Potrzeba oceny konfliktu dotyczącego Świętej Esplanady w Jerozolimie
Wprowadzenie
W spornych granicach Izraela leży Święta Esplanada Jerozolimy (SEJ).[1] SEJ, siedziba Wzgórza Świątynnego/Szlachetnego Sanktuarium, to miejsce od dawna uważane za święte przez Żydów, muzułmanów i chrześcijan. Jest to sporny obszar położony w centrum miasta, naznaczony starożytnym znaczeniem religijnym, historycznym i archeologicznym. Przez ponad dwa tysiąclecia ludzie żyli, podbijali i pielgrzymowali do tej ziemi, aby wyrazić swoje modlitwy i wiarę.
Kontrola SEJ wpływa na tożsamość, bezpieczeństwo i tęsknoty duchowe ogromnej liczby ludzi. Jest to kluczowy problem konfliktów izraelsko-palestyńskiego i izraelsko-arabskiego, które przyczyniają się do destabilizacji regionalnej i globalnej. Jak dotąd negocjatorzy i potencjalni rozjemcy nie uznali elementu konfliktu SEJ za spór o świętą ziemię.
Należy przeprowadzić ocenę konfliktu w SEJ, aby rzucić światło na możliwości i bariery dla przywracania pokoju w Jerozolimie. Ocena obejmowałaby perspektywę przywódców politycznych, przywódców religijnych, wyznawcy idei i świeckich członków społeczności. Naświetlając podstawowe kwestie materialne i niematerialne, ocena konfliktu SEJ zapewniłaby spostrzeżenia i zalecenia dla decydentów, a co najważniejsze, zapewniłaby podstawę do przyszłych negocjacji.
Potrzeba oceny konfliktu przez mediatorów
Pomimo dziesięcioleci wysiłków negocjacje w sprawie kompleksowego porozumienia pokojowego w celu rozwiązania konfliktu izraelsko-palestyńskiego nie powiodły się. Biorąc pod uwagę hobbesowskie i Huntingtonowskie spojrzenie na religię, głównym negocjatorom i mediatorom zaangażowanym jak dotąd w procesy pokojowe nie udało się odpowiednio zająć się elementem konfliktu dotyczącym ziemi świętej.[2] Konieczna jest ocena konfliktu przez mediatorów, aby ustalić, czy istnieją możliwości opracowania rozwiązań konkretnych problemów SEJ w ich świętym kontekście. Wśród ustaleń oceny znalazłoby się określenie wykonalności zwoływania przywódców religijnych, przywódców politycznych, osób pobożnych i świeckich w celu zaangażowania się w przemyślane negocjacje mające na celu wywołanie fuzji obywatelskiej – stanu, w którym dyskutanci łączą siły pomimo utrzymywania odmiennych przekonań poprzez głębokie zaangażowanie się w podstawowe kwestie ich konfliktów.
Jerozolima jako problem impasu
Chociaż mediatorzy złożonych sporów zwykle budują impet w celu osiągnięcia porozumienia w pozornie nierozwiązywalnych kwestiach poprzez osiąganie wstępnych porozumień w mniej trudnych sprawach, kwestie SEJ wydają się blokować porozumienie w sprawie kompleksowego porozumienia pokojowego w konflikcie izraelsko-palestyńskim. Dlatego też należy w pełni zająć się SEJ na wczesnym etapie negocjacji, aby umożliwić osiągnięcie porozumienia w sprawie zakończenia konfliktu. Rozwiązania kwestii SEJ mogą z kolei informować i wpływać na rozwiązania innych elementów konfliktu.
Większość analiz niepowodzeń negocjacji w Camp David w 2000 r. uwzględnia niezdolność negocjatorów do skutecznego podejścia do kwestii związanych z SEJ. Negocjator Dennis Ross sugeruje, że nieprzewidzianie tych kwestii przyczyniło się do fiaska negocjacji w Camp David zwołanych przez prezydenta Clintona. Bez przygotowania Ross w ferworze negocjacji opracował opcje, które nie były do zaakceptowania ani przez premiera Baraka, ani przez przewodniczącego Arafata. Ross i jego koledzy zdali sobie także sprawę, że Arafat nie może zobowiązać się do żadnych porozumień dotyczących SEJ bez wsparcia świata arabskiego.[3]
Rzeczywiście, wyjaśniając później stanowisko Izraela w Camp David prezydentowi George'owi W. Bushowi, izraelski premier Ehud Barak powiedział: „Wzgórze Świątynne jest kolebką żydowskiej historii i nie ma mowy, żebym podpisał dokument, który przeniesie suwerenność nad Wzgórzem Świątynnym do Palestyńczyków. Dla Izraela byłaby to zdrada Miejsca Najświętszego”.[4] Pożegnalne słowa Arafata skierowane do prezydenta Clintona pod koniec negocjacji były podobnie rozstrzygające: „Chce mi powiedzieć, że muszę przyznać, że pod meczetem znajduje się świątynia? Nigdy tego nie zrobię."[5] W 2000 roku ówczesny prezydent Egiptu Hosni Mubarak ostrzegł, że „jakikolwiek kompromis w sprawie Jerozolimy spowoduje eksplozję w regionie w sposób niemożliwy do opanowania i ponowne nasilenie się terroryzmu”.[6] Ci świeccy przywódcy mieli pewną wiedzę na temat symbolicznej mocy Świętej Esplanady Jerozolimskiej dla ich narodów. Brakowało im jednak informacji niezbędnych do zrozumienia implikacji propozycji, a co najważniejsze, brakowało im autorytetu, aby interpretować przykazania religijne na korzyść pokoju. Badacze religii, przywódcy religijni i prości wierzący zrozumieliby, że podczas takich dyskusji należy polegać na wsparciu władz religijnych. Gdyby przed negocjacjami ocena konfliktu zidentyfikowała takie osoby i wyjaśniła obszary nadające się do negocjacji, a także kwestie, których należy unikać, negocjatorzy mogliby mieć większą przestrzeń decyzyjną, w ramach której mogliby manewrować.
Podczas negocjacji w Camp David profesor Ruth Lapidoth przedstawiła pomysłową propozycję: „Jej rozwiązaniem sporu na Wzgórzu Świątynnym było podzielenie suwerenności nad tym miejscem na elementy funkcjonalne, takie jak fizyczne i duchowe. W ten sposób jedna strona mogłaby uzyskać fizyczną suwerenność nad Górą, w tym prawa takie jak kontrola dostępu lub policja, podczas gdy druga zyskałaby suwerenność duchową, obejmującą prawa do ustalania modlitw i rytuałów. Co więcej, ponieważ kwestia duchowa była z nich bardziej sporna, profesor Lapidoth zaproponował, aby strony sporu zgodziły się na formułę, która przypisała Bogu duchową władzę nad Wzgórzem Świątynnym.[7] Miała nadzieję, że umieszczając religię i suwerenność w takiej konstrukcji, negocjatorzy będą mogli znaleźć udogodnienia w konkretnych kwestiach związanych z odpowiedzialnością, władzą i prawami. Jednakże, jak sugeruje Hassner, suwerenność Boga ma bardzo realne implikacje w przestrzeni sakralnej[8]na przykład, które grupy mogą się modlić, gdzie i kiedy. W związku z tym wniosek był niewystarczający.
Strach i cynizm religijny przyczyniają się do impasu
Większość negocjatorów i mediatorów nie uwzględniła w odpowiedni sposób elementu konfliktu związanego z ziemią świętą. Wydaje się, że biorą lekcje od Hobbesa, wierząc, że przywódcy polityczni powinni przywłaszczyć sobie władzę, którą wierzący przekazują Bogu, i wykorzystać ją do promowania stabilności. Świeccy przywódcy Zachodu również wydają się ograniczani przez Huntingtona nowoczesnością, obawiając się irracjonalności religii. Mają tendencję do postrzegania religii na jeden z dwóch uproszczonych sposobów. Religia jest albo prywatna i dlatego powinna być oddzielona od dyskusji politycznych, albo tak mocno zakorzeniona w życiu codziennym, że działa jak irracjonalna pasja, która całkowicie wykolei negocjacje.[9] Rzeczywiście, na wielu konferencjach[10] Izraelczycy i Palestyńczycy włączają się w tę koncepcję, sugerując, że nazwanie jakiegokolwiek elementu konfliktu „opartym na religii” zapewni jego nierozwiązywalność i uniemożliwi jego rozwiązanie.
A jednak wysiłki mające na celu wynegocjowanie kompleksowego porozumienia pokojowego bez udziału wyznawców religii i ich przywódców nie powiodły się. Pokój pozostaje nieuchwytny, w regionie panuje niestabilność, a ekstremistyczni wyznawcy religii w dalszym ciągu grożą aktami przemocy i dopuszczają się ich, próbując zapewnić swojej grupie kontrolę nad SEJ.
Wiara w cynizm Hobbesa i nowoczesność Huntingtona wydaje się zaślepiać świeckich przywódców na potrzebę angażowania osób pobożnych, rozważenia ich przekonań i wykorzystania władzy politycznej ich przywódców religijnych. Jednak nawet Hobbes prawdopodobnie poparłby zaangażowanie przywódców religijnych w poszukiwanie rozwiązań konkretnych problemów SEJ. Wiedziałby, że bez pomocy duchownych wierzący nie poddadzą się uchwałom dotyczącym spraw ziemi świętej. Bez wkładu i pomocy duchownych pobożni byliby zbyt zajęci „lękiem przed niewidzialnym” i wpływem na nieśmiertelność w zaświatach.[11]
Biorąc pod uwagę, że religia prawdopodobnie będzie potężną siłą na Bliskim Wschodzie w dającej się przewidzieć przyszłości, świeccy przywódcy muszą rozważyć, w jaki sposób zaangażować przywódców religijnych i wyznawców w poszukiwanie rozwiązania kwestii związanych z Jerozolimą w ramach wysiłków na rzecz kompleksowego, -porozumienie konfliktowe.
Mimo to profesjonalny zespół mediacyjny nie przeprowadził oceny konfliktu, która umożliwiłaby rozróżnienie materialnych i niematerialnych kwestii SEJ, które będą wymagały negocjacji, oraz zaangażowanie przywódców religijnych, którzy być może będą musieli pomóc w skonstruowaniu rozwiązań i stworzeniu kontekstu umożliwiającego zaakceptowanie tych rozwiązań do wyznawców wiary. W tym celu konieczna jest intensywna analiza konfliktu dotycząca zagadnień, dynamiki, interesariuszy, konfliktów wiary i bieżących opcji dotyczących Świętej Esplanady Jerozolimy.
Mediatorzy porządku publicznego rutynowo przeprowadzają ocenę konfliktów, aby zapewnić dogłębną analizę złożonych sporów. Analiza stanowi przygotowanie do intensywnych negocjacji i wspiera proces negocjacji poprzez identyfikację uzasadnionych roszczeń każdej ze stron niezależnie od pozostałych i opisanie tych roszczeń bez osądzania. Pogłębione wywiady z kluczowymi stronami zainteresowanymi ujawniają zróżnicowane perspektywy, które następnie syntetyzuje się w raporcie pomagającym określić ogólną sytuację w sposób zrozumiały i wiarygodny dla wszystkich stron sporu.
Ocena SEJ pozwoli zidentyfikować strony mające roszczenia do SEJ, opisać ich narracje związane z SEJ oraz kluczowe kwestie. Wywiady z przywódcami politycznymi i religijnymi, duchowieństwem, naukowcami oraz wyznawcami wiary żydowskiej, muzułmańskiej i chrześcijańskiej pozwolą na różnorodne zrozumienie zagadnień i dynamiki związanej z SEJ. Ocena będzie oceniać kwestie w kontekście różnic wyznaniowych, ale nie szerokich konfliktów teologicznych.
SEJ zapewnia namacalny nacisk na wydobycie na powierzchnię różnic w wierze poprzez kwestie takie jak kontrola, suwerenność, bezpieczeństwo, dostęp, modlitwa, uzupełnianie i utrzymanie struktur oraz działalność archeologiczna. Lepsze zrozumienie tych kwestii może wyjaśnić rzeczywiste kwestie sporne i być może możliwości rozwiązania.
Ciągły brak zrozumienia religijnych elementów konfliktu i ich wpływu na ogólny konflikt izraelsko-palestyński będzie skutkować jedynie ciągłym niepowodzeniem w osiągnięciu pokoju, czego dowodem jest upadek procesu pokojowego w Kerry oraz łatwo przewidywalna, wynikająca z niego przemoc i znaczące nastąpiła destabilizacja.
Przeprowadzanie oceny konfliktu przez mediatorów
Grupa ds. Oceny Konfliktów SEJ (SEJ CAG) składałaby się z zespołu mediacyjnego i rady doradczej. Zespół mediacyjny składałby się z doświadczonych mediatorów o różnym pochodzeniu religijnym, politycznym i kulturowym, którzy pełniliby rolę ankieterów i pomagali w szeregu działań, w tym w identyfikowaniu rozmówców, przeglądaniu protokołu przesłuchania, omawianiu wstępnych ustaleń oraz pisaniu i przeglądaniu projektów raport z oceny. W skład rady doradczej wchodziliby eksperci merytoryczni z zakresu religii, nauk politycznych, konfliktu na Bliskim Wschodzie, Jerozolimy i SEJ. Pomagaliby we wszystkich działaniach, w tym doradzaliby zespołowi mediacyjnemu w analizie wyników przesłuchań.
Gromadzenie badań ogólnych
Ocena rozpoczęłaby się od dogłębnych badań mających na celu zidentyfikowanie i rozwikłanie wielu potencjalnych perspektyw istotnych dla SEJ. Wynikiem badania będzie uzyskanie ogólnych informacji dla zespołu i punkt wyjścia do znalezienia osób, które mogą pomóc w identyfikacji pierwszych rozmówców.
Identyfikacja rozmówców
Zespół mediacyjny spotykał się z osobami wskazanymi przez SEJ CAG na podstawie badań, które były proszone o ustalenie wstępnej listy rozmówców. Obejmuje to prawdopodobnie formalnych i nieformalnych przywódców wyznania muzułmańskiego, chrześcijańskiego i żydowskiego, naukowców, naukowców, ekspertów, polityków, dyplomatów, osoby świeckie, ogół społeczeństwa i media. Każdy rozmówca zostanie poproszony o polecenie dodatkowych osób. Przeprowadzonoby około 200–250 wywiadów.
Przygotowanie protokołu przesłuchania
Na podstawie badań ogólnych, wcześniejszych doświadczeń w zakresie ocen i porad zespołu doradczego SEJ CAG przygotuje protokół rozmowy kwalifikacyjnej. Protokół miałby służyć jako punkt wyjścia, a pytania byłyby udoskonalane w trakcie przesłuchań, aby skuteczniej uzyskać dostęp do najgłębszego zrozumienia przez rozmówców zagadnień i dynamiki SEJ. Pytania skupiałyby się na narracji każdego rozmówcy, w tym na znaczeniu SEJ, kluczowych kwestiach i elementach roszczeń ich grup, pomysłach na rozstrzygnięcie sprzecznych roszczeń SEJ oraz drażliwych kwestiach dotyczących roszczeń innych osób.
Prowadzenie wywiadów
Członkowie zespołu mediacyjnego będą przeprowadzać wywiady twarzą w twarz z osobami na całym świecie, w miarę identyfikowania grup rozmówców w określonych lokalizacjach. Jeśli rozmowy twarzą w twarz nie są możliwe, korzystaliby z wideokonferencji.
Członkowie zespołu mediacyjnego będą korzystać z przygotowanego protokołu przesłuchania jako wskazówki i zachęcać osobę przesłuchującą do przedstawienia swojej historii i ustaleń. Pytania będą służyć jako podpowiedzi, dzięki którym rozmówcy zrozumieją to, co wiedzą na tyle, aby o to zapytać. Ponadto zachęcając ludzi do opowiadania swoich historii, zespół mediacyjny dowiedziałby się wiele o sprawach, o które nie mieliby pojęcia. W trakcie rozmowy kwalifikacyjnej pytania staną się bardziej wyrafinowane. Członkowie zespołu mediacyjnego będą przeprowadzać wywiady z pozytywną naiwnością, co oznacza pełną akceptację wszystkiego, co zostanie powiedziane i bez osądzania. Dostarczone informacje zostaną ocenione w porównaniu z informacjami przekazanymi przez respondentów w celu zidentyfikowania wspólnych tematów, a także unikalnych perspektyw i pomysłów.
Korzystając z informacji zebranych podczas wywiadów, SEJ CAG analizowałaby każdą namacalną kwestię w odrębnym kontekście zasad i punktów widzenia każdej religii, a także to, w jaki sposób istnienie i przekonania innych religii wpływają na te perspektywy.
W trakcie rozmowy kwalifikacyjnej SEJ CAG będzie w regularnym i częstym kontakcie w celu omówienia pytań, problemów i dostrzeżonych niespójności. Członkowie sprawdzaliby ustalenia, w miarę jak zespół mediacyjny wydobywa na powierzchnię i analizuje kwestie wiary, które obecnie pozostają ukryte za stanowiskami politycznymi i które przedstawiają kwestie SEJ jako głęboko nierozwiązywalny konflikt.
Przygotowanie raportu z oceny
Pisanie raportu
Wyzwaniem podczas pisania raportu oceniającego jest synteza dużej ilości informacji w zrozumiały i przekonujący obraz konfliktu. Wymaga przestudiowanego i wyrafinowanego zrozumienia konfliktu, dynamiki władzy, teorii i praktyki negocjacji, a także otwartości i ciekawości, które umożliwiają mediatorom poznanie alternatywnych światopoglądów i jednoczesne uwzględnienie różnych perspektyw.
W miarę jak zespół mediacyjny będzie przeprowadzał rozmowy, tematy prawdopodobnie pojawią się w trakcie dyskusji w ramach SEJ CAG. Zostaną one przetestowane podczas późniejszych rozmów kwalifikacyjnych i w rezultacie udoskonalone. Rada doradcza dokona również przeglądu projektów tematów pod kątem notatek z rozmów kwalifikacyjnych, aby upewnić się, że wszystkie tematy zostały szczegółowo i dokładnie omówione.
Zarys raportu
Raport będzie zawierał takie elementy, jak: wprowadzenie; przegląd konfliktu; omówienie nadrzędnej dynamiki; listę i opis kluczowych zainteresowanych stron; opis opartej na wierze narracji SEJ, dynamiki, znaczeń i obietnic każdej ze stron; obawy, nadzieje i postrzegane możliwości każdej ze stron dotyczące przyszłości SEJ; podsumowanie wszystkich kwestii; oraz spostrzeżenia i zalecenia oparte na ustaleniach z oceny. Celem byłoby przygotowanie narracji wiary odnoszących się do namacalnych kwestii SEJ dla każdej religii, które rezonują z wyznawcami, a także zapewnienie decydentom krytycznego zrozumienia przekonań, oczekiwań i pokrywania się różnych grup wyznaniowych.
Przegląd Rady Doradczej
Rada doradcza dokona przeglądu wielu projektów raportu. Poszczególni członkowie zostaną poproszeni o szczegółową analizę i uwagi dotyczące tych części raportu, które odnoszą się bezpośrednio do ich specjalizacji. Po otrzymaniu tych komentarzy główny autor raportu oceniającego będzie z nimi kontaktować się z nimi, jeśli zajdzie taka potrzeba, aby zapewnić jasne zrozumienie proponowanych zmian i dokonać przeglądu projektu raportu w oparciu o te uwagi.
Recenzja rozmówcy
Po uwzględnieniu komentarzy rady doradczej w projekcie raportu odpowiednie części projektu raportu zostaną przesłane każdemu rozmówcy do przeglądu. Ich uwagi, poprawki i wyjaśnienia zostaną odesłane do zespołu mediacyjnego. Następnie członkowie zespołu przeglądali każdą sekcję i, w razie potrzeby, kontaktowali się z konkretnymi rozmówcami przez telefon lub wideokonferencję.
Raport końcowy z oceny konfliktu
Po końcowej ocenie dokonanej przez radę doradczą i zespół mediacyjny raport z oceny konfliktu zostanie sporządzony.
Wnioski
Jeśli nowoczesność nie wyeliminowała religii, jeśli ludzie w dalszym ciągu żywią „lęk przed niewidzialnym”, jeśli przywódcy religijni mają motywację polityczną i jeśli politycy wykorzystują religię do celów politycznych, wówczas z pewnością konieczna jest ocena konfliktu Świętej Esplanady Jerozolimskiej. Jest to niezbędny krok w kierunku pomyślnych negocjacji pokojowych, ponieważ wydobędzie namacalne kwestie polityczne i interesy w kontekście przekonań i praktyk religijnych. Ostatecznie może to doprowadzić do niewyobrażalnych wcześniej pomysłów i rozwiązań konfliktu.
Referencje
[1] Grabar, Oleg i Benjamin Z. Kedar. Spotkanie nieba i ziemi: Święta Esplanada Jerozolimy (Yad Ben-Zvi Press, University of Texas Press, 2009), 2.
[2] Ron Hassner, Wojna na świętej ziemi, (Ithaca: Cornell University Press, 2009), s. 70–71.
[3] Rossa, Dennisa. Brakujący pokój. (Nowy Jork: Farrar, Straus i Giroux, 2004).
[4] Menahem Klein, Problem Jerozolimski: Walka o stały status, (Gainesville: University of Florida Press, 2003), s. 80.
[5] Curtius, Maria. „Święte miejsce najważniejsze wśród przeszkód dla pokoju na Bliskim Wschodzie; Religia: Duża część sporu izraelsko-palestyńskiego sprowadza się do 36-akrowego kompleksu w Jerozolimie” (Los Angeles Times, 5 września 2000), A1.
[6] Lahoud, Lamia. „Mubarak: Kompromis Jerozolimski oznacza przemoc” (Jerusalem Post, 13 sierpnia 2000), 2.
[7] „Rozmowy z historią: Ron E. Hassner” (Kalifornia: Instytut Studiów Międzynarodowych, Wydarzenia na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, 15 lutego 2011 r.), https://www.youtube.com/watch?v=cIb9iJf6DA8.
[8] Hassnera, Wojna na świętej ziemi, 86–87.
[9] ibid, XX.
[10]„Religia a konflikt izraelsko-palestyński”, (Międzynarodowe Centrum Naukowe Woodrowa Wilsona, 28 września 2013 r),, http://www.wilsoncenter.org/event/religion-and-the-israel-palestinian-conflikt. Pęczki.
[11] Negretto, Gabriel L. Lewiatan Hobbesa. Nieodparta moc śmiertelnego Boga, Analisi e diritto 2001, (Torino: 2002), http://www.giuri.unige.it/intro/dipist/digita/filo/testi/analisi_2001/8negretto.pdf.
[12] Sher, Gilad. Tuż poza zasięgiem: izraelsko-palestyńskie negocjacje pokojowe: 1999-2001, (Tel Awiw: Miskal – Yedioth Books i Chemed Books, 2001), s. 209.
[13] Hassnera, Wojna na świętej ziemi.
Artykuł został zaprezentowany na pierwszej dorocznej międzynarodowej konferencji International Center for Etno-Religious Mediation na temat rozwiązywania konfliktów etnicznych i religijnych oraz budowania pokoju, która odbyła się w Nowym Jorku, USA, 1 października 1 r.
Tytuł: „Konieczność oceny konfliktu dotyczącego Świętej Esplanady Jerozolimy”
Prezenter: Susan L. Podziba, mediatorka ds. polityki, założycielka i dyrektor Podziba Policy Mediation, Brookline, Massachusetts.
Moderator: Doktor Elayne E. Greenberg, profesor praktyki prawniczej, zastępca dziekana ds. programów rozstrzygania sporów i dyrektor Centrum Rozstrzygania Sporów im. Hugh L. Careya w St. John's University School of Law w Nowym Jorku.
