Ose Tulaga o Fa'asinomaga Fa'alelotu

 

O le a le mea ua tupu? Tala'aga Fa'asolopito i le Fete'ena'iga

O se mataupu o le faasinomaga ethno-lotu o se feteenaiga i le va o le ulu o se taulaga ma se patele o se Ekalesia Orthodox. O Jamal o se Mosalemi faaaloalogia, o se ituaiga o Oromo, ma o le ulu o se tamai taulaga i le itulagi o Oromia i sisifo o Etiopia. O Tanielu o se Kerisiano Orthodox, o se ituaiga o Amhara, ma o se ositaulaga faaaloalogia o le Lotu Orthodox a Etiopia i le taulaga lava e tasi.

Talu ai na ia tauaveina le tofi i le 2016, ua lauiloa Jamal mo ana taumafaiga mo le atinaʻeina o le taulaga. Na ia galulue faatasi ma le toatele o tagata o le sosaiete e saili tupe ma fausia se aoga maualuga, lea e lei maua muamua e le taulaga. Ua lauiloa o ia i mea sa ia faia i le soifua maloloina ma le auaunaga. E viia o ia e le tele o alii ma tamaitai faipisinisi ona o le faafaigofieina o auaunaga tau tupe laiti ma fesoasoani mo le aufaipisinisi laiti i totonu o le taulaga. E ui ina manatu o ia o se siamupini o suiga, ae ua faitioina o ia e nisi ona o le tuuina atu o le faamuamua i tagata o lana vaega - ituaiga Oromos ma Mosalemi - i galuega eseese tau pulega, agafesootai, ma pisinisi.

E tusa ma le tolusefulu tausaga o auauna Tanielu i le Lotu Orthodox a Etiopia. E pei ona soifua mai o ia i le taulaga, ua lauiloa ai o ia i lona naunau, auauna lē faavaivai ma le alofa lē faatuaoia i le faaKerisiano ma le ekalesia. Ina ua avea o ia ma patele i le 2005, sa ia tuuto atu lona ola i le auaunaga i lana ekalesia, a o uunaia talavou Kerisiano Orthodox e galulue mo la latou ekalesia. O ia o le ositaulaga sili ona alofagia e tupulaga laiti. Ua lauiloa atili o ia i lana finau mo aia tatau fanua a le ekalesia. Sa ia tatalaina fo’i se mataupu fa’aletulafono e talosagaina ai le malo ina ia toe fa’afo’i fasi fanua sa umia e le ekalesia lea na faoa faamalosi e le pulega a le militeri talu ai.

O nei tagata taʻutaʻua e toʻalua na aʻafia i se feeseeseaiga ona o le fuafuaga a le pulega a Jamal e fausia se nofoaga autu pisinisi i le nofoaga lea, e tusa ai ma le patele ma le toʻatele o Kerisiano Orthodox, o le talafaasolopito e patino i le Ekalesia Orthodox ma lauiloa mo se nofoaga. mo le faamanatuina o le epiphany. Na faatonuina e Jamal le vaega a lana pulega e faailoga le nofoaga ma le au faufale e amata le fausiaina o le nofoaga autu o pisinisi. Na faia e le ositaulaga o Tanielu se valaau i uso Kerisiano Orthodox e puipuia lo latou fanua ma puipuia i latou lava mai se osofaiga i la latou tapuaiga i le igoa o le atinae. Ina ua maeʻa le valaau a le patele, na aveese e se vaega o talavou Kerisiano Orthodox ia faailoga ma faasilasila atu e tatau ona taofi le fausiaina o le nofoaga tutotonu. Na latou tetee i luma o le ofisa o le ulu o le taulaga, ma avea ai le faaaliga ma vevesi. Ona o feteenaʻiga mataʻutia na aliaʻe mai i le va o tagata tetee ma leoleo, na fasiotia ai ni talavou Kerisiano Orthodox se toʻalua. Na faatonuina e le malo feterale e tatau ona taofi vave le fuafuaga o le fausiaina, ma valaau uma Jamal ma le ositaulaga o Tanielu i le laumua mo se isi feutagaiga.

Tala a le Isi — pe faapefea ona malamalama tagata taitoatasi i le tulaga ma pe aisea

Tala a Jamal – O le ositaulaga o Tanielu ma ona soo talavou o ni fa'alavelave i le atina'e

Tulaga:

E tatau i le ositaulaga o Tanielu ona taofi le faalavelaveina o taumafaiga tau atinae a le taulaga. E tatau ona ia taofia le uunaʻia o talavou Kerisiano lotu ina ia auai i faiga sauā i le igoa o le saʻolotoga ma le saʻo o lotu. E tatau ona ia talia le faaiuga a le pulega ma galulue faatasi mo le fausiaina o le nofoaga tutotonu. 

Mea e fiafia iai:

atinae: I le avea ai ma ulu o le taulaga, o loʻo ia te aʻu le tiute o le atinaʻeina o le taulaga. E leai se matou pisinisi fa'apitoa fa'atulagaina mo le fa'agaioiga lelei o gaioiga fa'apisinisi eseese. O la tatou maketi e matua masani lava, le faʻatulagaina ma le faʻaogaina mo le faʻalauteleina o pisinisi. O a tatou taulaga ma taulaga tuaoi ei ai pisinisi tetele e faigofie ai ona fegalegaleai tagata faʻatau ma faʻatau. O lo'o fa'ato'ilaloina ali'i ma tama'ita'i fai pisinisi a'o latou aga'i atu i nofoaga tetele i taulaga tuaoi. Ua faamalosia o tatou tagata e faalagolago i isi taulaga mo a latou faatauga. O le fausiaina o fale pisinisi faʻatulagaina o le a fesoasoani i le tuputupu aʻe o lo tatou taulaga e ala i le faatosinaina o alii ma tamaitai pisinisi. 

Avanoa Galuega: O le fausia o se pisinisi centre o le a le gata ina fesoasoani ai i le aufaipisinisi, ae maua ai foi avanoa faigaluega mo o tatou tagata. O le fuafuaga o le fausia lea o se fale pisinisi tele e maua ai avanoa faigaluega mo le faitau selau o alii ma tamaitai. O le a fesoasoani lea i a tatou tupulaga talavou. E mo tatou uma ae le mo se vaega patino o tagata. O le matou fa'amoemoe ia atia'e lo matou taulaga; aua le osofaia lotu.

Fa'aaogā Punaoa Avanoa: O le fanua ua filifilia e le o se fa'alapotopotoga. O meatotino a le malo. O loʻo matou faʻaaogaina punaoa avanoa. Na matou filifilia le eria aua o se nofoaga faigofie tele mo pisinisi. E leai se mea e fai i osofaiga faalotu. Matou te le o taulai atu i soo se lotu; o lo o taumafai lava e atia’e lo tatou taulaga i mea ua tatou maua. E lē o lagolagoina e se faamaoniga faaletulafono le faamatalaga e faapea o le nofoaga lea o le lotu. E lei umia lava e le ekalesia se fanua patino; e leai ni a latou pepa mo lea mea. Ioe, sa latou fa'aaogaina lea nofoaga mo le fa'amanatuina o le fa'amanatuga. Sa latou faia na gaoioiga faalotu i se fanua e pulea e le malo. O la’u pulega po o pulega ua mavae e le’i puipuia lenei meatotino a le malo ona e le’i i ai se matou fuafuaga e faaaoga ai le fanua maoti. I le taimi nei, ua matou fausia se fuafuaga e fausia ai se pisinisi centre i luga o fanua e pulea e le malo. E mafai ona latou fa'amanatuina la latou fa'ailoga i so'o se avanoa avanoa, ma mo le fa'atulagaina o lena nofoaga ua matou sauni e galulue ma le ekalesia.

O le Tala a le Ositaulaga Tanielu – O le sini a Jamal o le faʻaleagaina lea o le ekalesia, ae le o le atinaʻeina o le taulaga.

Tulaga:

O le fuafuaga e le mo le manuia o le taulaga e pei ona taʻua soo e Jamal. O se osofa'iga ma le loto i ai i le tatou ekalesia ma le faasinomaga. I le avea ai ma se ositaulaga faatuatuaina, o le a ou le taliaina se osofaiga i la’u lotu. Ou te le faatagaina lava se fausiaina; nai lo lo'u fia oti e tau mo la'u ekalesia. O le a ou le taofia le valaauina o tagata talitonu e puipuia la latou ekalesia, o latou faasinomaga, ma a latou meatotino. E le o se mataupu faigofie e mafai ona ou fetuunai ai. O se osofa'iga ogaoga le fa'aleagaina o le aia tatau fa'asolopito o le ekalesia.

Mea e fiafia iai:

Aia Tatau Fa'asolopito: Sa matou faamanatuina le epiphany i lenei nofoaga mo seneturi. Sa faamanuiaina e o tatou tuaa le eria mo le epiphany. Sa latou tatalo mo le faamanuiaga o le vai, faamamaina o le nofoaga, ma le puipuiga mai soo se osofaiga. O la tatou matafaioi nei le puipuia o la tatou ekalesia ma meatotino. E iai la matou aia fa'asolopito i lea nofoaga. Matou te iloa o Jamal o loʻo fai mai e leai sa matou pepa faaletulafono, ae o le faitau afe o tagata o loʻo faʻamanatuina le epiphany i tausaga taʻitasi i lenei nofoaga o matou molimau faaletulafono. O le fanua lenei o lo tatou fanua! Matou te le faatagaina se fale i lenei nofoaga. O lo matou naunau o le fa'asaoina o la matou aia tatau fa'asolopito.

Fa'alelotu ma Ituaiga Fa'aituau: Matou te iloa o Jamal e fesoasoani i tagata Mosalemi, ae le o matou Kerisiano. Matou te iloa mautinoa o Jamal na manatu i le Ekalesia Orthodox Etiopia o se ekalesia e masani ona tautua i le ituaiga o Amhara. O ia o se Oromo e galue mo le Oromo ma e talitonu o ia e leai se mea a le ekalesia e ofoina atu ia te ia. O le tele o Oromos i lenei eria e le o ni Kerisiano Orthodox; o i latou o Porotesano po o Mosalemi ma e talitonu o ia e faigofie ona ia faaosofia isi e tetee mai ia i tatou. O matou Kerisiano Orthodox o le toʻaitiiti i totonu o lenei taulaga ma o lo matou numera o loʻo faʻaitiitia i tausaga uma ona o le faʻamalosia o femalagaaiga i isi vaega o le atunuʻu. Matou te iloa o loʻo latou faʻamalosia matou e tuʻua le nofoaga i le igoa o le atinaʻe. Matou te le o ese; e sili ai ona tatou feoti iinei. Atonu e manatu i tatou e toʻaitiiti i le aofaʻi, ae o i tatou e toʻatele i le faamanuiaga a lo tatou Atua. O lo tatou fiafiaga autu o le faia tutusa ma le tau faasaga i le faaituau faalelotu ma ituaiga. Matou te talosaga atu ma le agalelei ia Jamal e tu'u mai le matou fanua mo i matou. Matou te iloa na ia fesoasoani i tagata Mosalemi e fausia a latou faletapuai. Na ia tuuina atu ia i latou fanua e fau ai lo latou faletapuai, ae o lea o loo ia taumafai e ave lo tatou fanua. Na te lei fesiligia lava i matou e uiga i le fuafuaga. Matou te manatu i lenei mea o se inoino matuia i la matou tapuaiga ma le olaga. Tatou te le fiu lava; o lo tatou fa'amoemoe i le Atua.

Poloketi Mediation: Mediation Case Study atiae e Abdurahman Omar, 2019

Faasoa atu

Faatatau Mataupu Faavae o

Religion in Igboland: Diversification, Relevance and Belonging

O lotu o se tasi o tulaga faʻale-aganuʻu faʻapitoa e le mafai ona faʻafitia aʻafiaga i tagata soifua i soʻo se mea i le lalolagi. E pei ona foliga mai e paia, e le gata ina taua le tapuaiga i le malamalama i le i ai o soo se tagatanuu moni ae e iai foi faiga faavae talafeagai i le va o tagata ma tulaga tau atinae. O fa'amatalaga fa'asolopito ma fa'ale-aganu'u i fa'aaliga eseese ma fa'aigoa o le fa'alavelave fa'alelotu e tele. O le atunuu Igbo i Nigeria i Saute, i itu uma e lua o le Vaitafe o Niger, o se tasi o vaega sili ona tele o pisinisi fai pisinisi i Aferika, faatasi ai ma le le mafaaseseina o tapuaiga e aʻafia ai le atinaʻe gafataulimaina ma fegalegaleaiga faʻalapotopotoga i totonu o ona tuaoi masani. Ae o le laufanua faʻalelotu o Igboland o loʻo suia pea. Seʻia oʻo i le 1840, o le lotu sili (s) a le Igbo o le nuʻu poʻo le aganuu. I lalo ifo o le luasefulu tausaga mulimuli ane, ina ua amata le galuega faafaifeautalai Kerisiano i le eria, na tatalaina ai se malosiaga fou lea o le a iu ai ina toe fetuutuunai le laufanua faalelotu o le atunuu o le eria. Na tupu a'e le faa-Kerisiano e faaitiitia ai le pule a le lotu mulimuli. Aʻo leʻi oʻo i le selau tausaga o le faʻaKerisiano i Igboland, na tulaʻi mai Isalama ma isi faʻatuatuaga faʻaletonu e tauva i lotu Igbo ma le faʻaKerisiano. O lenei pepa o loʻo faʻataʻitaʻia ai le faʻavasegaina o lotu ma lona faʻaogaina o galuega i le atinaʻe sologa lelei i Igboland. E maua mai ana fa'amaumauga mai galuega fa'asalalau, fa'atalanoaga, ma mea taulima. O lo'o finau mai a'o tula'i mai ni lotu fou, o le a fa'aauau pea ona fa'a'ese'ese ma/pe fetuutuuna'i le laufanua fa'alelotu a Igbo, pe mo le fa'atasi po'o le fa'apitoa i totonu o lotu o lo'o iai ma fa'atupula'ia, mo le ola o le Igbo.

Faasoa atu

Fa'aliliuina i le fa'a-Islama ma le Fa'a-Tanu'u i Meleisia

O lenei pepa o se vaega o se poloketi suʻesuʻe tele e taulaʻi i le tulaʻi mai o le faʻaleaganuʻu Malay ma le maualuga i Malaysia. E ui o le tulaʻi mai o le faʻaleaganuʻu faʻale-aganuʻu Malay e mafai ona mafua mai i mea eseese, o lenei pepa o loʻo taulaʻi faapitoa i le tulafono o le liliuina o le Isalama i Malaysia ma pe na faʻamalosia pe leai foi le lagona o le faʻatupuina o tagata Malay. O Meleisia o se atunu'u fa'ale-aganu'u ma fa'alelotu na maua lona tuto'atasi i le 1957 mai Peretania. O le au Malays o le tele o faʻalapotopotoga faʻalapotopotoga latou te manatu i taimi uma le tapuaiga a Islama o se vaega ma vaega o lo latou faasinomaga lea e vavaeeseina ai i latou mai isi ituaiga tagata na aumai i totonu o le atunuu i le taimi o pulega colonial a Peretania. E ui o Islama o le lotu aloa'ia, ae ua faatagaina e le Faavae isi tapuaiga e faia ma le filemu e tagata e le o ni Malay, o tagata Saina ma Initia. Peita'i, o le tulafono fa'a-Islam o lo'o fa'atonutonu ai fa'aipoipoga Mosalemi i Meleisia ua fa'atonuina e tatau i tagata le-Muslimi ona liliu mai i Islama pe a mana'o e fa'aipoipo i Mosalemi. I totonu o lenei pepa, ou te finau e faapea o le tulafono o le liua o Isalama ua faʻaaogaina e avea o se meafaigaluega e faʻamalosia ai le lagona o le atunuʻu Malay i Malaysia. O faʻamatalaga muamua na aoina e faʻatatau i faʻatalanoaga ma Malay Muslims o loʻo faaipoipo i tagata e le o ni Malay. O fa'ai'uga ua fa'aalia ai o le to'atele o tagata Malay na fa'atalanoaina latou te manatu o le liliu mai i Isalama e mana'omia e le lotu Islama ma le tulafono a le setete. E le gata i lea, latou te le iloa foi se mafuaaga e tetee ai tagata e le o ni Malay i le liliu mai i Isalama, aua o le faaipoipoga, o le a otometi lava ona avea tamaiti ma Malay e tusa ai ma le Faavae, lea e sau foi ma tulaga ma avanoa. O manatu o tagata e le o ni Malaia ua liliu mai i Isalama sa faavae i luga o faatalanoaga lona lua sa faia e isi tagata popoto. Talu ai o le avea ma Mosalemi e feso'ota'i ma le avea ma Malai, o le to'atele o tagata e le o ni Malaia na liliu mai ua faoa o latou lagona fa'alelotu ma fa'asinomaga, ma lagona le una'ia e talia le tu ma aga fa'ale-tagata. E ui ina faigata le suia o le tulafono o le liuaina, ae o le tatalaina o talanoaga soofaatasi i totonu o aoga ma vaega lautele atonu o le laasaga muamua lea e foia ai lenei faafitauli.

Faasoa atu