Faʻateleina le Tamaoaiga ma Faʻafitauli Feteʻenaʻi e ala i Faiga Faʻavae a le Malo: Lesona mai le Niger Delta o Nigeria

Uluai Manatu

I totonu o sosaiete fai tupe, o le tamaoaiga ma le maketi ua avea ma taulaiga autu o auʻiliʻiliga e faʻatatau i le atinaʻe, tuputupu aʻe, ma le sailiga o le manuia ma le fiafia. Ae ui i lea, o lenei manatu o loʻo faasolosolo malie lava ona suia aemaise lava pe a maeʻa le faʻaaogaina o le United Nations Sustainable Development Agenda e sui o le atunuʻu faatasi ai ma ana sini e sefulufitu Sustainable Development Goals (SDGS). E ui lava o le tele o sini tau atinaʻe gafataulimaina e sili atu ona faʻamalieina le folafolaga o le kapitalisme, o nisi o sini e matua taua tele i se talanoaga faʻavae i luga o feeseeseaiga i totonu o le Niger Delta itulagi o Nigeria.

O le Niger Delta o le itulagi lea o loʻo i ai le suauu mama ma le kesi a Nigeria. O le tele o kamupani suau'u fa'ava-o-malo o lo'o i ai ma le malosi i le Niger Delta, o lo'o maua mai ai le suau'u fa'apa'aga ma le setete o Nigeria. E tusa ma le 70% o tupe maua fa'aletausaga a Nigeria e maua mai i le fa'atau atu o le suau'u ma le kesi o le Niger Delta, ma e o'o atu i le 90% o le aofa'i o fa'atau atu a le atunu'u. Afai e le faʻalavelaveina le faʻaaogaina ma le gaosiga o le suauʻu ma le kesi i soʻo se tausaga faʻaletupe, o le tamaoaiga o Nigeria e fuga ma faʻateleina le malosi ona o le faʻateleina o le suauʻu auina atu i fafo. Ae peitaʻi, pe a faʻalavelave le suauʻu suauʻu ma le gaosiga i le Niger Delta, faʻaitiitia le faʻatau atu o suauʻu, ma pa'ū le tamaoaiga o Nigeria. O loʻo faʻaalia ai le faʻalagolago o le tamaoaiga o Nigeria i le Niger Delta.

Talu mai le amataga o le 1980s seia oo i lenei tausaga (ie 2017), o loʻo i ai se feeseeseaiga faifaipea i le va o tagata Niger Delta ma le malo tele o Nigeria faʻatasi ai ma kamupani suauʻu faʻavaomalo ona o le tele o mataupu e fesoʻotaʻi ma le suauʻu suauʻu. O nisi o faʻafitauli o le faʻaleagaina o le siosiomaga ma le faʻaleagaina o le vai, le tutusa e uiga i le tufatufaina atu o le suauʻu tamaoaiga, faʻaleagaina vaʻaia ma le faʻaesea o Niger Deltans, ma le faʻaleagaina faʻaleagaina o le itulagi o Niger Delta. O nei mataupu o loʻo faʻatusalia lelei e na Malo Aufaatasi sini o atinaʻe gafataulimaina e le o faʻatatau i faiga faʻapitoa, e aofia ai ae le gata i le sini 3 - soifua maloloina lelei ma le soifua manuia; sini 6 – vai mama ma tumama; sini 10 – fa'aitiitia le tutusa; sini 12 – gaosiga fa'atatau ma le taumafaina; sini 14 – ola i lalo ole vai; sini 15 – ola i luga o le eleele; ma le sini 16 – filemu, amiotonu ma fa'alapotopotoga malolosi.

I lo latou faʻalavelave mo nei sini tau atinaʻe gafataulimaina, o le Niger Delta indigenes ua faʻatautaia i auala eseese ma i taimi eseese. O loʻo taʻutaʻua i totonu o le Niger Delta activists ma fegalegaleaiga faʻaagafesootai o le Movement for the Survival of Ogoni People (MOSOP) na fausia i le amataga o le 1990 i lalo o le taʻitaʻiga a le tagata faʻatekonolosi siosiomaga, Ken Saro-Wiwa, oe, faatasi ai ma isi tagata e toʻavalu Ogeni (e masani ona taʻua o le Ogoni Nine), na faasalaina i le oti e ala i le tautau i le 1995 e le malo militeri a General Sani Abacha. O isi vaega faʻafefe e aofia ai le Movement for the Emancipation of the Niger Delta (MEND) na fausia i le amataga o le 2006 e Henry Okah, ma talu ai nei, o le Niger Delta Avengers (NDA) lea na faʻaalia ia Mati 2016, faʻaalia taua i luga o suauʻu faʻapipiʻi ma fale i totonu o le Itulagi Delta Niger. O le vevesi o nei vaega o Niger Delta na iu ai ina fefinauaʻi ma le leoleo tulafono ma le militeri. O nei feteʻenaʻiga na faʻatupulaʻia i sauaga, ma oʻo atu ai i le faʻaleagaina o fale suauʻu, maʻimau o soifua, ma le taofia o le gaosiga o le suauʻu lea o le mea moni na pipili ma auina atu ai le tamaoaiga o Nigeria i le paʻu i le 2016.

I le aso 27 o Aperila, 2017, na faʻasalalau ai e le CNN se tala fou na tusia e Eleni Giokos i luga o le ulutala: "O le tamaoaiga o Nigeria o se 'faʻalavelave' i le 2016. Pe o le a ese lenei tausaga?" O lenei lipoti o loʻo faʻaalia atili ai le faʻaleagaina o aʻafiaga o feteenaiga i le Niger Delta i le tamaoaiga o Nigeria. O le faʻamoemoe o lenei pepa e toe iloilo ai le lipoti a le CNN a Giokos. O le toe iloiloga e sosoo ai ma se suʻesuʻega o faiga faʻavae eseese na faʻatinoina e le malo o Nigeria i le tele o tausaga e foia ai le feeseeseaiga a Niger Delta. O malosiaga ma vaivaiga o nei faiga faʻavae o loʻo suʻesuʻeina e faʻavae i luga o nisi o manatu ma manatu faʻavae lautele talafeagai. I le faaiuga, ua tuʻuina atu fautuaga e fesoasoani e foia le feeseeseaiga o loʻo iai nei i le Niger Delta.

O se Toe Iloiloga o le Lipoti a le CNN News a Giokos: “O le tamaoaiga o Nigeria o se 'mala' i le 2016. Po o le a ese le tausaga lenei?”

O le lipoti o tala fou a Giokos o loʻo faʻaalia ai le mafuaʻaga o le paʻu o le tamaoaiga o Nigeria i le 2016 i osofaʻiga i paipa suauu i totonu o le itulagi o Niger Delta. E tusa ai ma le lipoti a le World Economic Outlook Projections na lomia e le International Monetary Fund (IMF), o le tamaoaiga o Nigeria na paʻu i le -1.5 i le 2016. O lenei paʻu o loʻo i ai ni faʻalavelave faʻaleagaina i Nigeria: e toʻatele tagata faigaluega na faʻaumatia; o tau o oloa ma auaunaga na siisiitia ona o le tau o le tamaoaiga; ma le tupe a Nigeria - naira - leiloa lona tau (i le taimi nei, e sili atu i le 320 Naira tutusa 1 Dollar).

Ona o le leai o se eseesega i le tamaoaiga o Nigeria, soʻo se taimi lava e tupu ai le vevesi poʻo le osofaʻiga i luga o suauʻu faʻapipiʻi i le Niger Delta - lea e faʻamalo ai le suauʻu ma gaosiga -, o le tamaoaiga o Nigeria e foliga mai e paʻu i le paʻu. O le fesili e manaʻomia ona taliina o le: aisea ua le mafai ai e le malo o Nigeria ma tagatanuu ona faʻalauteleina a latou tamaoaiga? Aisea ua le amanaiaina ai le vaega o faatoaga, pisinisi faatekinolosi, isi pisinisi gaosiga, fale faafiafia, ma isi, mo le tele o tausaga? Aisea e faalagolago ai na'o le suauu ma le kesi? E ui lava o nei fesili e le o le autu autu lea o lenei pepa, o le mafaufau i ai ma le talanoaina e mafai ona ofoina atu meafaigaluega fesoasoani ma filifiliga mo le foia o le feteenaiga o le Niger Delta, ma mo le toe fausia o le tamaoaiga o Nigeria.

E ui lava o le tamaoaiga o Nigeria na paʻu i le paʻu i le 2016, ae tuʻu e Giokos le au faitau ma le faʻamoemoe mo le 2017. E tele mafuaʻaga e le tatau ai ona fefefe le aufaipisinisi. Muamua, o le malo o Nigeria, ina ua uma ona iloa e le mafai e le militeri ona taofia le Niger Delta Avengers pe fesoasoani foi i le faaitiitia o le feteenaiga, taliaina talanoaga ma faiga faavae alualu i luma faaiuga e foia le feteenaiga Niger Delta ma toefuatai le filemu i le itulagi. Lona lua, ma faʻavae i luga o le filemu filemu o feteʻenaʻiga e ala i talanoaga ma faiga faʻavae alualu i luma, o le International Monetary Fund (IMF) o loʻo valoia o le a maua e le tamaoaiga o Nigeria le tuputupu aʻe o le 0.8 i le 2017 lea o le a aumaia ai le atunuʻu mai le paʻu. O le mafuaʻaga o lenei faʻatupulaia o le tamaoaiga ona o le suauʻu suauʻu, gaosiga ma le auina atu i fafo ua toe amata ina ua maeʻa ona faia e le malo fuafuaga e faʻafeiloaʻi ai manaoga o le Niger Delta Avengers.

Faiga Fa'avae a le Malo i le Fete'ena'iga o Niger Delta: Taimi ua tuana'i ma le taimi nei

Ina ia malamalama i faiga faʻavae a le malo o loʻo i ai nei i le Niger Delta, e taua le toe iloiloina o faiga faʻavae a pulega a le malo ua mavae ma a latou matafaioi i le faʻateleina poʻo le faʻaitiitia o le feteʻenaʻiga o Niger Delta.

Muamua, o pulega eseese a le malo o Nigeria na faʻatinoina se faiga faʻavae e fiafia i le faʻaogaina o le faʻalavelave a le militeri ma le taofiofia e pulea ai faʻalavelave faʻafuaseʻi o Niger Delta. O le maualuga o le faʻaaogaina o le militeri atonu e eseese i pulega taʻitasi, ae o le malosi o le militeri o le faʻaiuga muamua lea na faia e faʻaumatia ai sauaga i le Niger Delta. O le mea e leaga ai, o faiga faʻamalosi e leʻi galue lava i le Niger Delta mo le tele o mafuaʻaga: faʻaleagaina le manaʻomia o ola i itu uma e lua; o le laufanua e fiafia i le Niger Deltans; o le au faatupu vevesi e sili ona atamamai; ua tele naua mea leaga ua mafua i fale suauu; o le tele o tagata faigaluega mai fafo ua ave faamalosi i le taimi o fefinauaiga ma le militeri; ma o le mea e sili ona taua, o le faʻaogaina o le faʻauluuluga a le militeri i le Niger Delta e faʻaumiina ai le feteʻenaʻiga lea e pipili ai le tamaoaiga o Nigeria.

Lona lua, ina ia tali atu i gaoioiga a le Movement for the Survival of the Ogoni People (MOSOP) i le amataga o le 1990s, o le taitai o le militeri ma le ulu o le setete, General Sani Abacha, na faavaeina ma faʻaaogaina se faiga faʻavae o le puipuia e ala i le faasalaga oti. E ala i le taʻusalaina o le Ogoni Nine i le oti e ala i le tautau i le 1995 - e aofia ai le taʻitaʻi o le Movement for the Survival of the Ogoni People, Ken Saro-Wiwa, ma ana uo e toʻavalu - mo le tuʻuaia o le faʻaosoina o le fasioti tagata matutua e toafa o Ogoni sa lagolagoina le le malo feterale, o le malo militeri a Sani Abacha na manao e taofia tagata Niger Delta mai isi vevesi. O le fasiotia o le Ogoni Nine na maua uma ai le faʻasalaga a le atunuʻu ma faʻava-o-malo, ma na le mafai ona taofia tagata Niger Delta mai la latou taua mo agafesootai, tamaoaiga ma le siosiomaga. O le faʻataunuʻuina o le Ogoni Nine na taʻitaʻia ai le faʻateleina o tauiviga o le Niger Delta, ma mulimuli ane, o le tulaʻi mai o faʻasalalauga fou ma faʻalavelave i totonu o le itulagi.

Lona tolu, e ala i se tulafono a le fono, na faia ai le Niger Delta Development Commission (NDDC) i le vaveao o le faatemokalasi i le 2000 i le taimi o le pulega a le malo o Peresitene Olusegun Obasanjo. E pei ona taʻu mai e le igoa o lenei komisi, o le faiga faʻavae o loʻo faʻavaeina ai lenei fuafuaga e faʻatatau i le fausiaina, faʻatinoga ma le faʻaleleia o galuega faʻavae e faʻatatau i le tali atu i manaʻoga autu o tagata Niger Delta - e aofia ai ae le gata i le siosiomaga mama ma vai. , faʻaitiitia o le filogia, tumama, galuega, auai faʻapolokiki, atinaʻe lelei, faʻapea foʻi ma nisi o sini tau atinaʻe gafataulimaina: soifua maloloina lelei ma le soifua manuia, faʻaitiitia o le le tutusa, gaosiga ma le faʻaaogaina, faʻaaloalo i le ola i lalo ole vai, faʻaaloalo i le ola i luga o le eleele. , filemu, amiotonu ma fa'alapotopotoga fa'atino.

Lona fa, ina ia faʻaitiitia le aʻafiaga o gaioiga a le Movement for the Emancipation of the Niger Delta (MEND) i luga o le tamaoaiga o Nigeria, ma tali atu i manaoga o Niger Deltans, o le malo o Peresitene Umaru Musa YarʻAdua na siitia ese mai. le fa'aogaina o le malosi faamiliteli ma faia polokalame tau atina'e ma toe fa'afo'isia mo le Niger Delta. I le 2008, na fausia ai le Matagaluega o Niger Delta Affairs e avea o se lala sooupu faamaopoopo mo polokalame tau atinae ma le toe faaleleia. O polokalame tau atina'e e tatau ona tali atu i fa'aletonu ma le fa'aleagaina o le tamaoaiga, fa'aleagaina o le si'osi'omaga ma le fa'aleagaina o le vai, fa'afitauli o le leai o ni galuega ma le mativa. Mo le polokalame o le toe faaleleia o le faamasinoga tonu, o Peresitene Umaru Musa Yar'Adua, e ala i lana pulega ia Iuni 26, 2009 na tuuina atu ai le faamagaloga i le au tetee a Niger Delta. Na lafo e le au tau a Niger Delta a latou auupega, toe faʻaleleia, maua aʻoaʻoga faʻapitoa ma matata eseese faʻapea foʻi ma alauni masina mai le malo tele. O nisi o i latou na fa'ameaalofaina e fa'alautele ai a latou a'oa'oga o se vaega o le fa'amnesty package. O le polokalame atinaʻe ma le toe faʻaleleia o le faʻamasinoga sa taua tele i le toe faʻaleleia o le filemu i le Niger Delta mo se taimi umi lea na faʻamalosia ai le tamaoaiga o Nigeria seia oʻo i le tulaʻi mai o le Niger Delta Avengers i le 2016.

Lona lima, o le faaiuga muamua o faiga faavae a le pulega a le malo i le taimi nei - o Peresitene Muhammadu Buhari - agai i le Niger Delta o le taofia lea o le faʻamagaloina o le peresetene poʻo le toe faʻaleleia o le faʻamasinoga polokalame na tuʻuina e malo muamua, ma taʻu mai ai o le polokalama faʻamalo e mafai ai ma tauia tagata solitulafono. O sea suiga ogaoga o faiga faavae ua talitonuina o le mafuaaga autu lea o le taua a le Niger Delta Avengers i luga o fale suauʻu i le 2016. Ina ia tali atu i le atamai o le Niger Delta Avengers ma le tele o mea leaga na latou faʻatupuina i luga o suauʻu faʻapipiʻi, na manatu le malo o Buhari i le faʻaaogaina. o le faʻalavelave a le militeri e talitonu o le faʻafitauli o le Niger Delta o se faʻafitauli o le tulafono ma le faʻatonuga. Ae ui i lea, ina ua paʻu le tamaoaiga o Nigeria ona o le vevesi i le Niger Delta, o le tulafono a Buhari i le feteenaiga o Niger Delta na suia mai le faʻaaogaina faʻapitoa o le militeri i talanoaga ma feutagaiga ma toeaina ma taitai o Niger Delta. I le maeʻa ai o se suiga iloga i faiga faʻavae a le malo agai i feteenaiga a Niger Delta, e aofia ai le toe faʻaofiina o le polokalame faʻamalo faʻapea foʻi ma le siʻitia o le paketi faʻamalo, ma le vaʻaia o talanoaga faifaipea i le va o le malo ma taʻitaʻi o Niger Delta, na faʻamalolo le Niger Delta Avengers. a latou galuega. Talu mai le amataga o le 2017, o loʻo i ai le filemu i le Niger Delta. O le suau'u ma le gaosiga ua toe amata, ae o le tamaoaiga o Nigeria o loʻo faasolosolo malie ona toe faʻaleleia mai le paʻu.

Malosiaga Faiga Faavae

O le feteenaiga i le Niger Delta, o le aʻafiaga leaga o loʻo i ai i luga o le tamaoaiga o Nigeria, o ona faʻamataʻu i le filemu ma le saogalemu, ma taumafaiga e foia feteenaiga a le malo o Nigeria e mafai ona faʻamatalaina ma malamalama mai le talitonuga o le lelei. O nisi o tagata fai tulafono e pei o Deborah Stone e talitonu o faiga faʻavae lautele o se faʻalavelave. Faatasi ai ma isi mea, faiga faʻavae lautele o se faʻalavelave i le va o le lelei ma le aoga. E tasi le mea mo se faiga faavae lautele ina ia aoga; o le isi lea mea e lelei ai lea faiga faavae. Fai mai le au fai tulafono ma a latou faiga faavae faimeamāeʻa pe afai ma pe afai latou te ausia taunuuga aupito maualuga ma tau maualalo. E le fa'amalosia e tagata fai faiga fa'avae ma faiga fa'avae lelei le fa'amaumau o le taimi, punaoa, tupe, tomai, ma taleni, ma latou matua 'alofia le toe fa'aluaina. O faiga fa'avae lelei e fa'aopoopoina ai le maualuga o le tau i olaga o le numera maualuga o tagata i totonu o le sosaiete. I se isi itu, o tagata fai faiga faavae ma a latou faiga faavae fai mai Mataalia pe afai e na'o le fa'ataunu'uina o se fa'amoemoe fa'apitoa - tusa lava po'o le a le fa'ataunu'uina o lea fa'amoemoe ma mo ai e fa'ataunu'uina.

Faatasi ai ma le eseesega o loʻo taʻua i luga i le va o le lelei ma le lelei - ma le iloa e le mafai ona lelei se faiga faʻavae e aunoa ma le muamua ma le sili ona aoga, ae mafai ona aoga se faiga faʻavae e aunoa ma le lelei -, e lua fesili e manaʻomia ona taliina: 1) Po o faʻaiuga na faiga faʻavae e faia e le malo o Nigeria e foia le feeseeseaiga i le Niger Delta lelei pe le aoga? 2) Afai latou te le lelei, o a ni gaioiga e tatau ona faia e fesoasoani ia i latou ia sili atu le lelei ma maua ai taunuuga sili ona lelei mo le tele o tagata i le sosaiete?

I luga o le le lelei o le Nigerian Policies agai i le Niger Delta

O se suʻesuʻega o faʻaiuga tetele o faiga faʻavae na faia e malo ua mavae ma le taimi nei o Nigeria e pei ona tuʻuina atu i luga, ma lo latou le mafai ona tuʻuina atu fofo gafataulimaina i faʻalavelave faʻafuaseʻi o Niger Delta e mafai ona oʻo atu ai i se faʻaiuga o nei faiga faʻavae e le lelei. Afai latou te lelei, semanu latou te maua iʻuga aupito maualuga ma tau maualalo, aʻo aloese mai le toe faʻaluaina ma le faʻaumatia le manaʻomia o le taimi, tupe ma punaoa. Afai e tuu ese e le au faipule ma le au fai tulafono le tauvaga faapolokiki ma faiga piʻopiʻo ma faʻaaoga o latou mafaufau masani, e mafai e le malo o Nigeria ona faia ni faiga faʻavae e aunoa ma se faʻaituau e mafai ona tali lelei i manaoga o tagata Niger Delta ma maua ai taunuuga tumau e tusa lava pe faʻatapulaʻaina le paketi ma punaoa. . Nai lo le faia o ni faiga faavae lelei, o faigamalo ua mavae ma le faigamalo o lo o i ai nei ua maimau le tele o taimi, tupe ma punaoa, faapea foi ma le faia o le toe faaluaina o polokalame. Na muamua faʻaitiitia e Peresitene Buhari le polokalame faʻamalo, tipi le paketi mo lona faʻaauau pea o le faʻatinoga, ma faʻataʻitaʻiina le faʻaogaina o le faʻauluuluga a le militeri i le Niger Delta - faiga faʻavae na vaʻaia ai o ia mai le pulega talu ai. Fa'atopetope faiga fa'avae fa'apena e na'o le fa'atupu vevesi i totonu o le itulagi ma fa'atupu ai se vacuum mo le fa'ateleina o sauaga.

O le isi itu e manaʻomia ona mafaufauina o le natura faʻapitoa o faiga faʻavae ma polokalame ua fuafuaina e foia ai le faʻafitauli o le Niger Delta, suʻesuʻega suauʻu, gaosiga ma le auina atu i fafo. I le faaopoopo atu i le Niger Delta Development Commission (NDDC) ma le Federal Ministry of Niger Delta Affairs, e foliga mai o loʻo i ai le tele o isi lala sooupu na faia uma i le feterale ma le setete tulaga e vaʻavaʻai i le socio-economic and environment development of the Niger Delta region. E ui lava o le Nigerian National Petroleum Corporation (NNPC) ma ana kamupani e sefulutasi ma le Federal Ministry of Petroleum Resources o loʻo i ai le faʻatonuga e faʻamaopoopo suʻesuʻega suauʻu ma kesi, gaosiga, auina atu i fafo, tulafono faatonutonu ma le tele o isi vaega faʻapitoa, o loʻo i ai foi a latou matafaioi lautele i totonu o le Niger Delta faʻapea foʻi ma le malosi e fautuaina ma faʻatino suiga faʻavae e fesoʻotaʻi ma le suauʻu ma le kesi o le Niger Delta. E le gata i lea, o tagata autu lava ia - o kamupani suauʻu ma kesi faʻavaomalo - mo se faʻataʻitaʻiga Shell, ExxonMobil, Elf, Agip, Chevron, ma isi mea, ua latou faia ni poloketi atinaʻe faʻalapotopotoga e faʻatatau i le faʻaleleia o olaga o Niger Deltans.

Faatasi ai ma nei taumafaiga uma, atonu o le a fesili se tasi: aisea o loʻo faitio ai pea le au Niger Delta indigenes? Afai o lo o vevesi pea i latou mo le amiotonu, tamaoaiga, siosiomaga, ma upufai, o lona uiga o faiga faavae a le malo e foia ai nei mataupu faapea foi ma atinae o nuu ma afioaga o loo faia e kamupani suauu e le o lelei ma lava. Afai o le polokalame faʻamalo, mo se faʻataʻitaʻiga, na fuafuaina e tele lava ina manuia ai le au fitafita muamua, ae faʻafefea tagata masani o le Niger Delta, a latou fanau, aʻoaʻoga, siosiomaga, vai latou te faʻamoemoeina mo le faʻatoʻaga ma fagotaga, auala, soifua maloloina, ma isi mea. e mafai ona faaleleia lo latou soifua manuia? E tatau fo'i ona fa'atino faiga fa'avae a le Malo ma atina'e fa'alapotopotoga a kamupani suau'u i le pito i lalo e manuia ai tagata lautele o le itulagi. O nei polokalame e tatau ona faʻatinoina i se auala e lagona ai e tagata masani o le Niger Delta le faʻamalosia ma aofia ai. Ina ia faʻatulagaina ma faʻatino faiga faʻavae lelei o le a foia ai le feteenaiga i le Niger Delta, e taua tele i le au fai tulafono muamua ona iloatino ma faailoa faatasi ma tagata o le Niger Delta mea e taua ma tagata saʻo e galulue ai.

I le Ala i Luma

I le faaopoopo atu i le faailoaina o mea e taua ma tagata saʻo e galulue faatasi mo le faʻatinoina lelei o faiga faʻavae, o nisi o fautuaga taua o loʻo tuʻuina atu i lalo.

  • Muamua, e tatau i le au fai tulafono ona iloa o le feteenaiga i le Niger Delta o loʻo i ai se talaʻaga umi e aʻafia i agafesootai, tamaoaiga ma le le tonu o le siosiomaga.
  • Lona lua, e tatau i le malo ma isi paaga ona malamalama o taunuuga o le faʻalavelave faʻafuaseʻi o Niger Delta e maualuga ma e iai aʻafiaga faʻaleagaina i le tamaoaiga o Nigeria faʻapea foʻi ma maketi faavaomalo.
  • Lona tolu, o fofo eseese i le feeseeseaiga i le Niger Delta e tatau ona tulituliloaina ma le le aofia ai o le militeri.
  • Lona fa, e tusa lava pe faʻapipiʻiina le au faʻamalosia tulafono e puipuia nofoaga o suauʻu, e tatau ona latou usitaʻia le tulafono masani e fai mai, "aua le faia se mea leaga" i tagata lautele ma tagatanuu o le Niger Delta.
  • Lona lima, e tatau i le malo ona toe maua le faʻalagolago ma le faʻatuatuaina mai le Niger Deltans e ala i le faʻamaonia ia i latou o loʻo i ai le malo i lo latou itu e ala i le faʻatulagaina ma le faʻatinoina o faiga faʻavae lelei.
  • Ono, o se auala lelei e fa'amaopoopo ai polokalame o iai ma polokalame fou e tatau ona atia'e. O le fa'amaopoopoina lelei o le fa'atinoga o polokalame o le a fa'amautinoa ai e fa'amanuiaina e tagata fa'atauva'a masani o le Delta Niger mai nei polokalame, ae le na'o se vaega filifilia o tagata ta'uta'ua.
  • Lona fitu, o le tamaoaiga o Nigeria e tatau ona faʻalauteleina e ala i le faia ma le faʻatinoina o faiga faʻavae lelei e fiafia i maketi saoloto, aʻo tatalaina le faitotoa mo tupe faʻafaigaluega i totonu, ma le faʻalauteleina o isi vaega e pei o faʻatoʻaga, tekinolosi, gaosiga, faʻafiafiaga, fausiaina, felauaiga. (e aofia ai nofoaafi), malosi mama, ma isi mea fou faʻaonaponei. O se tamaoaiga eseese o le a faʻaitiitia ai le faʻalagolago o le malo i le suauʻu ma le kesi, faʻaititia faiga faʻapolokiki faʻamalosia e tupe suauʻu, faʻaleleia le soifua manuia lautele ma le tamaoaiga o tagata Nigeria uma, ma iʻu ai i le faʻatupulaia o le tamaoaiga o Nigeria.

Le tusitala, Dr. Basil Ugorji, o le Peresetene ma le Pule Sili o le International Center for Ethno-Religious Mediation. Na ia maua le Ph.D. i le Su'esu'ega o Fete'ena'iga ma Fa'ai'uga mai le Matagaluega o Su'esu'ega Fa'afitauli o Fete'ena'iga, Kolisi o Fa'ata'ita'i, Humanities ma Agafesootai, Nova Southeastern University, Fort Lauderdale, Florida.

Faasoa atu

Faatatau Mataupu Faavae o

Religion in Igboland: Diversification, Relevance and Belonging

O lotu o se tasi o tulaga faʻale-aganuʻu faʻapitoa e le mafai ona faʻafitia aʻafiaga i tagata soifua i soʻo se mea i le lalolagi. E pei ona foliga mai e paia, e le gata ina taua le tapuaiga i le malamalama i le i ai o soo se tagatanuu moni ae e iai foi faiga faavae talafeagai i le va o tagata ma tulaga tau atinae. O fa'amatalaga fa'asolopito ma fa'ale-aganu'u i fa'aaliga eseese ma fa'aigoa o le fa'alavelave fa'alelotu e tele. O le atunuu Igbo i Nigeria i Saute, i itu uma e lua o le Vaitafe o Niger, o se tasi o vaega sili ona tele o pisinisi fai pisinisi i Aferika, faatasi ai ma le le mafaaseseina o tapuaiga e aʻafia ai le atinaʻe gafataulimaina ma fegalegaleaiga faʻalapotopotoga i totonu o ona tuaoi masani. Ae o le laufanua faʻalelotu o Igboland o loʻo suia pea. Seʻia oʻo i le 1840, o le lotu sili (s) a le Igbo o le nuʻu poʻo le aganuu. I lalo ifo o le luasefulu tausaga mulimuli ane, ina ua amata le galuega faafaifeautalai Kerisiano i le eria, na tatalaina ai se malosiaga fou lea o le a iu ai ina toe fetuutuunai le laufanua faalelotu o le atunuu o le eria. Na tupu a'e le faa-Kerisiano e faaitiitia ai le pule a le lotu mulimuli. Aʻo leʻi oʻo i le selau tausaga o le faʻaKerisiano i Igboland, na tulaʻi mai Isalama ma isi faʻatuatuaga faʻaletonu e tauva i lotu Igbo ma le faʻaKerisiano. O lenei pepa o loʻo faʻataʻitaʻia ai le faʻavasegaina o lotu ma lona faʻaogaina o galuega i le atinaʻe sologa lelei i Igboland. E maua mai ana fa'amaumauga mai galuega fa'asalalau, fa'atalanoaga, ma mea taulima. O lo'o finau mai a'o tula'i mai ni lotu fou, o le a fa'aauau pea ona fa'a'ese'ese ma/pe fetuutuuna'i le laufanua fa'alelotu a Igbo, pe mo le fa'atasi po'o le fa'apitoa i totonu o lotu o lo'o iai ma fa'atupula'ia, mo le ola o le Igbo.

Faasoa atu

COVID-19, 2020 Prosperity Gospel, ma le Talitonuga i Ekalesia Faaperofeta i Nigeria: Toe Faatulagaina o Vaaiga

O le faʻamaʻi o le coronavirus o se ao matagi mataʻutia ma se mea siliva. Na fa'ate'ia le lalolagi ma tu'u ai ni gaioiga fefiloi ma fa'agaioiga. O le COVID-19 i Nigeria na alu i lalo i le tala faasolopito o se faʻafitauli faʻalesoifua maloloina lautele na mafua ai le toe faʻafouina o lotu. Na luluina le faiga o le soifua maloloina o Nigeria ma ekalesia faavaloaga i lo latou faavae. O lenei pepa faʻafitauli faʻafitauli le toilalo o le valoaga manuia o Tesema 2019 mo le 2020. Faʻaaogaina le metotia o suʻesuʻega faʻasolopito, e faʻamaonia ai faʻamaumauga muamua ma lona lua e faʻaalia ai le aʻafiaga o le manuia o le manuia o le 2020 manuia i fegalegaleaiga faʻaagafesootai ma talitonuga i ekalesia faʻaperofeta. Ua iloa ai mai i lotu faamaopoopo uma o loo faagaoioia i Nigeria, o lotu faavaloaga e sili ona matagofie. Aʻo leʻi oʻo i le COVID-19, sa latou tutu maualuga o ni nofoaga faʻamalolo taʻutaʻua, tagatavaʻai, ma tuʻufaʻatasia o le amo leaga. Ma o le talitonuga i le malosi o a latou valoaga sa malosi ma le maluelue. I le aso 31 o Tesema, 2019, na faia ai e le au Kerisiano faamaoni ma le le masani ma se tafaoga faamasani ma perofeta ma faifeʻau e maua mai ai feʻau faavaloaga o le Tausaga Fou. Sa latou tatalo i lo latou ala i le 2020, lafoaʻi ma faʻateʻa ese uma manatu o le leaga o loʻo faʻapipiʻiina e taofia ai lo latou manuia. Sa latou luluina fatu e ala i le ofoina atu ma le sefuluai e lagolago ai o latou talitonuga. O le iʻuga, i le taimi o le faʻamaʻi, o nisi o tagata talitonu faamaoni i lotu faʻaperofeta na latou faʻasesēina i lalo o le faʻasesē faʻaperofeta e faapea o le ufiufi e le toto o Iesu e fausia ai le puipuiga ma le tui mai le COVID-19. I se siʻosiʻomaga sili ona vavalo, o nisi tagata Nigeria e mafaufau: faʻafefea ona leai se perofeta na vaʻaia le COVID-19 o loʻo sau? Aisea na le mafai ai ona latou fa'amaloloina so'o se ma'i COVID-19? O nei manatu ua toe suia ai talitonuga i ekalesia faavaloaga i Nigeria.

Faasoa atu