O Lu'itau o se Fa'aipoipoga Fefiloi ua Fa'ateleina ona o Sauaga Fa'avae ma Fa'alapotopotoga Pi'opi'o

O le a le mea ua tupu? Tala'aga Fa'asolopito i le Fete'ena'iga

I le aso 6 o Iuni, 2012 pe tusa o le 8:15 PM, Virginia, o se fafine mai se atunuu Aferika e tautala Falani ma se tina o se fanau e toafa, na ia faatulagaina se vaaiga o sauaga i totonu o aiga ina ua uma ona maua muamua le taitaiga mai tagata faigaluega o faalapotopotoga eseese, o le Office for Youth ma Aiga ('Jugendamt'), Malua mo Fafine Sauaina ('Frauenhaus') ma le Ofisa mo Faalavelave Fa'asaga i Sauaga i Aiga ('Interventionsstelle gegen Gewalt in der Familie'). Na togi e Virginia le ipu ma Marvin's (= lana tane ma le tagatanuu o le Democratic Republic of 'Disgustyria', o se setete lea 'aloaia' pule o le tulafono ma fa'aaloalogia aia tatau ma sa'olotoga) 'aiga o le afiafi fa'atasi ma se kafi vai i luga o le fola o le potu 'ai ma vala'au leoleo e fa'aaoga le numera fa'afuase'i. Talu ai o Virginia e fou lava ia Disgustyria (na siitia atu o ia iina ina ua uma ona faaipoipo ia Marvin i lona atunuu i Aferika i le na o le sefulutasi masina talu ai), sa na o le utiuti o lona malamalama i le gagana i le lotoifale - o lea, na fesoasoani ai Marvin ia te ia i le fesootai atu o le tuatusi sao i le leoleo, ona sa ia talitonu e leai se mea sese na ia faia ma o le i ai o leoleo o le a fesoasoani e toe faʻaleleia le tulaga masani i totonu o le fale.

Ina ua taunuu leoleo i le fale mautotogi, Virginia ma le loto i ai - i le mulimuli ai i le 'fautuaga lelei' na maua mai i luga o faʻalapotopotoga o Disgustyria - na mimilo lana tala ma tuʻuina atu faʻamatalaga sese ma le loto i ai e uiga i mea na tutupu i leoleo, o lona uiga na ia tuuaia Marvin o le saua ia te ia, e aofia ai sauaga fa'aletino/saua. O le i’uga, na fa’atonu ai e Leoleo ia Marvin e tapena lana atopa’u i totonu o le 10 minute, ma tu’uina atu ai loa le poloaiga e fa’asa ai mo le ulua’i vaitaimi o le lua vaiaso, lea na toe fa’aopopoina i le fa vaiaso. Sa tatau ona tuuina atu e Marvin ki o le fale mautotogi i leoleo ma o Virginia ma Marvin sa ave i le ofisa leoleo lata ane mo se suesuega auiliili e uiga i mea na tutupu. I le ofisa o leoleo na faateteleina ai e Virginia ana pepelo e ala i le tuuaia sese o Marvin i le seiina o lona lauulu ma mafua ai ona manua lona ulu.

Ona o le utiuti o lona malamalama i le gagana a le atunuu, na faatulaga ai le suesuega a Virginia faatasi ai ma le fesoasoani a se tagata faaliliu gagana Falani. Na tupu na ofuina e Virginia se vaʻa i le taimi lea ma o le mea lea e le mafai ai ona oʻo i se manua o le ulu pe a toso e Marvin, (le taʻutaʻua 'faʻalavelave') lona lauulu. Ua suia nei e Virginia lana faamatalaga e ala i le faamatalaina o lona le malamalama i le fesili a leoleo ('galo' le mea moni na fesiligia o ia faatasi ai ma le fesoasoani a se faaliliu upu tauto), ona e le malamalama o ia i le gagana a le atunuu ma faailoa atu ia i latou e faapea, nai lo le tosoina o lona lauulu, na tulei solo o ia e Marvin i totonu o le fale mautotogi ma mulimuli ane tu ai lona ulu i le puipui ma ua tigaina nei i le tiga tele o lona ulu ma talosagaina e ave e le falemaʻi. i le isi falemai mo se suesuega auiliili faafomai. O le taunuuga o lenei su'esu'ega faafoma'i e le lelei, e le mafai e le foma'i su'esu'e ona iloa so'o se manu'a sese o le ulu - leai se mea e va'aia ma leai se lagolago e lua x-Ray. O i'uga o nei su'esu'ega tele sa le lelei.

E ui lava i nei feteʻenaʻiga manino ma pepelo i lana faʻamatalaga, na tumau pea le faʻatonuga o le faʻasaina - na tuli ese Marvin i luga o le auala. Na tauanau Virginia e alu ese foi ma le fale mautotogi ma ia ulufale i totonu o le Shelter mo tamaitai sauaina oe ua uma ona ofoina atu le 'puipuiga' ia te ia ma lana fanau e toafa i ni nai aso na muamua atu, i le tulaga 'e tatau ona tupu se mea leaga i le fale'.

I le taimi nei - ina ua maeʻa le toeitiiti atoa le lima tausaga o taumafaiga faʻaletulafono le aoga ma faʻalavelave faʻafuaseʻi o le mafaufau, Marvin

  1. ua matua le toe maua se fesootaiga ma lana fanau e toafa (o le toalua o i latou, o Antonia ma Alexandro, e na o le ono vaiaso le matutua i le taimi na faatulagaina ai e Virginia le vaaiga o sauaga i totonu o aiga) e le iloa lo latou tama ma ua faamalosia e tuputupu ae o se afa- tamaiti matuaoti e aunoa ma se mafuaaga;
  2. na maua e le faamasinoga a le aiga le nofosala i le faaleaga o le faaipoipoga;
  3. ua leiloa lana galuega totogi lelei;
  4. e ui lava i ana taumafaiga faifaipea e faia se talanoaga ma lona toʻalua muamua, e oʻo lava i le faʻalavelave a le 'tolu vaega e le tutusa', e suʻe se tali faʻafeiloaʻi mo le lelei o le la fanau e toafa o loʻo vavae ese mai lona tagata muamua ona o ia 'puipuia' e o fa'alapotopotoga o lo'o ta'ua i luga, latou te le fa'atagaina so'o se feso'ota'iga fa'apenei ma o lea o lo'o tu'usa'o ma fa'atupuina ai le fete'ena'iga;
  5. e mafatia i le faʻaalia o sauaga faʻavae ma le salalau lautele o le valea ma le le atoatoa i totonu o le faiga faʻaletulafono, lea e vave faʻaalia ai tamaloloa o le 'faʻalavelave ma faʻaititia tama i se 'ATM Card' faʻamalosia i latou e faʻafeiloaʻi le le talafeagai o le tausiga o aiga e aunoa ma se avanoa mamao mo fesootaiga masani ma lana fanau.

Tala a le Tasi – Le Malamalamaga o Tagata Ta’itasi i le Tulaga ma le Aisea

Tala a Virginia – O ia o le faafitauli.

Tulaga: O aʻu o se avā ma se tinā lelei, ma o aʻu o se tagata ua aafia i sauāga i totonu o aiga.

Mea e fiafia iai:

Saogalemu / Puipuiga: Na ou tuua loʻu atunuu i Aferika ona o loʻu alofa i laʻu tane faatoʻā faaipoipo ma le faamoemoe ina ia faaaloalogia ma tausia i se auala mamalu e pei o se fafine e iai ana aiā tatau uma. Sa ou faamoemoe foi e ofoina atu se lumanai lelei mo la’u fanau. E leai se tamaitai e tatau ona aafia i sauaga i totonu o aiga ma e tatau ona fefe mo lona ola a o faaipoipo i se alii ua iu ina saua. O aia tatau a tamaitai e tatau ona faʻaaloalogia ma ou te fiafia ua ou mauaina faʻalapotopotoga i Disgustyria o loʻo mauaa malosi i totonu o le sosaiete ma o loʻo galulue malosi e puipuia tina ma tamaiti mai a latou tane saua ma faʻamalosi.

Mana'oga Fa'aletino:  I le taimi o le faaipoipoga ma Marvin, sa ou lagona le pei o le i ai i se falepuipui. Sa ou fou i Disgustyria ma ou te le masani i le gagana ma aganuu a le atunuu. Sa ou manatu e mafai ona ou faalagolago i loʻu toalua, e le o le tulaga lena. O loʻu faatuatuaina o ia na faavae i ana folafolaga sesē a o ma nonofo faatasi i Aferika a o leʻi faaipoipo. Mo se faʻataʻitaʻiga na te leʻi faʻatagaina aʻu e faʻafesoʻotaʻi ma isi tagata Aferika o loʻo nonofo iinei mo sina taimi. Na finau Marvin e na o aʻu e nofo i le fale, ia taulaʻi i le matafaioi o le 'taumāfale' ma le 'tina', lea na ou lagona ai o se tamaʻitaʻi faamama. Na ia musu foi e saunia se paketi masani a le aiga e mafai ona ou faaaogaina e aunoa ma le fesili atu ia te ia mo mea faavae…. Sa le faatagaina foi a'u e faatau se lanu fao faigofie a'u. Sa ia natia foi lona totogi. E leʻi lelei lava o ia ia te aʻu ma e le mafai ona talanoa ma ia i se leo masani - sa ia ee mai pea ia te aʻu ma tamaiti. Ou te manatu o ia o se tagata e fiafia e fai fusuaga nai lo le faʻamautuina o le nofo lelei i totonu o lona aiga ma lona aiga. E lē o ia o se tamā lelei mo lana fanau ona e lē o iai sona tomai e faaalia ai faalogona ma le malamalama i o latou manaʻoga.

Tulaga Faatauaina / Aiga: O la'u miti i taimi uma le avea ma se tina ma ia maua se tane a o nonofo faatasi o se aiga i lalo o le fale e tasi. Sa ou manao foi e avea ma se vaega o se aiga lautele, ae i le avea ai ma se tagata ese ma se tamaitai mai Aferika sa ou lagonaina lava le le faaaloalo o le aiga o Marvin ia te au o se paaga tutusa. Ou te manatu o lona aiga e matua le mautonu ma vaapiapi ma o lea ua faaalia ai se uiga faailogalanu ia te au. O le mea lea, o la'u miti o se 'aiga lautele' na malepelepe mai lava i le amataga.

Fa'aletagata/Fa'aaloalo: Na ou faaipoipo ia Marvin ona sa ou alofa ia te ia, ma sa ou fiafia e faaipoipo ma siitia atu ma loʻu toalua i lona atunuu na tupuga mai ai ia Iuni 2011. E tatau ona ou faaaloalogia o se tamaitai ma se tina na tuua lona atunuu e nofo ai. ma le tane ma o loʻo feagai ma luitau uma o se tagata mai fafo i se atunuʻu fou ma faʻamaeʻaina aganuu eseese. Ou te manaʻo e maua se lumanaʻi saogalemu ma mautu mo laʻu fanau e ala i aʻoaʻoga lelei e tatau ona fesoasoani ia i latou e suʻe se galuega lelei mulimuli ane. E tatau foi ona faʻaaloalogia laʻu fanau - Marvin e le o se tama lelei ma na ia faʻaleagaina i latou.

Tala a Marvin – O ia (lona 'uiga') ma fa'alapotopotoga pi'opi'o/fa'atupu vevesi o le fa'afitauli.

Tulaga: Ou te manaʻo ia faia i se faiga saʻo e faʻavae i luga o faʻamatalaga autu - e manaʻomia le tausisia o aia tatau.

Mea e fiafia iai:

Saogalemu/Saogalemu: E tatau ona ou lagona le saogalemu i totonu o loʻu fale ma o loʻu amio saʻo faʻapea foʻi ma le faʻamaoni o loʻu aiga e manaʻomia ona faʻaaloalogia e faʻalapotopotoga a le malo, e aofia ai ma leoleo. I totonu o se atunuu faatemokalasi e le tatau ona afaina tagata ma matua faasalaina ona o ni tuuaiga ma pepelo e le faavaea, fausia ma mautinoa. O alii ma tamaitai o ni tagata soifua e tutusa aia tatau ma matafaioi....Amataina se 'taua' faasaga i alii ma tama i lalo o le faamalu masalosalo o le 'faasaolotoina' faatasi ai ma le manatu masani e faapea o alii e masani lava o le 'tagata faatupu vevesi', ma o tamaitai e afaina i taimi uma. o tagata sauā e lē uu vai ma e mamao mai le mea moni. E mautinoa lava e le lagolagoina le manatu o 'aia tutusa mo alii ma tamaitai'….

Mana'oga Fa'aletino: I le avea ai o se alii o le aiga ou te manao e faatasi ma la'u fanau i aso taitasi e fausia ai sootaga malolosi ma tumau faalelagona. O le faia o se sao malosi i o latou olaga ma avea ma se faataitaiga mo i latou o se mea ou te faamoemoe i ai. Na ou fausia se fale mo i latou ma e tatau ona latou nonofo faatasi ma aʻu, lea e mafai ai e lo latou tina ona vaʻaia i latou i taimi uma e manaʻo ai. E lē tatau ona mafatia fanau ona e lē mafai e o latou mātua ona nonofo faatasi i se tulaga faaaloalo o se tane ma se avā. O le a ou le taofia lava la'u fanau mai le fesootaiga manaomia tele ma lo latou tina.

Tulaga Faatauaina / Aiga: Na ou fanau ma ola aʻe i se tamaʻi nuu i le itu i saute o Disgustyria i se aiga e toʻalima le fanau. Tulaga faakerisiano ma le malamalama fa'ale-aganu'u o se aiga, e pei o le tama, tina ma le fanau, o tulaga fa'atauaina ia o lo'o maua i totonu o le fausaga autu o o'u uiga. O le leiloa o se aiga e ala i ia faiga masani ma le faasaunoa e faataumaoia ma faateia patino. E le iloa e o’u matua fanau a la’ua fanau….Ou te popole i le soifua manuia o la’u fanau e toafa, e tatau ona latou iloa po o fea e omai ai – o la latou aia tatau e fesootai ai ma o latou matua matutua, uso o tina, tuagane, tuagane, ma tausoga. Ou te lagona o le iloaina o latou aʻa e taua mo se atinaʻe maloloina o le mafaufau. O a ituaiga tulaga faatauaina (aiga) o le a atiina ae e la'u fanau pe afai latou te le maua lava le avanoa e maua ai se aiga moni ma ola ae o ni tamaiti matuaoti? Ou te matua popole lava i le lumanai o la’u fanau.

Fa'aletagata/Fa'aaloalo: E tatau ona ou faalagolago i tulafono faaleaiga ma se faiga o faamasinoga tonu. O aia tatau ma sa'olotoga fa'avae, e aofia ai aia tatau a le tamaititi, o lo'o fa'atulafonoina e a) Fa'avae a Disgustyria, e) Feagaiga a Europa mo Aia Tatau a Tagata, i) Fa'atonu a le UN o Aia Tatau a Tagata, o) Feagaiga a Malo Aufaatasi i Aia Tatau a Tamaiti. E faigata ona ou malamalama pe aisea ua le amanaia ai nei aiaiga i se tulaga faifaipea, ma e leai ni auala e faamalosia ai. Ou te manaʻo ia faʻaaloalogia i loʻu naunau e faia se sao malosi i olaga o laʻu fanau e toafa. Ou te manaʻo e fai soʻo ma le faʻatapulaʻaina fesoʻotaʻiga ma i latou ma ou te manaʻo e tuʻuina saʻo atu le fesoasoani tau tupe manaʻomia ia i latou i itu uma o le olaga. Ou te manaʻo ia faʻaaloalogia ma faʻaalia e itu uma o loʻo aʻafia ai aʻu upu ma e le faʻaalia ma molia aʻu o le 'tagata faʻamalosi', pe a faʻamaonia manino e molimau uma le faʻafeagai. O mea moni e tatau ona faʻaaloalo ma e manaʻomia le pule faʻaletulafono.

Poloketi Mediation: Mediation Case Study atiae e Martin Harrich, 2017

Faasoa atu

Faatatau Mataupu Faavae o

Fa'aliliuina i le fa'a-Islama ma le Fa'a-Tanu'u i Meleisia

O lenei pepa o se vaega o se poloketi suʻesuʻe tele e taulaʻi i le tulaʻi mai o le faʻaleaganuʻu Malay ma le maualuga i Malaysia. E ui o le tulaʻi mai o le faʻaleaganuʻu faʻale-aganuʻu Malay e mafai ona mafua mai i mea eseese, o lenei pepa o loʻo taulaʻi faapitoa i le tulafono o le liliuina o le Isalama i Malaysia ma pe na faʻamalosia pe leai foi le lagona o le faʻatupuina o tagata Malay. O Meleisia o se atunu'u fa'ale-aganu'u ma fa'alelotu na maua lona tuto'atasi i le 1957 mai Peretania. O le au Malays o le tele o faʻalapotopotoga faʻalapotopotoga latou te manatu i taimi uma le tapuaiga a Islama o se vaega ma vaega o lo latou faasinomaga lea e vavaeeseina ai i latou mai isi ituaiga tagata na aumai i totonu o le atunuu i le taimi o pulega colonial a Peretania. E ui o Islama o le lotu aloa'ia, ae ua faatagaina e le Faavae isi tapuaiga e faia ma le filemu e tagata e le o ni Malay, o tagata Saina ma Initia. Peita'i, o le tulafono fa'a-Islam o lo'o fa'atonutonu ai fa'aipoipoga Mosalemi i Meleisia ua fa'atonuina e tatau i tagata le-Muslimi ona liliu mai i Islama pe a mana'o e fa'aipoipo i Mosalemi. I totonu o lenei pepa, ou te finau e faapea o le tulafono o le liua o Isalama ua faʻaaogaina e avea o se meafaigaluega e faʻamalosia ai le lagona o le atunuʻu Malay i Malaysia. O faʻamatalaga muamua na aoina e faʻatatau i faʻatalanoaga ma Malay Muslims o loʻo faaipoipo i tagata e le o ni Malay. O fa'ai'uga ua fa'aalia ai o le to'atele o tagata Malay na fa'atalanoaina latou te manatu o le liliu mai i Isalama e mana'omia e le lotu Islama ma le tulafono a le setete. E le gata i lea, latou te le iloa foi se mafuaaga e tetee ai tagata e le o ni Malay i le liliu mai i Isalama, aua o le faaipoipoga, o le a otometi lava ona avea tamaiti ma Malay e tusa ai ma le Faavae, lea e sau foi ma tulaga ma avanoa. O manatu o tagata e le o ni Malaia ua liliu mai i Isalama sa faavae i luga o faatalanoaga lona lua sa faia e isi tagata popoto. Talu ai o le avea ma Mosalemi e feso'ota'i ma le avea ma Malai, o le to'atele o tagata e le o ni Malaia na liliu mai ua faoa o latou lagona fa'alelotu ma fa'asinomaga, ma lagona le una'ia e talia le tu ma aga fa'ale-tagata. E ui ina faigata le suia o le tulafono o le liuaina, ae o le tatalaina o talanoaga soofaatasi i totonu o aoga ma vaega lautele atonu o le laasaga muamua lea e foia ai lenei faafitauli.

Faasoa atu

Religion in Igboland: Diversification, Relevance and Belonging

O lotu o se tasi o tulaga faʻale-aganuʻu faʻapitoa e le mafai ona faʻafitia aʻafiaga i tagata soifua i soʻo se mea i le lalolagi. E pei ona foliga mai e paia, e le gata ina taua le tapuaiga i le malamalama i le i ai o soo se tagatanuu moni ae e iai foi faiga faavae talafeagai i le va o tagata ma tulaga tau atinae. O fa'amatalaga fa'asolopito ma fa'ale-aganu'u i fa'aaliga eseese ma fa'aigoa o le fa'alavelave fa'alelotu e tele. O le atunuu Igbo i Nigeria i Saute, i itu uma e lua o le Vaitafe o Niger, o se tasi o vaega sili ona tele o pisinisi fai pisinisi i Aferika, faatasi ai ma le le mafaaseseina o tapuaiga e aʻafia ai le atinaʻe gafataulimaina ma fegalegaleaiga faʻalapotopotoga i totonu o ona tuaoi masani. Ae o le laufanua faʻalelotu o Igboland o loʻo suia pea. Seʻia oʻo i le 1840, o le lotu sili (s) a le Igbo o le nuʻu poʻo le aganuu. I lalo ifo o le luasefulu tausaga mulimuli ane, ina ua amata le galuega faafaifeautalai Kerisiano i le eria, na tatalaina ai se malosiaga fou lea o le a iu ai ina toe fetuutuunai le laufanua faalelotu o le atunuu o le eria. Na tupu a'e le faa-Kerisiano e faaitiitia ai le pule a le lotu mulimuli. Aʻo leʻi oʻo i le selau tausaga o le faʻaKerisiano i Igboland, na tulaʻi mai Isalama ma isi faʻatuatuaga faʻaletonu e tauva i lotu Igbo ma le faʻaKerisiano. O lenei pepa o loʻo faʻataʻitaʻia ai le faʻavasegaina o lotu ma lona faʻaogaina o galuega i le atinaʻe sologa lelei i Igboland. E maua mai ana fa'amaumauga mai galuega fa'asalalau, fa'atalanoaga, ma mea taulima. O lo'o finau mai a'o tula'i mai ni lotu fou, o le a fa'aauau pea ona fa'a'ese'ese ma/pe fetuutuuna'i le laufanua fa'alelotu a Igbo, pe mo le fa'atasi po'o le fa'apitoa i totonu o lotu o lo'o iai ma fa'atupula'ia, mo le ola o le Igbo.

Faasoa atu

Pe Mafai e Tele Upu Moni Ona I ai i le Tasi? O le auala lenei e mafai ai e se tasi o faʻasalaga i le Maota o Sui ona saunia le auala mo talanoaga faigata ae taua e uiga i le Feteʻenaʻiga a Isaraelu ma Palesitina mai vaaiga eseese.

O lenei blog e su'esu'e i le feteenaiga a Isaraelu ma Palesitina ma le faailoaina o manatu eseese. E amata i se suʻesuʻega o le faʻasalaga a le Sui Rashida Tlaib, ona mafaufau ai lea i le faʻatupulaia o talanoaga i totonu o nuʻu eseese - i le lotoifale, i le atunuʻu, ma le lalolagi atoa - e faʻamaonia ai le vaeluaga o loʻo iai i itu uma. O le tulaga e matua faigata lava, e aofia ai le tele o mataupu e pei o finauga i le va o i latou o tapuaiga eseese ma ituaiga, faiga le tutusa o Sui o le Maota i le faagasologa o amio pulea a le Chamber, ma se feeseeseaiga loloto a tupulaga. O le lavelave o le faʻasalaga a Tlaib ma le faʻalavelave faʻafuaseʻi na oʻo i luga o le toʻatele e sili atu ona taua le suʻesuʻeina o mea na tutupu i le va o Isaraelu ma Palesitina. E foliga mai e tofu tagata uma ma tali saʻo, ae leai se tasi e mafai ona ioe. Aiseā ua faapena ai?

Faasoa atu