Mfundo, Kuchita Bwino ndi Zovuta za Njira Zachikhalidwe Zothetsera Mikangano: Ndemanga ya Milandu Yochokera ku Kenya, Rwanda, Sudan ndi Uganda.
Mfundo:
Kusemphana maganizo sikungapeweke komanso kufunitsitsa kukhalirana mwamtendere m'madera amakono. Choncho, ndondomeko ndi mphamvu ya njira yothetsera vutoli ndizofunika. Malamulo ovomerezeka othetsera mikangano m'mayiko a ku Africa ndi mabungwe akumadzulo a pambuyo paukoloni omwe amagwiritsidwa ntchito pofuna chilungamo. Komabe, zomwe zili mu zikhalidwe za anthu ambiri ndi njira zachikhalidwe zothetsa mikangano (TDRM). Ngakhale amagwiritsidwa ntchito, ma TDRM awa amakhalabe osadziwika. Pepalali likuwunika mozama zolemba zambiri panjira zinayi monga momwe zimakhalira ndi madera osiyanasiyana ku East Africa. Njira zosankhidwa zikuphatikizapo mato oput, ndondomeko ya chilungamo cha chikhalidwe cha fuko la Acholi ku Uganda; abunzi mediation, njira ya ku Rwanda pa chilungamo cha komweko; judiyya, ndondomeko yotsutsana yomwe imayang'ana pa kuyanjanitsa ndi kubwezeretsa maubwenzi a anthu ku Darfur ku Sudan; ndi taboo system, gwero lamtendere la Isukhas aku Kakamega ku Kenya. Pepalali likuwunikira mfundo zomwe zimagwiritsidwa ntchito pothetsa mikangano yachikhalidwe, momwe zimagwirira ntchito polimbikitsa maubwenzi a anthu, komanso zovuta zokhazikitsa malamulo okhazikika komanso zovuta zomwe mikangano imakumana nayo. Njira yosinthira imadziwika. Njirayi ndiyowunikira kwambiri magwero achiwiri ndi deta. Mfundo zinayi zodziwika bwino, zomwe zimadziwika kuti 4Rs, zimachokera ku kusanthula uku: ulemu ndi kuwona mtima; kuyanjana ndi kukhululukidwa; kubwezera ndi chitetezero; ndi kubwezeretsa mtendere. Kuchita bwino kwa ma TDRM osankhidwa kumawoneka muzinthu zinayi: kulimbikitsa chilungamo; choonadi ndi malipiro; kulimbikitsa maubwenzi a anthu; kukhululukidwa ndi kuyanjana; ndi kubwezeretsa mtendere ndi mgwirizano. Kaphatikizidwe ka zolembazi zikuwonetsa kuti maiko ambiri a mu Africa akugwiritsabe ntchito malamulo achikhalidwe pomwe kugwiritsa ntchito njira zothanirana ndi mikangano ndizofala. Pepalali likunena kuti ngakhale kuli kofunika kuthetsa mikangano pogwiritsa ntchito mabungwe a mayiko, mayiko ndi boma, tiyenera kutsindika udindo wa njira zothetsera mikangano yachikhalidwe pa mikangano ina kapena mbali zake, makamaka mikangano yapakati pa anthu ndi magulu. Njira zogwiritsiridwa ntchito mwachanguzi zothetsa kusamvana ndizothandiza, zimakulitsa maubwenzi a anthu ndi kukhalirana mwamtendere, ndipo zimayang'ana kwambiri zomwe zikufunika ndi zofuna za magulu okhudzidwa ndi anthu ammudzi wonse.
Werengani kapena tsitsani pepala lathunthu:
Journal of Living Together, 6 (1), pp. 162-172, 2019, ISSN: 2373-6615 (Sindikizani); 2373-6631 (Pa intaneti).
@Nkhani{Sabala2019
Mutu = {Mfundo, Kuchita Bwino ndi Zovuta za Njira Zachikhalidwe Zothetsera Mikangano: Ndemanga ya Milandu Yochokera ku Kenya, Rwanda, Sudan ndi Uganda}
Wolemba = {Genevieve M. Sabala}
Ulalo = {https://icermediation.org/traditional-dispute-resolution-mechanisms/}
ISSN = {2373-6615 (Sindikizani); 2373-6631 (Pa intaneti)}
Chaka = {2019}
Tsiku = {2019-12-18}
Journal = {Journal of Living Together}
Mphamvu = {6}
Nambala = {1}
Masamba = {162-172}
Wosindikiza = {International Center for Ethno-Religious Mediation}
Address = {Mount Vernon, New York}
Kusindikiza = {2019}.