ၊ အင်တာဗျူးများနှင့် လက်ရာများမှ ၎င်း၏ အချက်အလက်များကို ထုတ်ယူသည်။ ဘာသာအသစ်များ ပေါ်ပေါက်လာသည်နှင့်အမျှ Igbo ဘာသာရေးအခင်းအကျင်းသည် ရှိရင်းစွဲနှင့် ပေါ်ပေါက်လာသော ဘာသာတရားများကြားတွင် ပါဝင်မှု သို့မဟုတ် သီးသန့်တည်ရှိနေစေရန်၊ Igbo ၏ ရှင်သန်မှုအတွက် ဆက်လက်ကွဲပြားပြီး/သို့မဟုတ် လိုက်လျောညီထွေဖြစ်အောင် ဆက်လက်လုပ်ဆောင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ၎င်းကဆိုသည်။

Share

ဆက်သွယ်ရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု၊ အဖွဲ့အစည်းပုံစံနှင့် ပုံစံ- Walmart ၏ ဖြစ်ရပ်မှန်လေ့လာမှု

Abstract ဤစာတမ်း၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ ယဉ်ကျေးမှု- အခြေခံယူဆချက်များ၊ မျှဝေတန်ဖိုးများနှင့် ယုံကြည်ချက်စနစ်- ကိုစူးစမ်းလေ့လာရန်နှင့် ရှင်းပြရန်ဖြစ်သည်။

Share

မလေးရှားတွင် အစ္စလာမ်နှင့် လူမျိုးရေးဘာသာသို့ ကူးပြောင်းခြင်း။

ဤစာတမ်းသည် မလေးရှားရှိ လူမျိုးရေး မလေးအမျိုးသားရေးဝါဒ နှင့် ရာထူးကြီးမြင့်လာမှုအပေါ် အာရုံစိုက်သည့် ပိုမိုကြီးမားသော သုတေသနပရောဂျက်၏ အပိုင်းဖြစ်သည်။ မလေးအမျိုးသားရေးဝါဒ ထွန်းကားလာမှုသည် အကြောင်းအမျိုးမျိုးကြောင့်ဟု ယူဆနိုင်သော်လည်း၊ ဤစာတမ်းသည် မလေးရှားရှိ အစ္စလမ်ဘာသာကူးပြောင်းခြင်းဥပဒေအပေါ် အထူးအလေးပေးထားပြီး ၎င်းသည် မလေးလူမျိုးတို့၏ လွှမ်းမိုးချုပ်ကိုင်မှုကို အားဖြည့်ပေးသည်ဖြစ်စေ၊ မလေးရှားနိုင်ငံသည် ၁၉၅၇ ခုနှစ်တွင် ဗြိတိသျှတို့ထံမှ လွတ်လပ်ရေးရရှိခဲ့ပြီး လူမျိုးပေါင်းစုံနှင့် ဘာသာပေါင်းစုံ ကိုးကွယ်သည့်နိုင်ငံဖြစ်သည်။ အကြီးဆုံးလူမျိုးစုဖြစ်သည့် မလေးလူမျိုးများသည် အစ္စလမ်ဘာသာကို ဗြိတိသျှကိုလိုနီအုပ်ချုပ်စဉ်အတွင်း နိုင်ငံတွင်းသို့ ယူဆောင်လာခဲ့ကြသော အခြားလူမျိုးစုများနှင့် ခွဲထုတ်ထားသည့် ၎င်းတို့၏ကိုယ်ပိုင်လက္ခဏာအဖြစ် အစ္စလာမ်ဘာသာကို အမြဲတစေ ရှုမြင်ကြသည်။ အစ္စလာမ်သည် တရားဝင်ဘာသာဖြစ်သော်လည်း ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေတွင် မလေးရှားလူမျိုးမဟုတ်သော အခြားဘာသာဝင်များဖြစ်သည့် တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယလူမျိုးများ ငြိမ်းချမ်းစွာ ကိုးကွယ်ခွင့်ပြုထားသည်။ သို့သော်လည်း မလေးရှားတွင် မူဆလင် လက်ထပ်ထိမ်းမြားခြင်းကို ထိန်းချုပ်သည့် အစ္စလာမ့်ဥပဒေတွင် မွတ်စလင်မဟုတ်သူများသည် မွတ်စလင်များနှင့် လက်ထပ်လိုပါက အစ္စလာမ်ဘာသာသို့ ကူးပြောင်းရမည်ဟု ပြဌာန်းထားသည်။ ဤစာတမ်းတွင်၊ မလေးရှားရှိ လူမျိုးရေး မလေး အမျိုးသားရေး စိတ်ဓာတ် ခိုင်မာစေရန် အစ္စလမ်ဘာသာ ကူးပြောင်းခြင်း ဥပဒေအား လက်နက်သဖွယ်အဖြစ် အသုံးပြုခဲ့သည် ဟု ကျွန်ုပ် စောဒကတက်ပါသည်။ ပဏာမအချက်အလက်များကို မလေးလူမျိုးမဟုတ်သူနှင့် လက်ထပ်ထားသော မလေးမူဆလင်များနှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းမှုများအပေါ် အခြေခံ၍ စုဆောင်းခဲ့သည်။ အင်တာဗျူးဖြေဆိုသူ အများစုသည် အစ္စလာမ်ဘာသာသို့ အစ္စလာမ်ဘာသာသို့ ပြောင်းလဲရန် လိုအပ်ကြောင်း အစ္စလာမ့်ဘာသာနှင့် နိုင်ငံတော်ဥပဒေ၏ လိုအပ်ချက်အရ ရလဒ်များက ပြသခဲ့သည်။ ထို့အပြင် မလေးမဟုတ်သူများသည် အစ္စလာမ်ဘာသာသို့ ကူးပြောင်းရန် အကြောင်းပြချက်မရှိသည့်အပြင် လက်ထပ်ပြီးပါက သားသမီးများကို အဆင့်အတန်းနှင့် အခွင့်ထူးများပါရှိသည့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပါအတိုင်း မလေးလူမျိုးများအဖြစ် အလိုအလျောက် သတ်မှတ်ကြမည်ဖြစ်သည်။ အစ္စလမ်ဘာသာသို့ ကူးပြောင်းလာသော မလေးမဟုတ်သူများ၏ အမြင်များသည် အခြားသော ပညာရှင်များမှ ပြုလုပ်ခဲ့သည့် ဒုတိယ အင်တာဗျူးများအပေါ် အခြေခံထားသည်။ မွတ်ဆလင်တစ်ဦးဖြစ်ရခြင်းမှာ မလေးလူမျိုးဖြစ်ခြင်းနှင့် ဆက်စပ်နေသောကြောင့် ဘာသာကူးပြောင်းသော မလေးမဟုတ်သူများစွာသည် ၎င်းတို့၏ ဘာသာရေးနှင့် လူမျိုးရေးဝိသေသလက္ခဏာကို လုယက်ခံရကာ တိုင်းရင်းသား မလေးယဉ်ကျေးမှုကို လက်ခံယုံကြည်ရန် ဖိအားများခံစားရသည်။ ဘာသာကူးပြောင်းခြင်းဥပဒေအား ပြောင်းလဲရာတွင် ခက်ခဲနိုင်သော်လည်း ကျောင်းများနှင့် အစိုးရကဏ္ဍများတွင် ဘာသာပေါင်းစုံ ဆွေးနွေးပွဲများ ဖွင့်လှစ်ခြင်းသည် ဤပြဿနာကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရန် ပထမခြေလှမ်းဖြစ်နိုင်သည်။

Share