Cultureel passende alternatieve geschillenbeslechting

De dominante vorm van alternatieve geschillenbeslechting (ADR) vindt zijn oorsprong in de VS en omvat Euro-Amerikaanse waarden. Conflictoplossing buiten Amerika en Europa vindt echter plaats tussen groepen met verschillende culturele, raciale, religieuze en etnische waardesystemen. De bemiddelaar die is opgeleid in (Global North) ADR heeft moeite om de macht tussen partijen in andere culturen gelijk te maken en zich aan te passen aan hun waarden. Eén manier om te slagen in bemiddeling is het gebruik van methoden die gebaseerd zijn op traditionele en inheemse gebruiken. Verschillende soorten ADR kunnen worden gebruikt om een ​​partij die weinig invloed heeft, meer macht te geven en om meer begrip te brengen voor de dominante cultuur van bemiddeling/bemiddelaars. Traditionele methoden die lokale geloofssystemen respecteren, kunnen niettemin tegenstrijdigheden bevatten met de waarden van bemiddelaars in het Mondiale Noorden. Deze waarden van het Mondiale Noorden, zoals mensenrechten en anti-corruptie, kunnen niet worden opgelegd en kunnen resulteren in moeilijk zoeken door de bemiddelaars van het Mondiale Noorden over uitdagingen op het gebied van het doel.  

“De wereld waarin je geboren bent, is slechts één model van de werkelijkheid. Andere culturen zijn geen mislukte pogingen om jezelf te zijn; het zijn unieke manifestaties van de menselijke geest.” – Wade Davis, Amerikaans/Canadese antropoloog

Het doel van deze presentatie is om te bespreken hoe conflicten worden opgelost in inheemse en traditionele rechtssystemen en tribale samenlevingen, en om aanbevelingen te doen voor een nieuwe aanpak door Global North-beoefenaars van alternatieve geschillenbeslechting (ADR). Velen van jullie hebben ervaring op deze gebieden, en ik hoop dat jullie bereid zijn jullie ervaringen te delen.

Lessen tussen systemen en kruisbestuiving kunnen goed zijn, zolang het delen wederzijds en respectvol is. Het is belangrijk dat de ADR-beoefenaar (en de entiteit die hem of hem inhuurt of ter beschikking stelt) het bestaan ​​en de waarde van anderen erkent, vooral traditionele en inheemse groepen.

Er zijn veel verschillende vormen van alternatieve geschillenbeslechting. Voorbeelden hiervan zijn onderhandeling, mediation, arbitrage en arbitrage. Mensen gebruiken andere mechanismen om geschillen op lokaal niveau aan te pakken, waaronder groepsdruk, roddels, uitsluiting, geweld, publieke vernedering, hekserij, geestelijke genezing en de splitsing van verwanten of woongroepen. De dominante vorm van geschillenbeslechting/ADR vindt zijn oorsprong in de VS en omvat Europees-Amerikaanse waarden. Ik noem dit Global North ADR om het te onderscheiden van de benaderingen die in het Globale Zuiden worden gebruikt. Mondiale Noord-ADR-beoefenaars kunnen aannames over democratie bevatten. Volgens Ben Hoffman bestaat er een “liturgie” van ADR in Global North-stijl, waarin bemiddelaars:

• zijn neutraal.
• hebben geen beslissingsbevoegdheid.
• zijn niet-directief.
• vergemakkelijken.
• mag de partijen geen oplossingen bieden.
• onderhandel niet met de partijen.
• onpartijdig zijn ten aanzien van de uitkomst van de mediation.
• geen belangenconflicten hebben.[1]

Hieraan zou ik willen toevoegen dat ze:

• werken volgens ethische codes.
• zijn opgeleid en gecertificeerd.
• geheimhouding bewaren.

Sommige ADR worden beoefend tussen groepen met verschillende culturele, raciale en etnische achtergronden, waarbij de beoefenaar vaak moeite heeft om de tafel (speelveld) tussen de partijen gelijk te houden, omdat er vaak machtsverschillen zijn. Eén manier waarop de bemiddelaar gevoelig kan zijn voor de behoeften van de partijen is het gebruik van ADR-methoden die gebaseerd zijn op traditionele methoden. Deze aanpak heeft voor- en nadelen. Het kan worden gebruikt om een ​​partij die normaal gesproken weinig macht heeft macht te geven en om meer begrip te brengen bij de dominante cultuurpartij (van degenen in het conflict of van de bemiddelaars). Sommige van deze traditionele systemen beschikken over betekenisvolle mechanismen voor het afdwingen en monitoren van resoluties, en respecteren de geloofssystemen van de betrokken mensen.

Alle samenlevingen hebben bestuurs- en geschillenbeslechtingsfora nodig. Traditionele processen worden vaak gegeneraliseerd als die van een gerespecteerde leider of ouderling die een geschil faciliteert, bemiddelt, bemiddelt of oplost via consensusvorming met als doel ‘hun relaties recht te zetten’ in plaats van ‘de waarheid te vinden, of schuld of schuld vast te stellen’. betrouwbaarheid."

De manier waarop velen van ons ADR beoefenen, wordt uitgedaagd door degenen die oproepen tot verjonging en herwinning van het oplossen van geschillen volgens de cultuur en gewoonten van een inheemse partij of lokale groep, wat effectiever kan zijn.

De berechting van postkoloniale en diasporageschillen vereist kennis die verder gaat dan wat een ADR-expert zonder specifieke religieuze of culturele domeinexpertise kan bieden, hoewel sommige deskundigen op het gebied van ADR alles lijken te kunnen doen, inclusief diasporageschillen die voortkomen uit immigrantenculturen in de Verenigde Staten en Europa. .

Meer specifiek kunnen de voordelen van traditionele systemen voor ADR (of conflictoplossing) worden gekarakteriseerd als:

• cultureel vertrouwd.
• relatief vrij van corruptie. (Dit is belangrijk omdat veel landen, vooral in het Midden-Oosten, niet voldoen aan de normen van het Mondiale Noorden op het gebied van de rechtsstaat en corruptiebestrijding.)

Andere typische kenmerken van traditionele ADR zijn dat het:

• snel tot een oplossing komen.
• goedkoop.
• lokaal toegankelijk en voorzien van middelen.
• afdwingbaar in intacte gemeenschappen.
• vertrouwd.
• gericht op herstelrecht in plaats van vergelding – het behoud van de harmonie binnen de gemeenschap.
• uitgevoerd door gemeenschapsleiders die de lokale taal spreken en de lokale problemen begrijpen. Uitspraken zullen waarschijnlijk door de gemeenschap als geheel worden geaccepteerd.

Is deze lijst zinvol voor degenen in de zaal die met traditionele of inheemse systemen hebben gewerkt? Zou u er vanuit uw ervaring meer kenmerken aan toevoegen?

Lokale methoden kunnen zijn:

• vredestichtende kringen.
• pratende kringen.
• familie- of gemeenschapsgroepconferenties.
• rituele genezingen.
• benoeming van een oudere of wijze persoon om een ​​geschil te beslechten, een raad van oudsten en gewone gemeenschapsrechtbanken.

Het onvermogen om zich aan te passen aan de uitdagingen van de lokale context is een veel voorkomende oorzaak van mislukking bij ADR bij het werken met culturen buiten het Mondiale Noorden. De waarden van besluitvormers, praktijkmensen en beoordelaars die een project uitvoeren, zullen van invloed zijn op de perspectieven en beslissingen van degenen die betrokken zijn bij geschillenbeslechting. Oordelen over afwegingen tussen de verschillende behoeften van bevolkingsgroepen zijn gekoppeld aan waarden. Beoefenaars moeten zich bewust zijn van deze spanningen en deze bij elke stap in het proces, in ieder geval tegenover zichzelf, onder woorden brengen. Deze spanningen zullen niet altijd worden opgelost, maar kunnen worden verminderd door de rol van waarden te erkennen en te werken vanuit het beginsel van eerlijkheid in de gegeven context. Hoewel er veel concepten en benaderingen van eerlijkheid bestaan, wordt dit doorgaans door het volgende omvat vier belangrijke factoren:

• respecteren.
• neutraliteit (vrij zijn van vooringenomenheid en interesse).
• Deelname.
• betrouwbaarheid (niet zozeer gerelateerd aan eerlijkheid of competentie, maar eerder aan het idee van ethische zorgvuldigheid).

Participatie verwijst naar het idee dat iedereen een eerlijke kans verdient om zijn of haar volledige potentieel te verwezenlijken. Maar uiteraard worden vrouwen in een aantal traditionele samenlevingen uitgesloten van kansen – zoals dat ook het geval was in de oprichtingsdocumenten van de Verenigde Staten, waarin alle ‘mannen gelijk geschapen werden’, maar in feite gediscrimineerd werden op grond van etniciteit, en vrouwen openlijk uitgesloten werden van kansen. veel rechten en voordelen.

Een andere factor waarmee rekening moet worden gehouden, is taal. Werken in een andere taal dan de moedertaal kan ethische oordelen beïnvloeden. Albert Costa van de Universitat Pompeu Fabra in Spanje en zijn collega's ontdekten bijvoorbeeld dat de taal waarin een ethisch dilemma wordt gesteld, de manier kan veranderen waarop mensen op het dilemma reageren. Ze ontdekten dat de antwoorden die mensen gaven koel rationeel en utilitair waren, gebaseerd op het grootste goed voor het grootste aantal mensen. Er werd psychologische en emotionele afstand gecreëerd. Mensen presteren ook doorgaans beter bij tests van pure logica en vreemde taal – en vooral bij vragen met een voor de hand liggend maar fout antwoord en een correct antwoord dat tijd kost om uit te werken.

Bovendien kan cultuur gedragscodes bepalen, zoals in het geval van de Afghaanse en Pakistaanse Pashtunwali, voor wie een gedragscode een diep bestaan ​​heeft in de collectieve geest van de stam; het wordt gezien als een ongeschreven 'grondwet' van de stam. Culturele competentie, in bredere zin, is een reeks congruente gedragingen, attitudes en beleidsmaatregelen die samenkomen in een systeem, instantie of tussen professionals die effectief werken in interculturele situaties mogelijk maken. Het weerspiegelt het vermogen om kennis te verwerven en te gebruiken over de overtuigingen, attitudes, praktijken en communicatiepatronen van bewoners, cliënten en hun families om de dienstverlening te verbeteren, programma’s te versterken, de participatie van de gemeenschap te vergroten en de kloven in status tussen diverse bevolkingsgroepen te dichten.

ADR-activiteiten moeten daarom cultureel gebaseerd zijn en beïnvloed worden, waarbij waarden, tradities en overtuigingen de reis van een persoon en groep bepalen en de unieke weg naar vrede en conflictoplossing bepalen. Diensten moeten cultureel gegrond en gepersonaliseerd zijn.  Etnocentrisme moet vermeden worden. Zowel cultuur als historische context moeten in ADR worden opgenomen. Het idee van relaties moet worden uitgebreid tot stammen en clans. Wanneer cultuur en geschiedenis buiten beschouwing worden gelaten of op een ongepaste manier worden behandeld, kunnen de mogelijkheden voor ADR ontsporen en meer problemen ontstaan.

De rol van de ADR-beoefenaar kan meer een facilitator zijn met een bijna grondige kennis van de interacties, geschillen en andere dynamieken van een groep, evenals het vermogen en de wens om in te grijpen. Om deze rol te versterken moet er sprake zijn van cultureel passende training en programmering voor geschillenbeslechting voor leden van ADR, burgerrechtenorganisaties, mensenrechtengroepen en overheidsinstanties die in contact komen en/of overleggen met First Peoples en andere inheemse, traditionele en inheemse groepen. Deze training kan worden gebruikt als katalysator voor het ontwikkelen van een programma voor geschillenbeslechting dat cultureel relevant is voor de respectieve gemeenschappen. Staatscommissies voor de mensenrechten, de federale overheid, het leger en andere gouvernementele groeperingen, humanitaire groeperingen, niet-gouvernementele organisaties en anderen kunnen, als het project succesvol is, in staat zijn de principes en technieken aan te passen voor het niet-vijandig oplossen van mensenrechtenproblemen. met andere kwesties en onder andere culturele gemeenschappen.

Cultureel passende methoden van ADR zijn niet altijd, of universeel, goed. Ze kunnen ethische problemen met zich meebrengen – zoals een gebrek aan rechten voor vrouwen, wreedheid, gebaseerd zijn op klasse- of kastebelangen en anderszins niet voldoen aan de internationale mensenrechtennormen. Er kan meer dan één traditioneel systeem van kracht zijn.

De effectiviteit van dergelijke mechanismen bij het verlenen van toegang tot rechten wordt niet alleen bepaald door gewonnen of verloren zaken, maar ook door de kwaliteit van de uitgesproken uitspraken, de voldoening die deze de verzoeker bieden, en het herstel van de harmonie.

Ten slotte voelt de ADR-beoefenaar zich misschien niet op zijn gemak bij het uiten van spiritualiteit. In de Verenigde Staten zijn we doorgaans getraind om religie buiten het publieke – en vooral ‘neutrale’ – discours te houden. Er bestaat echter een vorm van ADR die voortkomt uit religiositeit. Een voorbeeld is dat van John Lederach, wiens aanpak werd geïnformeerd door de Oosterse Mennonietenkerk. Soms moet de spirituele dimensie van groepen waarmee men werkt worden vastgesteld. Dit geldt vooral voor Native American, First Peoples-groepen en -stammen, en in het Midden-Oosten.

Zen Roshi Dae Soen Sa Nim gebruikte deze zin herhaaldelijk:

“Gooi alle meningen weg, alle voorkeuren en antipathieën, en behoud alleen de geest die niet weet. Dit is erg belangrijk."  (Seung Sahn: Weet het niet; Ossenhoeden; http://www.oxherding.com/my_weblog/2010/09/seung-sahn-only-dont-know.html)

Hartelijk dank. Welke opmerkingen en vragen heeft u? Wat zijn enkele voorbeelden van deze factoren uit uw eigen ervaring?

Marc Brenman is een voormalig Executief DirEctor, Mensenrechtencommissie van de staat Washington.

[1] Ben Hoffman, Canadian Institute of Applied Negotiation, Win die overeenkomst: bekentenissen van een echte bemiddelaar; CIIAN-nieuws; Winter 2009.