Fa'amatalaga a le Nofoaga Autu Fa'ava-o-malo mo Fefa'ataua'iga Fa'a-Ethno-Religious i Fa'amatalaga Taulai o le Fonotaga Lona 8 a le Vaega Galulue Tatala a Malo Aufaatasi i Tulaga matutua.
O le International Center for Ethno-Religious Mediation (ICERM) o loʻo tuuto atu i le lagolagoina o le filemu gafataulimaina i atunuu i le salafa o le lalolagi, ma o loʻo tatou iloa lelei sao e mafai ona faia e a tatou toeaina. Ua fa'atuina e le ICERM le Fono a Toeaina a le Lalolagi mo tagata matutua, ta'ita'i/ta'ita'i po'o sui o fa'alapotopotoga, fa'alelotu, nu'u ma nu'u. Matou te valaauliaina le sao o i latou sa soifua i suiga ofoofogia faatekinolosi, faaupufai, ma agafesootai. Matou te mana’omia la latou fesoasoani i le toe fa’aleleia o nei suiga ma tulafono ma tu ma aga masani. Matou te sailia lo latou poto i le foia o feeseeseaiga i le filemu, puipuia o feeseeseaiga, amataina o talanoaga, ma le faʻamalosia o isi auala e le faʻaleagaina e foia ai feeseeseaiga.
Peitaʻi, a o matou suʻesuʻeina tali i fesili patino e taʻitaʻia ai mo lenei vasega, o se mea e faanoanoa ai le vaai atu o le Iunaite Setete, lea e faavae ai la matou faalapotopotoga, e faatapulaa le manatu i aia tatau a tagata matutua. E i ai a tatou tulafono faalemalo ma solitulafono e puipuia ai i latou mai sauaga faaletino ma tautupe. E iai a matou tulafono e fesoasoani ia i latou e faʻamautu sina tutoʻatasi, tusa lava pe latou te manaʻomia ni tagata tausi poʻo isi e tautala mo i latou i mataupu faʻatapulaʻa, e pei o le soifua maloloina poʻo filifiliga tau tupe. Ae e leʻi tele ni mea na matou faia e luʻitauina ai agafesootai, faʻamautu le faʻaaofia o tagata matutua, poʻo le toe tuʻufaʻatasia o i latou ua vavae ese.
Muamua, matou te tuʻufaʻatasia tagata uma e silia ma le 60 tausaga i se vaega e tasi, e pei e tutusa uma i latou. E mafai ona e mafaufau pe na matou faia lena mea mo tagata uma ei lalo ifo o le 30 tausaga? O se tamaʻitaʻi mauoa 80 tausaga le matua i Manhattan o loʻo maua avanoa i le soifua maloloina ma vailaʻau faʻaonaponei e manino lava e ese lona manaʻoga nai lo le 65-tausaga le matua i Iowa. E pei lava ona tatou saili e faailoa, taliaina, ma faalelei le eseesega i le va o tagata e eseese ituaiga ma aganuu, e galue le ICERM e aumai toeaina ma isi tagata fa'atauva'a i talanoaga e aafia ai i latou. E le galo ia i tatou o mea e aafia ai tatou e aafia ai foi i latou. E moni atonu tatou te le aafia i ni auala tutusa, ae taʻitasi o tatou e aafia tulaga ese, ma o tatou aafiaga taitasi e aoga. E tatau ona tatou faaalu se taimi e vaai ai i tua atu o le matua, ona o nisi o auala o loo tatou faailogalanu ai foi i lena faavae ma faaauau ai pea faafitauli o loo tatou saili e foia.
Lona lua, i totonu o le US, matou te puipuia tagata matutua mai le faʻailoga tagata aʻo latou faigaluega pea, ae foliga mai o loʻo i ai se faʻamaliega e popole ai le avanoa i oloa ma auaunaga, tausiga faʻalesoifua maloloina, ma le tausiga lautele. E i ai a tatou lava faʻaituau e faasaga ia i latou pe a latou le "fua". O le a puipuia i latou e le Americans with Disabilities Act pe a faʻaitiitia o latou tapulaʻa faʻaletino ma e tatau ona latou faʻatautaia avanoa lautele, ae o le a latou lava tausiga faʻalesoifua maloloina ma agafesootai? E faʻalagolago tele i tupe maua, ma e sili atu ma le tasi vaetolu poʻo le tatou tagata matutua o loʻo nonofo latalata i le tulaga o le mativa feterale. O le numera o i latou e tutusa fuafuaga tau tupe mo o latou tausaga mulimuli ane o loʻo faʻamoemoe e faʻatupulaʻia, ma o taimi foi tatou te sauniuni ai mo le le lava o tagata faigaluega.
Matou te le talitonuina o le a suia ai e tulafono faaopoopo le tele o le faʻailoga tagata matou te vaʻaia e faasaga i tagata matutua, matou te le manatu foi o le a tusia e ogatasi ma la tatou Faavae. I le avea ai ma faufautua ma tagata tomai faʻatautaia, matou te vaʻavaʻai i se avanoa mo faʻatalanoaga ma fofo faʻafitauli pe a matou aofia ai tagata matutua. E tele a tatou mea e tatau ona aʻoaʻoina e uiga i le tele o tagata eseese o loʻo aofia ai lenei vaega tele o le faitau aofaʻi o le lalolagi. Atonu o le taimi lenei tatou te faalogo ai, matau, ma galulue faatasi.
Tolu, matou te mana'omia nisi polokalame e fa'afeso'ota'i ai tagata matutua ma o latou nu'u. O le mea ua leva ona tuʻuesea, e manaʻomia ona tatou toe faʻapipiʻiina i latou e ala i le volenitia, faufautua, ma isi polokalame e faamanatu ia i latou lo latou taua ma faʻamalosia ai a latou sao faʻaauau, e le o se faʻasalaga ae o se avanoa. E iai a matou polokalame mo tamaiti, e na o le 18 tausaga o le a tumau pea tamaiti. O fea o i ai polokalama tutusa mo le 60- ma le 70-mea atonu e 18 pe sili atu foi tausaga e aoao ai ma tuputupu ae, aemaise lava i le mea e masani ona tele atu ai le poto ma le poto masani a tagata matutua e faasoa atu nai lo tamaiti i le 18 o latou tausaga? Ou te le faapea atu e leai se aoga o aoaoga a tamaiti, ae o loo tatou misia avanoa tetele pe a tatou toilalo foi i tagata matutua.
E pei ona taʻua e le American Bar Association Liaison i le Sixth Session, "o se tauaofiaga i aia tatau a tagata mo tagata matutua e tatau ona sili atu nai lo le na o le tuufaatasia ma faʻamaonia aia tatau. E tatau foʻi ona suia le tulaga faʻaagafesootai o le matua." (Mock, 2015). Ua ioe le American Association for Retired Persons, ma faaopoopo atu "E ala i le faʻalavelaveina o le matua-suia le talanoaga i le uiga o le tuputupu aʻe o le matua-e mafai ona tatou faʻaalia fofo ma faʻaoga punaoa e faʻaleleia ai fale faigaluega, faʻalauteleina le maketi ma toe faʻaleleia o tatou nuʻu." (Collett, 2017). E le mafai ona tatou faia lelei nei mea uma se'i vagana ua tatou lu'iina a tatou lava fa'aituau fa'aituau e uiga i le matua, lea tatou te faia e ala i le fa'afaigofieina fa'apitoa.
Nance L. Schick, Esq., Sui Autu o le Nofoaga Autu Faava-o-malo mo Fautuaga Faalelotu i le Ofisa o Malo Aufaatasi, Niu Ioka.