Het fenomeen massabewustzijn

Een van de belangrijkste factoren die etnisch-religieuze conflicten in landen over de hele wereld vaak aanwakkeren, kan worden toegeschreven aan het dodelijke fenomeen van massabewustzijn, blind geloof en gehoorzaamheid. In veel landen hebben sommige mensen een vooropgezet idee dat leden van bepaalde etnische of religieuze groepen gewoon hun vijanden zijn. Ze denken dat er nooit iets goeds uit hen zal komen. Dit zijn de resultaten van lang opgebouwde grieven en vooroordelen. Zoals we zien, uiten dergelijke grieven zich altijd in de vorm van wantrouwen, onverdraagzaamheid en haat. Ook zijn er enkele leden van bepaalde religieuze groeperingen die zonder reden niet willen omgaan met, leven, zitten of zelfs maar de hand willen schudden met mensen van andere religieuze groeperingen. Als die mensen wordt gevraagd uit te leggen waarom ze zich zo gedragen, hebben ze misschien geen concrete redenen of uitleg. Ze zullen je gewoon vertellen: "dat is ons geleerd"; "zij zijn anders dan wij"; "we hebben niet hetzelfde geloofssysteem"; “ze spreken een andere taal en hebben een andere cultuur”.

Elke keer als ik naar die opmerkingen luister, voel ik me volledig teleurgesteld. Daarin ziet men hoe het individu onderworpen is aan en gedoemd is tot de destructieve invloed van de samenleving waarin hij of zij leeft.

In plaats van dergelijke overtuigingen te onderschrijven, zou iedereen naar binnen moeten kijken en zich afvragen: als mijn directe omgeving me vertelt dat de andere persoon slecht, inferieur of een vijand is, wat denk ik dan, een rationeel wezen? Als mensen negatieve dingen tegen anderen zeggen, op welke gronden moet ik dan mijn eigen oordeel baseren? Laat ik me meeslepen door wat mensen zeggen, of accepteer en respecteer ik anderen als mensen zoals ik, ongeacht hun geloofsovertuiging of etnische achtergrond?

In zijn boek met de titel Het onontdekte zelf: het dilemma van het individu in de moderne samenleving, Carl Jung [i] beweert dat "een groot deel van het individuele leven van mensen in de samenleving is onderworpen aan de culturele trend naar massabewustzijn en collectivisme." Jung definieert massabewustzijn als "de reductie van individuen tot anonieme, gelijkdenkende eenheden van de mensheid, die door propaganda en reclame worden gemanipuleerd om de functie te vervullen die de machthebbers van hen verlangen." De geest van massabewustzijn kan het individu devalueren en minimaliseren, 'waardoor hij of zij zich waardeloos voelt, zelfs als de mensheid als geheel vooruitgang boekt'. Een massamens mist zelfreflectie, is infantiel in zijn gedrag, 'onredelijk, onverantwoordelijk, emotioneel, grillig en onbetrouwbaar'. In de massa verliest het individu zijn of haar waarde en wordt het slachtoffer van '-ismen'. Een massaman toont geen verantwoordelijkheidsgevoel voor zijn daden, vindt het gemakkelijk om afschuwelijke misdaden te begaan zonder na te denken, en wordt steeds afhankelijker van de samenleving. Een dergelijke houding kan tot desastreuze gevolgen en conflicten leiden.

Waarom is massabewustzijn een katalysator voor etnisch-religieuze conflicten? Dit komt omdat de samenleving waarin we leven, de media en sommige etnische en religieuze groeperingen ons slechts één gezichtspunt, één manier van denken voorschotelen en niet aanzetten tot serieuze vragen en open discussies. Andere manieren van denken – of interpretaties – worden genegeerd of gekleineerd. Reden en bewijzen worden vaak verworpen en blind geloof en gehoorzaamheid worden aangemoedigd. Zo wordt de kunst van het vragen stellen, die centraal staat in de ontwikkeling van het kritische vermogen, belemmerd. Andere meningen, geloofssystemen of levenswijzen die in strijd zijn met wat een groep gelooft, worden agressief en resoluut verworpen. Dit soort mentaliteit is duidelijk aanwezig in onze hedendaagse samenlevingen en heeft geleid tot misverstanden tussen verschillende etnische en religieuze groepen.

De houding van massabewustzijn moet worden vervangen door de neiging van de geest om vragen te stellen, te herzien en te begrijpen waarom sommige overtuigingen moeten worden vastgehouden of losgelaten. Individuen moeten actief betrokken zijn en niet alleen maar passief regels volgen en naleven. Ze moeten bijdragen of geven voor het algemeen belang, en niet alleen consumeren en verwachten dat ze meer krijgen.

Om dit soort mentaliteit te veranderen, is het nodig om elke geest te verlichten. Zoals Socrates zal zeggen dat "het niet-onderzochte leven voor een mens niet de moeite waard is om geleefd te worden", moeten individuen zichzelf opnieuw onderzoeken, naar hun innerlijke stem luisteren en moedig genoeg zijn om hun verstand te gebruiken voordat ze spreken of handelen. Volgens Immanuel Kant is “Verlichting de ontsnapping van de mens aan zijn zelfopgelegde onvolwassenheid. Onvolwassenheid is het onvermogen om iemands begrip te gebruiken zonder begeleiding van een ander. Deze onvolwassenheid wordt aan zichzelf opgelegd wanneer de oorzaak niet ligt in een gebrek aan begrip, maar in een gebrek aan vastberadenheid en moed om het te gebruiken zonder leiding van een ander. Sapere Aude! [durf te weten] “Heb moed om je eigen inzicht te gebruiken!” – dat is het motto van verlichting”[ii].

Verzet tegen deze massamentaliteit kan alleen effectief worden gedaan door de persoon die zijn eigen individualiteit begrijpt, zegt Carl Jung. Hij moedigt een verkenning van de 'microkosmos – een weerspiegeling van de grote kosmos in miniatuur' aan. We moeten ons eigen huis opruimen, op orde brengen voordat we verder kunnen gaan om anderen en de rest van de wereld op orde te brengen, want “Nemo dat quod non habet”, “niemand geeft wat hij of zij niet heeft”. We moeten ook een luisterhouding ontwikkelen om meer te luisteren naar het ritme van ons innerlijk of de stem van de ziel, en minder te praten over anderen die niet dezelfde geloofssystemen met ons delen.

Ik zie dit interreligieuze retraiteprogramma op zaterdag als een kans voor zelfreflectie. Iets dat ik ooit de Voice of the Soul Workshop noemde in een boek dat ik in 2012 publiceerde. Een retraite als deze is een gouden kans voor een overgang van de houding van massabewustzijn naar reflectieve individualiteit, van passiviteit naar activiteit, van discipelschap naar leiderschap, en van de houding van ontvangen naar die van geven. Hierdoor worden we opnieuw uitgenodigd om te zoeken naar en onze mogelijkheden te ontdekken, de rijkdom aan oplossingen en capaciteiten die in ons zijn ingebed, die nodig zijn voor het oplossen van conflicten, vrede en ontwikkeling in landen over de hele wereld. We worden daarom uitgenodigd om onze focus te verleggen van de 'externe zaken' - wat daarbuiten is - naar de 'interne zaken' - wat er in ons omgaat. Het resultaat van deze praktijk is om te bereiken metanoia, een spontane poging van de psyche om zichzelf te genezen van een ondraaglijk conflict door weg te smelten en vervolgens herboren te worden in een meer aangepaste vorm [iii].

Temidden van zoveel afleidingen en verlokkingen, beschuldigingen en verwijten, armoede, lijden, ondeugd, misdaad en gewelddadige conflicten in vele landen over de hele wereld, biedt de Voice of the Soul Workshop waartoe deze retraite ons uitnodigt, een unieke kans om te ontdekken de schoonheden en positieve realiteiten van de natuur die elke persoon in zich draagt, en de kracht van het 'zielenleven' dat zachtjes in stilte tot ons spreekt. Daarom nodig ik je uit om “dieper in het innerlijke heiligdom van je eigen wezen te gaan, weg van alle drukte en zogenaamde verlokkingen van het uiterlijke leven, en in de stilte te luisteren naar de stem van de ziel, om haar smeekbeden te horen. , om de kracht ervan te kennen”[iv]. "Als de geest gevuld is met hoge prikkels, prachtige principes, koninklijke, schitterende en verheffende inspanningen, spreekt de stem van de ziel en kunnen het kwaad en de zwakheden die voortkomen uit de onontwikkelde en zelfzuchtige kant van onze menselijke natuur niet binnendringen, dus zullen ze uitsterven”[v].

De vraag waarmee ik u wil verlaten is: welke bijdrage moeten wij leveren als burgers met rechten, verantwoordelijkheden en plichten (en niet alleen de overheid, zelfs niet onze etnische of religieuze leiders of anderen die openbare ambten bekleden)? Met andere woorden, wat moeten we doen om onze wereld een betere plek te maken?

Reflectie op dit soort vragen leidt tot bewustwording en ontdekking van onze innerlijke rijkdom, capaciteiten, talenten, kracht, doel, verlangens en visie. In plaats van te wachten tot de regering de vrede en eenheid herstelt, zullen we geïnspireerd worden om de koe bij de horens te vatten om te werken aan vergeving, verzoening, vrede en eenheid. Door dit te doen, leren we verantwoordelijk, moedig en actief te zijn en minder tijd te besteden aan praten over de zwakheden van anderen. Zoals Katherine Tingley het verwoordt: “Denk even aan de creaties van geniale mannen. Als ze waren gestopt en in twijfel waren teruggekeerd op het moment dat de goddelijke impuls hen raakte, zouden we geen grootse muziek hebben, geen mooie schilderijen, geen geïnspireerde kunst en geen geweldige uitvindingen. Deze schitterende, opbeurende, creatieve krachten komen oorspronkelijk uit de goddelijke natuur van de mens. Als we allemaal zouden leven in het bewustzijn en de overtuiging van onze eigen grote mogelijkheden, zouden we beseffen dat we zielen zijn en dat ook wij goddelijke privileges hebben die veel verder gaan dan alles wat we weten of zelfs maar bedenken. Toch gooien we deze terzijde omdat ze niet acceptabel zijn voor ons beperkte, persoonlijke zelf. Ze passen niet in onze vooropgezette ideeën. Dus vergeten we dat we deel uitmaken van het goddelijke levensplan, dat de zin van het leven heilig en heilig is, en laten we onszelf terugdrijven in de draaikolk van onbegrip, misvatting, twijfel, ongeluk en wanhoop”[vi] .

De Voice of the Soul Workshop zal ons helpen verder te gaan dan misverstanden, beschuldigingen, verwijten, vechten, etnisch-religieuze verschillen, en moedig op te komen voor vergeving, verzoening, vrede, harmonie, eenheid en ontwikkeling.

Voor meer informatie over dit onderwerp, zie Ugorji, basilicum (2012). Van culturele rechtvaardigheid tot interetnische bemiddeling: een reflectie op de mogelijkheid van etnisch-religieuze bemiddeling in Afrika. Colorado: Randpers.

Referenties

[i] Carl Gustav Jung, een Zwitserse psychiater en de grondlegger van de analytische psychologie, beschouwde individuatie als een psychologisch proces van integratie van de tegenstellingen, waaronder het bewuste met het onbewuste, met behoud van hun relatieve autonomie, noodzakelijk voor een persoon om heel te worden. Zie Jung, Carl (2006) voor een gedetailleerde lezing over de theorie van massabewustzijn. The Undiscovered Self: het probleem van het individu in de moderne samenleving. Nieuwe Amerikaanse bibliotheek. blz. 15–16; lees ook Jung, CG (1989a). Herinneringen, dromen, reflecties (Rev. ed., C. Winston & R. Winston, vert.) (A. Jaffe, red.). New York: Willekeurig huis, Inc.

[ii] Immanuel Kant, een antwoord op de vraag: wat is verlichting? Königsberg in Pruisen, 30 september 1784.

[iii] Van het Griekse μετάνοια is metanoia een verandering van geest of hart. Lees de psychologie van Carl Jung, Op cit.

[iv] Katherine Tingley, De pracht van de ziel (Pasadena, Californië: Theosophical University Press), 1996, citaat uit hoofdstuk één van het boek, getiteld: “The Voice of the Soul”, beschikbaar op: http://www.theosociety.org/pasadena/splendor/spl-1a .htm. Katherine Tingley was van 1896 tot 1929 leider van de Theosophical Society (toen nog de Universal Brotherhood and Theosophical Society genoemd) en wordt vooral herinnerd vanwege haar educatieve en sociale hervormingswerk in het internationale hoofdkantoor van de Society in Point Loma, Californië.

[V] Ibid.

[Vi] Ibid.